Бичсэн: Eric Bat-Erdenet | |
Пүрэв, 2008 07-сарын 03 | |
Аль эсвэл, за эднийг даамжруулж байгаад сайн дарж авья, ингэсэнээрээ бусдад том сургамж болно гээд тэдгээр эрх баригчид ордноосоо хараад сууж байсан ч магад. Энэ нь тэгээд манай улсад, манай нийгэмд, манай залуус, ард иргэд (хэсэг бүлэг хүмүүс)-ийн дунд ахуйн болон сэтгэхүйн ядуурал, ухамсаргүй байдал хэрхэн доод цэгтээ хүрсэнийг харуулчих шиг боллоо. Тэдгээр хүмүүс урлаг, соёлын бүтээлүүд, байгууллагуудийг эвдлэн сүйтгэж, тонон дээрэмдсэн бусармаг үйл ажиллагаа үйлдсэн нь хэзээ ч уучлашгүй. Гэхдээ нөгөөд талаасаа ийм байдалд хүртлээ ядууралд орсон нийгмийн энэ бүлгийг үл тоомсорлосон, тэдэнд амьдрах ямар ч боломж, бололцоо олгохгүй болтол нь доош нь хийсэн нь хэний буруу вэ? Мэдээж хэрэг манай урагшгүй эрх баригчид, төр засгийн толгойд идэж, уухийн төлөө, тэр идэж байхад би ч бас идэх эрхтэй, идмээр байна гэсэн өчүүхэн, хар амиа бодсон, янхан сэтгэхүйтэй, албан тушаалын боол болсон, хэсэг бүлэг хүмүүс, тэдний бууны нохой болсон тойрон хүрээлэгчид. Тэд яаж дээшээгээ долигнож, зусардаж хэдэн халтар дойлуур долоохоо маш сайн мэднэ, бас тэгээд яаж местээрээ ард, иргэдийг чирэгдүүлэн, ажил албыг нь алдуулан байж хэдэн зоос саахаа сайн мэднэ. Яг л ногоо гоожуурын хэлсэнчлэн жингэр болтолоо ухамсараа уландаа гишгэсэн хүнэнцэрүүд. Ер нь тэгээд эдгээр хүмүүст хамаг бурууг тохоод, муу муухайгаар нь дуудаад байх нь эргээд нийгэмд үзэн ядалт даамжирахын нэмэр юм биш үү. Яг үнэндээ бол манайд амьдрал маш хэцүү байгаа шдээ. Тэдэнд алдах зүйл юу ч алга. Алдах зүйл байгүй болтол, байлгах боломжгүй болтол амьдралыг нь дордуулсан нь үнэн. Энэ бол бүгд тэдний буруу биш. Тэд чинь бас хүн, бусдын адил сайхан амьдрах гээд яаж ч хичээгээд барахгүй байна, яаж ч зүтгээд анхнаасаа нийгмийн доод ангид ортлоо доошоогооо чихүүлчихсэн хүмүүс чинь дахиад сэхээд гарч ирнэ гэж маш хэцүү, бараг л боломгүй зүйл болтол нь нийгмийг гажуудуулчихсан юм чинь. Тэд бухимдах нь аргагүйээ. Одоо манайд хэсэг бүлэг хүмүүс, тэдний тойрон хүрээлэгчид, гэр бүлийхэн хэт баяжаад, хөдөөнөөс орж ирсэн маш олон хүмүүс болон гэр хороололыхон хэт доошоогоо орчихсон хэтэрхий тэнцвэргүй байдал үүссэн, үүнийг төр, засаг маань үл ойшоосон бодлого явуулаад олон жил боллоо. Хүмүүс гомдох, гутрах, цөхрөнгөө барах нь бас аргагүй. Тэд чинь бас л хүн юм болхоороо сайхан амьдрая гээд яаж ч хичээгээд эрх, баригчидын бодлогод боомилуулаад үнэхээрийн сачий нь хүрэхгүй байна. Надад бас ийм байдалтай ах дүү, найз нөхөд бий, тэд яг л ийм юм ярьж байна. Нийгмийн дундаж давхрага гэсэн хүмүүс бараг үгүй болоод байгаа. Байсан нь ёс суртахуунаа ичин байж худалдаж амьдрахаас өөр аргагүй болтолоо хавчигдаж байна, бизнесээ булаалгаж байна, ажил төрөл нь танилгүйгээсээ болоод бүтдэггүй ингээд тоочоод байвал дуусахгүй. Энд хэн буруутай вэ? Нам гэсэн нэрийн доор мафи болтолоо ялзарсан хэсэг бүлэг хүмүүс. Ийм ч учираас би Монголд амьдарч чадахгүй гэдгээ эрт мэдэрсэн. Ийм ч учраас би эх орондоо (маш харамсалтай нь) орон зай олоё гэвэл ёс суртахуунаа уландаа гишгэх шаардалгатай юм байна гэдгийг мэдэрсэн. Тийм ч учраас би монголыг орхисон. Миний сэтгэл өвдөж байна, шаналж байна, бие, сэтгэлээрээ хохирсон, хэлмэгдсэн хүмүүсийг өрөвдөж байна, соёл, урлагийн үнэт зүйлс сүйдсэнд харамсаж байна, ийм байдалд хүргэсэн эрх баригчдад уур хүрч байна, эх орон маань ямар байдалд орчихвоо гэдгийг ойлгож, ухаарах гээд оролдож байна, эрх зүйн, болон төр засгын тогтолцооны гажуудал, ард иргэдийн ухамсарын ядуурал хэрхэн доод цэгтээ хүрсэнийг харлаа, ядуурал гэдэг юу ч гаргаж чадах үл харагдагч өдөөгч, турхирагч, ухамсаргүй байдалын үр үндэс юм байна гэдгийг харлаа. |
Àëñ õîë ñóóãàà õýäèé ÷ òà íºõöºë áàéäëûã òóí ñàéí îéëãîæýý. Ýíä ¿íýõýýð àéìøèãòàé þì áîëæ áàéíà. Ìýäýý ìýäýýëëèéí á¿õ ñóâàã õààãäñàí áºãººä çºâõºí ÕÓ íàìûí ñóðòàë óõóóëãà, ýä õºðºíãèéí õîõèðîëîî ë òîî÷èæ áàéíà. Àëàãäñàí èðãýäèéí òàëààð þó ÷ ìýäýýëýõã¿é áàéãàà õýðíýý õºíãºí ãýìòñýí õýäýí öýðýã öàãäààã åðºíõèé ñàéä ýðãýæ ìàòðûí íóëèìàñ äóñëóóëæ íýã ë èõ ºðºâä¿¿ëýõ ãýñýí óëñ õàðâààñ èëò õóóðàì÷, æ¿æèã òàâüöãààãààä ë. Áàÿðûã îâîî ýð þì ãýæ áîäîæ ÿâñàí áè ìàø ýíä¿¿ð÷ áàéñíàà ñàÿ ë îéëãîëîî. Òýð õóìñàà ñàéí íóóñàí õ¿í àðààòàí áàéæ. ßàãààä ãýâýë ò¿¿íä ñàÿíû ìºðãºë人íèé á¿õ ë ãîë ãîãöîî î÷èæ áàéíà. Òýð ¿¿íýýñ õàìãèéí èõ õîæëîî, ò¿¿íä ìºðãºë人íèéã çîãñîîõ áîëîìæ (ìýäýãäëèéã õ¿ëýýæ àâëàà ãýõýä ë áîëîõ) áàéñíûã àøèãëààã¿éãýýð òîãòîõã¿é æàãñàã÷äû㠺人æ ýíý õýðãèé㠺俿ëñýí, õýðãèéã ãàðäàí ºä¿¿ëñýí "Äàÿàð Ìîíãîë"-ûíõíûã ºíººäºð ñàéøààæ àðäûí áààòðààð ºðãºìæèëæ áàéíà. Ýíý ìýò÷èëýí ÕÓ íàìûíõàí õàéðàí çàëóóñûí àìü íàñ, íàìûíõàà áàéðûã çîëèîñëîí ºðñºëäºã÷人 (ñàéí ÷ ìóó ÷ àðä÷èëàëûã äýìæäýã õ¿ì¿¿ñèéã) íàì äàðæ äàðõàí ýðõýò ÝÇÝÍ áîëîõîîð óëàéð÷ áàéíà.
Ìîíãîë÷óóä ýâ ýåèéã õè÷ýýäýã àðä ò¿ìýí, ãýõäýý àëèâàà þìàíä õýìæýý õÿçãààð ãýæ áàéäàãèéí àäèë, òýâ÷ýýðò ÷ áàñ õÿçãààð áàéäãèéã ñàÿíû ¿éë ÿâäàë òîäîîð õàðóóëëàà. 2008 îíû ñîíãóóëèàñ á¿ãä ë èõèèã õàðæ áàéñàí. Äýýäñ¿¿ä ñàéäûí ñàíäàë ãîðèëæ, äóíäààñ äîîø àìüäðàëòàé íü ñîíãóóëèéí øóãàìààð, õóóëèéí õ¿ðýýíä ººð÷ëºëò õèéæ áóðóóãààðàà ýðãýöýí òºðºº çàñàõûã, àâèëãà÷(òºðèéí àëáàí õààã÷äûí 90%) íàð íü áàéð ñóóðèà àëäàõã¿éã ãýõ÷èëýí... Óã íîìîîðîî áîë ñîíãîëò á¿ãäèéã øèéäýõ áàéëàà. Àðä îëîí ñàíàëàà ºã뺺, öººí õýä íü õóäàëäëàà. Ýöýñò íü ÕÓ íàì ë çàâø÷ëàà. Òýð áóëõàé ìóëõàéã òîî÷âîë èõ öàã îðíî. Òà íàð áîä ë äîî, ºíººäºð 2008 îí! ãýòýë ñàíàë òîîëæ áàéãààã íü õàðâàë 1921 îí ýñâýë á¿ð ò¿¿íýýñ ÷ ºìíºõ ¿åä î÷ñîí ìýò, ÿìàð ÷ êàìåð, ïðîåêòîð, ÿäàæ ìàãíèòîôîí ÷ áàéõã¿é, íýã íü óíøèæ, íºãºº íü òýìäýãëýäýã, àæèãëàã÷èä ñàíàëûí õóóäàñíû çºâõºí áàðàà íü ë õàðàãäàæ áàéõààð çàéíä ñóóöàí. Òèéì ë ÿäóó òîîëëîãûí êîìèññ áàé¸àí þì áîë õýëýõã¿é ÿàâ áè ãýðýýñýý á¿ãäèéã íü ë àâàà÷ààä ºã÷èõ áàéëàà, ãýõäýý òýäýíä ýíý îãò õýðýãã¿é áàéæ, òîîëëîãûí ýõíèé 3 öàãèéí äîòîð(áóäëèàí îðæ àìæààã¿é áàéõ ¿åä) ÕÓ íàì åð人 ë 20% ñàíàëòàé ÿâæ, ìàãàäëàëûí îíîëîîð áîë îëîíëîãèéí 10%-èéí ¿ç¿¿ëýëò íèéò îëîíëîãèéí ¿ç¿¿ëýëòýýñ õîë çºðºõ ó÷èðã¿é àòàë äàðààãèéí 3 öàãèéí äîòîð ë 75% áîëòëîî ººð÷ëºãäºæ áàéäàã. Àðàé ÷ äýý, àðä ò¿ìíýý òèéì ä¿¿ðöýí òýíýã¿¿ä ãýýä áàéíà óó, Õîíãîðûíõîí õîðîíäîî á¿ð óóñààä ñýòãýõýý áîëüæ Õàÿíõÿðâààã(òýð öèàíèò íàòðèéí ãýìòí¿¿äèéí íóóö íî¸í-çàñàã äàðãà íü) 100%èàð ãàðãà÷âóó.... Ýíý ìýò÷èëýí èòãýõèéí àðãàã¿é ïàðàäîêñ, ëîãèê õîëáîîã¿é ¿éë ÿâäëóóä ñîíãóóëèéí ýðãýí òîéðîíä ä¿¿ðëýý .. ýíý íü ñîíãóóëèéí äàðààõ ìºðãºë人íèé øàëòãààí áîëëîî. Àðä ò¿ìíèé îëîíõè íü ìàø èõ óóðñ÷ õîðñîæ áàéíà, ç¿éðëýâýë òýñðýõýä áýëýí áºìáºã øèã áîëæ.
Òà íàð õàðæ ë áàéãààðàé. Áèä óëñ òºð÷äèéí òîãëîîìûí çîëèîñ áîëîãñäûí
tiim shuu uneheer haramsaltai het yduurlaas bolj oyunii hoosrold orson gedeg ni haragdaj bna.uund ard tumniig buruutgah hareggui ene bol erh barigchdiin buruu