-Ємчлєх эрхийн гэрчилгээгээ аваагvй иргэдийн мєнгє салхинд хийсэхэд ойрхон байна-
Дархан цаазат Богд хан уулын энгэр, хатан Туулын сав газар, хvvхдийн тоглоомын талбай гээд нийслэлийн хаа сайгvй л орон сууц баригдаж байна. Уг нь хуульд дээрх газруудад орон сууцны зориулалтаар барилга байгууламж босгохыг хориглосон байдаг. Гэвч хуулийг vе vеийн сайд, дарга, эрх мэдэл, хєрєнгє мєнгєтэй нєхєд завхруулж, "бантан"-г нь хутгасаар ирсэн. Компаниуд хууль дvрэм зєрчин босгосон орон сууцны хорооллоо хотын бохир агаар, дуу чимээнээс хол хэмээн сурталчилдаг. Vvнд нь татагдсан олон иргэн багагvй "ногоон"-оор орон сууц худалдан авсан. Багагvй гэдгийн учир нь дээрх бvсэд баригдсан орон сууцны нэг метр квадрат нь 2000 хvртэл ам.доллараар vнэлэгдэж байгаа юм.

Орон сууц худалдан авсан иргэдийн дунд ємчлєх эрхийнхээ гэрчилгээг аваагvй хvн олон байна. Vvнд дархан цаазат газар, голын ай савд баригдсан орон сууцны оршин суугчдаас гадна нийслэлийн тєв, захын хорооллуудад босгосон сууцны иргэд ч хамаарч байгаа. Ємчлєх эрхийн гэрчилгээгvй байна гэдэг нь тухайн орон сууцыг иргэн худалдан авсан ч хяналтын байгууллага vvнийг нь хvлээн зєвшєєрєєгvй хэмээн ойлгож болно. Єєрєєр хэлбэл, худалдаж авсан орон сууц нь чанар болон бусад зєрчилтэй учир холбогдох байгууллагууд баталгаажуулаагvй байна гэсэн vг. Энэ нь сvvлийн хэдэн жил барилгын салбар толгой, хєл нь мэдэгдэхгvй явсантай холбоотой. Барилга захиалагч иргэдэд ємчлєх эрхийн гэрчилгээг гаргаж єгєєгvй нь хэд хэдэн шалтгаантай аж.

Юуны ємнє барилгын компаниуд орон сууцаа барьцаалж банкинд зээл тавьсан учир оршин суугчдад ємчлєх эрхийн гэрчилгээг гаргаж єгч чадахгvй байгаа аж. Хэдийгээр иргэд мєнгєє тєлж орон сууцанд орсон ч байрыг нь банкинд давхар барьцаалсан тул эрсдэл хvлээж байна. Хэрэв барилгын салбарын зогсонги байдал улам ужгирч, компаниуд санхvvжилтийн бараа харахгvй бол банкууд зээлийнхээ оронд барилгыг нь хураах болно. Ингэснээр оршин суугчид хохирч магадгvй.

Бас нэг шалтгаан нь тухайн барилгыг улсын комисс хvлээж аваагvй учир ємчлєх эрхийн гэрчилгээг гvйцэтгэгч компани оршин суугчдад одоог хvртэл гарган єгч чадаагvй байна. Тухайн сууцыг улсын комисс хvлээж авахгvй байгаа нь барилгад ямар нэг зєрчил байна гэсэн vг. Тухайлбал, Богд хан уул, Туул голын хєвєєнд баригдсан ихэнх барилгыг улсын комисс хvлээн авахаас татгалзаж байгаа. Учир нь дархан цаазат газар, голын ай савд орон сууцны зориулалтаар барилга байгууламж барихыг хориглосон заалт бий. Хуулийг vл тоомсорлох эрх байцаагчдад байхгvй. Нєгєєтэйгvvр, тухайн барилга чанарын шаардлага хангахгvй тохиолдолд улсын комисс хvлээн авахгvй. Компаниуд барилгын ажил нь 20-30 хувьтай явж байхад иргэдээс урьдчилгаа мєнгє авах болсон. Гэтэл мэргэжлийн хяналтын газрынхан тухайн барилга баригдсаны дараа л шалгалт хийдэг. Хэрэв сvvлд нь чанаргvй баригдсан, буулгах шаардлагатай гэж vзвэл ємнє нь мєнгєє єгсєн иргэд хохирох аюулд орж байгаа юм.

Сvvлийн шалтгаан нь илvv ноцтой. Єєрєєр хэлбэл, газрын зєвшєєрєл аваагvй компаниуд орон сууц босгоод иргэдийг оруулчихсан тохиолдол цєєнгvй байгаа аж. Vvний хамгийн тод жишээ нь дархан цаазат Богд хан уулыг эмжсэн орон сууцны хорооллууд юм. Компаниуд аялал жуулчлалын зориулалтаар дархан цаазат бvсэд газар эзэмш-чихээд орон сууц босгочихдог. Ингээд єндєр vнээр зарж, иргэдийг оруулчхаад газрын зєвшєєрєл хєєцєлдєж эхэлдэг байна. Нэгэнт барилга барьчихсан тул зєвшєєрєл єгєхгvй яах юм хэмээн боддог бололтой. Оршин суугчид ч мєнгєє тєлєєд байрандаа орчихсон тул ємчлєх эрхийн гэрчилгээнд тэр бvр санаа зовдоггvй байж мэднэ. Тэгвэл ємчлєх эрхийн гэрчилгээгvй л бол таны хєрєнгє салхинд хийсэхэд ойрхон байна гэж ойлгож болно. Учир нь УИХ-аар Богд уулын дархан цаазат хилийн цэсийг єєрчлєхгvй л юм бол тухайн компаниудад газрын зєвшєєрєл єгєх боломжгvй.

Оршин суугчид ємчлєх эрхийн гэрчилгээгээ авч чадахгvй байгаа нь эцэстээ хадгаламж зээлийн хоршоодын хохирлоос ч илvv хохирч магадгvйг холбогдох газрууд анхаарах нь зvйтэй биз ээ. Тухайлбал, иргэд барилгын компаниудад урьдчилгаа болгож 174 тэрбум тєгрєг єгсєн ч орон сууц нь одоог хvртэл ашиглалтад ороогvй байна. Хэрэв дээрх хєрєнгє тvгжигдсээр байвал иргэд хохирч мэднэ. Мєн ємчлєх эрхийн гэрчилгээгээ аваагvй иргэдийн орон сууц, газар нь "но"-той болж, буулгах дээрээ тулаад ирвэл олон зуун хvний мєнгє салхинд хийсч магадгvй. Мэдээж захиалагч компани тэр их мєнгийг гаргаж єгч чадахгvй. Ер нь сvvлийн жилvvдэд толгой, хєл нь мэдэгдэхгvй явсан барилгын салбарт бугласан идээ бээр хямралын vед гарч ирж байгаа. Цаашид удаан vргэлжилбэл энэ нь сэдэрч, хэдэн зуугаар тоологдох хохирогчийг бий болгохыг vгvйсгэх аргагvй. Vvнийг даамжруулахгvйн тулд салбар хариуцсан яам барилгын салбарт хєрєнгє оруулалт олохоор "нойр, хоол"-гvй зvтгэж байгаа бололтой.