"ӨРГҮЙ БОЛ БАЯН ӨВЧИНГҮЙ БОЛ ЖАРГАЛ..."
Âèòàìèí À
Ýíý âèòàìèí íü òîñîíä óóñäàã âèòàìèí þì. Òèéì ó÷ðààñ õүéòýí óñíû çàãàñ, óðãàìëûí òîñîí äàõü òîñíû õү÷èë íü óã âèòàìèíûã õүíèé áèåä èëүү ñàéí øèíãýýæ өãөõөä òóñàëíà. Áýëýí À âèòàìèí áîë ýëýã, өíäөã, áÿñëàã, çàãàñíû òîñîíä áàÿëàã áàéíà. Õүíèé áèåä âèòàìèí Å, òөìөð, öàéð ýëáýã áàéâàë À âèòàìèí ýñýíä íü øèíãýõäýý ñàéí áàéäàã áàéíà. Óã âèòàìèíûã үðýë õýëáýðýýð áàéíãà, óäààí õýðýãëýâýë èëүүäýë áîëîõ íü áèé.
 áүëãèéí âèòàìèíóóä
Óñàíä óóñäàã ÷àíàðòàé.  áүëãèéí âèòàìèíû áүëãèéã өäөð òóòàì õýðýãëýæ áàéæ ãýìýýíý õүíèé áèåä үçүүëýõ үéë÷ëýë íü ñàéí áîëäîã. Ýíý áүëãèéí âèòàìèíóóä үð áóóäàé, àðèëãààãүé öàãààí áóäààíä ýëáýã áàéíà. Áèåä ýíý âèòàìèí äóòàãäâàë ãàäààä өíãө çүñ òөäèéãүé îðãàíèçì áүõýëäýý ìóóääàã. ×èõýð áîëîîä ÷èõýð àãóóëñàí óíäàà íü
ýíý âèòàìèíû öîãö үéë÷ëýëèéã ñààòóóëäàã áàéíà. Âèòàìèí  áóþó òèàìèí íü õүíèé өíãө çүñèéã äàì õýëáýðýýð ë òýòãýæ áàéäàã. Ýíý âèòàìèí íü íүүðñòөðөã÷èéí áîäèñûí ñîëèëöîîã çîõèöóóëæ áàéäàã áөãөөä ýíý çîõèöóóëàëò õàíãàëòãүé áîë õүí óóð óöààðòàé, äîãøèí áîëîõîîñ ãàäíà íîéð ìóóòàé áîëäîã àæýý. Óëààí áóóäàéíû үð, øàð àéðàãíû õөðөíãөíä èëүү ýëáýã áàéäàã. Âèòàìèí  áóþó ðèáîôëàâèí íü áàéíãà ñòðåññòýé áàéäàã õүìүүñò çàéëøãүé õýðýãòýé þì. Õàãàñ áîëîâñðóóëñàí áүòýýãäýõүүí, ñүү, өíäөãөíä ýíý âèòàìèí ýëáýã áóé. Öàãààí õîîëòíóóä ðèáîôëàâèíûõàà õýðýùýýã áóóðöàãò õүíñ, øàð àéðàãíû õөðөíãө õýðýãëýæ ãýìýýíý áүðíýý õàíãàæ áàéæ áîëíî. Âèòàìèí ÂÇ áóþó íèàöèí íü íèêîòèíû õү÷èë, áà íèêîòèíàìèä ãýñýí õî¸ð õýëáýðýýð áàéíà. Òàìõèíä áàéäàã õîðò íèêîòèíû õү÷èë, áà íèêîòèíàìèä ãýñýí õî¸ð õýëáýðýýð áàéíà. Òàìõèíä áàéäàã õîðò íèêîòèíû õү÷èëòýé үүíèéã àíäóóð÷ áîëîõãүé. Ýíý âèòàìèí áèå ìàõáîäûí áүõèé ë ïðîöåññò ÷óõàë íөëөөòýé áөãөөä çàãàñ, ãýðèéí òýæýýìýë øóâóóíä ýëáýã áàéõ áà ñүү íîãîîíä ө÷үүõýí áàãà áàéíà. Äîëîî õîíîãò íààä çàõ íü ãàíö óäàà çàãàñíû ìàõ èäýýä áàéõàä ýíý âèòàìèíààð äóòàãäàíà ãýæ áàéõãүé. /Âèòàìèí Â4 ãýäýã âèòàìèí áàéäàããүé/ Âèòàìèí Â5-ûã ãîî ñàéõíû âèòàìèí ãýäýã. Áýëýí õîîë áîëîîä õàãàñ áîëîâñðóóëñàí áүòýýãäýõүүí èõ õýðýãëýäýã õүìүүñ ýíý âèòàìèíààð áàéíãà äóòàãäàæ áàéäàã. Äóòàãäñàíû óëìààñ үñ óíàõ, óðóóëûí õî¸ð çàõààð үð÷ëýýñ үүñýõ, ñýòãýë ñàíàà õÿìðàõ çýðýã áîëíî. Áóóäàé, çàãàñ, ñàìàðò ýëáýã àãóóëàãäàíà. Âèòàìèí Â6 áóþó ïèðèäîêñèí íü ñýòãýë ñàíàà òàéâàí áàéëãàõàä ìөí, үñíèé óðãàëò, öóñ ýðãýëò, íүäíèé õàðààíä ñàéí. Үð áóóäàé, ýëýã áóóöàéíä ýëáýã áàéíà.
Âèòàìèí Â12 áóþó êîáàëàìèí õүíèé áèåä ө÷үүõýí æààõàí áàéõàä ë áîëíî. Àìüòíû ãàðàëòàé òүүõèé ýä, òóõàéëáàë, ìàõ, ñүү, áÿñëàã ìөí õàâ÷, õÿñàà, äàëàéí çàìãàíä ÷ õàíãàëòòàé áèé. Ìөí íýã ÷óõàë çүéë ãýâýë ôîëèéí õү÷ëèéã ÷óõàì ýíý âèòàìèíòàé õàâñðàí õýðýãëýõ ¸ñòîé áàéäàã.
Âèòàìèí Ñ
Àñêîðáèíû õү÷èë ãýõ áàñ íýã íýðòýé ýíý âèòàìèí õàíèàä, õàëäâàðò өâ÷èíä òóñòàéãààð áàðàõãүé àðüñûã õàìãààëæ ñàéõàí өíãө çүñòýé áîëãîäîã. Ýíý âèòàìèíûã õàíãàëòòàé õýðýãëýýä áàéâàë àðüñíû ýä ýñ үõíý ãýæ õýçýý ÷ áàéõãүé þì. Ýíý âèòàìèí íýã èä øèä íü, àðüñàí äàõü õîëáîîñ ýäүүäèéã áàò áýõ áîëãîæ àðüñûã òîëèãîð áàéëãàäàã. Óëìààð øүä, áóéëûã õàìãààëæ øүä õîðõîéòîõîîñ ñýðãèéëäýã áөãөөä áèå äýõ өөõ òîñûã áàãàñãàí òөìðèéí õýìæýýã çîõèöóóëæ áàðüæ áàéäàã áàéíà. Åð íü ýíý âèòàìèíû îðîëöîîãүé áîëæ áүòäýã ïðîöåññ ãýæ õүíèé áèåä áàðàã áàéäàããүé þì. Ñ âèòàìèí àãóóëñàí æèìñ íîãîî õýðýãëýâýë ýíý âèòàìèíààð äóòàãäàõãүé. Èíòîîð, êèâè, âàíäóé, öýöýãò áàéöàà çýðýã íü òýð ÷èãýýðýý ë Ñ âèòàìèí ãýæ ìýä.
Âèòàìèí Ä
Òîñîíä óóñàõ ÷àíàðòàé âèòàìèí D áóþó êàëüöèôåðîë íü õүíèé ÿñíû áүòöýä ìàø ÷óõàë үүðýã ãүéöýòãýäýã. Áèå äýõ ôîñôàòûí òýíöâýðèéã áàðüæ áàéõ áà ÿñûã áýõæүүëæ өãäөã áàéíà. Õүíèé áèå íàðíû òóÿàíààñ ýíý âèòàìèíûã àâäàã. Ãýõäýý ýíý íü íàðàíä øàðóóëààä õýâòýýä áàéõ õýðýãòýé ãýñýí үã áèø. Өäðèéí õóðö íàðàíä 20 - 30 ìèíóò áàéõàä ë õàíãàëòòàé. Ìөí ìàõ, ýëýã, ñүү, өíäөãөíä ýíý âèòàìèí áèé. Íàðíû èë÷ ìóó өâëèéí öàãò çàãàñ àõèóõàí õýðýãëýõýä ë áîëíî. D âèòàìèí èõýäíý ãýæ áàéäàã. Òóõàéëáàë үðëýýð õýðýãëýñýí үåä èéì áàéäàë үүñ÷ áîëîõ áөãөөä èíãýñýí òîõèîëäîëä öóñàí äàõü êàëüöèéí õýìæýý õýòýð÷, óëìààð øîõîéæèëò үүñýí àòåðîñêëåðîç өâ÷èí áèé áîëíî.
Âèòàìèí Å
Óñàíä óóñäàã ÷àíàð áүõèé âèòàìèí Å áóþó òîêîôåðîëûí үүðýã òóí îëîí. Âèòàìèí Å íü íàéìàí òөðөë áàéõ áөãөөä òүүíèé ãîë үүðýã íü ýñèéã ÷өëөөò ðàäèêàëààñ õàìãààëàõ ÿâäàë þì. Âèòàìèí Å íü ýñèéã õîðëîäîã ÷өëөөò ðàäèêàëóóäûã ñààðìàãæóóëäàã áөãөөä èíãýñíýýðýý àðüñûã ýðò õөãøðөõөөñ õàìãààëíà. Ýíý âèòàìèí áèåä äóòàãäâàë ýñèéí áүòýö äýõ өөõ òîñíû õýâèéí áàéäàë àëäàãäàæ àðüñàí äýýð òîëáî áîëæ ãàð÷ èðäýã. Âèòàìèí Å íü öóñíû óëààí öîãöñûã íóóí õàìãààëäàã ó÷ðààñ õү÷èëòөðөã÷èéã ñàéí çөөæ ÷àääàã. Óðãàìëûí, áóóðöãèéí ãýõ ìýò òîñîíä ýëáýã áàéõ òóë ýäãýýð òîñûã õүí àõèóõàí õýðýãëýæ áàéõ õýðýãòýé. Èë÷ëýã èõýäíý ãýæ àéãààä Å âèòàìèí àãóóëäàã òîñûã õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéæ áîëîõãүé þì.
Áèîòèí
Áèîòèíûã âèòàìèí Í ãýõ áөãөөä õүí ãîî ñàéõàí, ýðүүë ýíõ áàéõûí íýã ÷óõàë íөõöëèéã áүðäүүëäýã áөãөөä үñ óíàõ, áóóðàëòàõàä õýðýãëýäýã. Õүíèé áүäүүí ãýäýñ õýâèéí ñàéí àæèëëàæ áàéâàë öàðàé çүñ ñàéõàí áàéäàã òóõàé áèä óðüä íü ÿðüñàí. Òýãâýë áүäүүí ãýäñýí äýõ áàêòåðóóäûã æèìñ, ñүү, өíäөãíèé øàð, õóøãà, õөðөíãө, ýëýã, óëààí ëîîëü, áóóðöàã, áóóäàé ãýõ ìýòýýð ñàéòàð áîðäîîä өãөõөä, өөðөөð õýëáýë õүí ýäãýýð õүíñèéã òүëõүү õýðýãëýâýë, òýäãýýð áàêòåðèóä íü áèîòèíûã ¸ñòîé ë íýã үéëäâýðëýæ өãäөã áàéíà. Ãýõäýý áèîòèí íü èõýýõýí ýìçýã ýä. Áèåä àðõè, íèêîòèí, ÷èõýð, õýòýðõèé èõ óóðàã áàéâàë áèîòèí ñөíөõäөө äààí÷ àìàðõàí. Õàðèí âèòàìèí Ñ, Å íü áèîòèíûã õàìãààëæ áàéäàã. Áèîòèí äóòàãäñàí үåä õүíèé õóìñ õóãàðàõ, үñ õàãòàõ, àðüñíû өíãө ìóóäàõ, òîñëîã íü èõäýõ øèíæ èëýðíý.
Ðóòèí
Ðóòèí íü âèòàìèíòàé òөñòýé үéë÷ëýë áүõèé áîäèñ áөãөөä ñóäàñ õàãàðàõààñ ñýðãèéëýõýýñ ãàäíà àëèâàà ýðõòíèéã óñòàëòààñ õàìãààëíà. Ãүçýýëçãýíý, íîãîîí ÷èíæүү, õàä æèìñýíä èëүүòýé áàéíà. Âèòàìèí Ñ-òýé õàâñàðò õýðýãëýâýë èëүү үð äүíòýé.
Ýðäýñ áîäèñ
Âèòàìèíààñ ãàäíà õүíèé áèåä àìèí ÷óõàë øààðäëàãàòàé çүéë áîë ýðäýñ áîäèñ áîëîí áè÷èë ýëåìåíòүүä þì. Òóõàéëáàë, êàëüöè íü ÿñ, øүäèéí áýõæүүëæ өãäөã áîë òөìөð íü öóñàíä õү÷èëòөðөã÷ çөөâөðëөæ, õүõýð íü õîëáîîñ ýäýä ÷óõàë õýðýãòýé áàéíà. Áè÷èë ýëåìåíò ãýäýã íü áèåä ө÷үүõýí áàãà õýìæýýãýýð ë øààðäàãääàã áîëîõîîñ ÿëãààãүé ë ìөí ýðäýñ áîäèñ þì. Áîëîâñðóóëààãүé õүíñíèé çүéëä ýäãýýð áîäèñ íü õүíèé áèåä õýð õýìæýýãýýð õýðýãòýé, òýð õýìæýýãýýðýý ë áàéäàã. Õàðèí ýðäýñ áîäèñûã ýì үðýë õýëáýðýýð õýðýãëýõäýý ýì÷èéí çààâðààð ë áèø áîë áèå ìàõáîäîä ìóó үð íөëөөòýé áàéõ íü áèé. Òóõàéëáàë, òөìðèéã õýòðүүëýí õýðýãëýâýë äàðõëààíû ñèñòåìä õàëòàé. Êàëüöè èõýäâýë ýä ýðõòýíä øîõîéæèëò үүñýõ æèøýýòýé. Áèå ìàõáîäûã ýðäýñ áîäèñîîð çүé çîõèñòîé õàíãàõ õàìãèéí øàëãàðñàí àðãà áîë òөðөë áүðèéí óðãàìëûí үðèéã õүíñýíä õýðýãëýõ ÿâäàë þì. Ãýõäýý áóóäàé áîëîí öàãààí áóäààí äàõü õàìãèéí íàðèéí íàíäèí áîäèñ íü үðèéíõýý ÿã õàëüñàí äîîð áàéäàã òóë, òóõàéëáàë, öàãààí ãóðèëä ýðäýñ áîäèñ òóí áàãà үëäñýí áàéäàã áàéíà.
Ýíý âèòàìèí íü òîñîíä óóñäàã âèòàìèí þì. Òèéì ó÷ðààñ õүéòýí óñíû çàãàñ, óðãàìëûí òîñîí äàõü òîñíû õү÷èë íü óã âèòàìèíûã õүíèé áèåä èëүү ñàéí øèíãýýæ өãөõөä òóñàëíà. Áýëýí À âèòàìèí áîë ýëýã, өíäөã, áÿñëàã, çàãàñíû òîñîíä áàÿëàã áàéíà. Õүíèé áèåä âèòàìèí Å, òөìөð, öàéð ýëáýã áàéâàë À âèòàìèí ýñýíä íü øèíãýõäýý ñàéí áàéäàã áàéíà. Óã âèòàìèíûã үðýë õýëáýðýýð áàéíãà, óäààí õýðýãëýâýë èëүүäýë áîëîõ íü áèé.
 áүëãèéí âèòàìèíóóä
Óñàíä óóñäàã ÷àíàðòàé.  áүëãèéí âèòàìèíû áүëãèéã өäөð òóòàì õýðýãëýæ áàéæ ãýìýýíý õүíèé áèåä үçүүëýõ үéë÷ëýë íü ñàéí áîëäîã. Ýíý áүëãèéí âèòàìèíóóä үð áóóäàé, àðèëãààãүé öàãààí áóäààíä ýëáýã áàéíà. Áèåä ýíý âèòàìèí äóòàãäâàë ãàäààä өíãө çүñ òөäèéãүé îðãàíèçì áүõýëäýý ìóóääàã. ×èõýð áîëîîä ÷èõýð àãóóëñàí óíäàà íü
ýíý âèòàìèíû öîãö үéë÷ëýëèéã ñààòóóëäàã áàéíà. Âèòàìèí  áóþó òèàìèí íü õүíèé өíãө çүñèéã äàì õýëáýðýýð ë òýòãýæ áàéäàã. Ýíý âèòàìèí íü íүүðñòөðөã÷èéí áîäèñûí ñîëèëöîîã çîõèöóóëæ áàéäàã áөãөөä ýíý çîõèöóóëàëò õàíãàëòãүé áîë õүí óóð óöààðòàé, äîãøèí áîëîõîîñ ãàäíà íîéð ìóóòàé áîëäîã àæýý. Óëààí áóóäàéíû үð, øàð àéðàãíû õөðөíãөíä èëүү ýëáýã áàéäàã. Âèòàìèí  áóþó ðèáîôëàâèí íü áàéíãà ñòðåññòýé áàéäàã õүìүүñò çàéëøãүé õýðýãòýé þì. Õàãàñ áîëîâñðóóëñàí áүòýýãäýõүүí, ñүү, өíäөãөíä ýíý âèòàìèí ýëáýã áóé. Öàãààí õîîëòíóóä ðèáîôëàâèíûõàà õýðýùýýã áóóðöàãò õүíñ, øàð àéðàãíû õөðөíãө õýðýãëýæ ãýìýýíý áүðíýý õàíãàæ áàéæ áîëíî. Âèòàìèí ÂÇ áóþó íèàöèí íü íèêîòèíû õү÷èë, áà íèêîòèíàìèä ãýñýí õî¸ð õýëáýðýýð áàéíà. Òàìõèíä áàéäàã õîðò íèêîòèíû õү÷èë, áà íèêîòèíàìèä ãýñýí õî¸ð õýëáýðýýð áàéíà. Òàìõèíä áàéäàã õîðò íèêîòèíû õү÷èëòýé үүíèéã àíäóóð÷ áîëîõãүé. Ýíý âèòàìèí áèå ìàõáîäûí áүõèé ë ïðîöåññò ÷óõàë íөëөөòýé áөãөөä çàãàñ, ãýðèéí òýæýýìýë øóâóóíä ýëáýã áàéõ áà ñүү íîãîîíä ө÷үүõýí áàãà áàéíà. Äîëîî õîíîãò íààä çàõ íü ãàíö óäàà çàãàñíû ìàõ èäýýä áàéõàä ýíý âèòàìèíààð äóòàãäàíà ãýæ áàéõãүé. /Âèòàìèí Â4 ãýäýã âèòàìèí áàéäàããүé/ Âèòàìèí Â5-ûã ãîî ñàéõíû âèòàìèí ãýäýã. Áýëýí õîîë áîëîîä õàãàñ áîëîâñðóóëñàí áүòýýãäýõүүí èõ õýðýãëýäýã õүìүүñ ýíý âèòàìèíààð áàéíãà äóòàãäàæ áàéäàã. Äóòàãäñàíû óëìààñ үñ óíàõ, óðóóëûí õî¸ð çàõààð үð÷ëýýñ үүñýõ, ñýòãýë ñàíàà õÿìðàõ çýðýã áîëíî. Áóóäàé, çàãàñ, ñàìàðò ýëáýã àãóóëàãäàíà. Âèòàìèí Â6 áóþó ïèðèäîêñèí íü ñýòãýë ñàíàà òàéâàí áàéëãàõàä ìөí, үñíèé óðãàëò, öóñ ýðãýëò, íүäíèé õàðààíä ñàéí. Үð áóóäàé, ýëýã áóóöàéíä ýëáýã áàéíà.
Âèòàìèí Â12 áóþó êîáàëàìèí õүíèé áèåä ө÷үүõýí æààõàí áàéõàä ë áîëíî. Àìüòíû ãàðàëòàé òүүõèé ýä, òóõàéëáàë, ìàõ, ñүү, áÿñëàã ìөí õàâ÷, õÿñàà, äàëàéí çàìãàíä ÷ õàíãàëòòàé áèé. Ìөí íýã ÷óõàë çүéë ãýâýë ôîëèéí õү÷ëèéã ÷óõàì ýíý âèòàìèíòàé õàâñðàí õýðýãëýõ ¸ñòîé áàéäàã.
Âèòàìèí Ñ
Àñêîðáèíû õү÷èë ãýõ áàñ íýã íýðòýé ýíý âèòàìèí õàíèàä, õàëäâàðò өâ÷èíä òóñòàéãààð áàðàõãүé àðüñûã õàìãààëæ ñàéõàí өíãө çүñòýé áîëãîäîã. Ýíý âèòàìèíûã õàíãàëòòàé õýðýãëýýä áàéâàë àðüñíû ýä ýñ үõíý ãýæ õýçýý ÷ áàéõãүé þì. Ýíý âèòàìèí íýã èä øèä íü, àðüñàí äàõü õîëáîîñ ýäүүäèéã áàò áýõ áîëãîæ àðüñûã òîëèãîð áàéëãàäàã. Óëìààð øүä, áóéëûã õàìãààëæ øүä õîðõîéòîõîîñ ñýðãèéëäýã áөãөөä áèå äýõ өөõ òîñûã áàãàñãàí òөìðèéí õýìæýýã çîõèöóóëæ áàðüæ áàéäàã áàéíà. Åð íü ýíý âèòàìèíû îðîëöîîãүé áîëæ áүòäýã ïðîöåññ ãýæ õүíèé áèåä áàðàã áàéäàããүé þì. Ñ âèòàìèí àãóóëñàí æèìñ íîãîî õýðýãëýâýë ýíý âèòàìèíààð äóòàãäàõãүé. Èíòîîð, êèâè, âàíäóé, öýöýãò áàéöàà çýðýã íü òýð ÷èãýýðýý ë Ñ âèòàìèí ãýæ ìýä.
Âèòàìèí Ä
Òîñîíä óóñàõ ÷àíàðòàé âèòàìèí D áóþó êàëüöèôåðîë íü õүíèé ÿñíû áүòöýä ìàø ÷óõàë үүðýã ãүéöýòãýäýã. Áèå äýõ ôîñôàòûí òýíöâýðèéã áàðüæ áàéõ áà ÿñûã áýõæүүëæ өãäөã áàéíà. Õүíèé áèå íàðíû òóÿàíààñ ýíý âèòàìèíûã àâäàã. Ãýõäýý ýíý íü íàðàíä øàðóóëààä õýâòýýä áàéõ õýðýãòýé ãýñýí үã áèø. Өäðèéí õóðö íàðàíä 20 - 30 ìèíóò áàéõàä ë õàíãàëòòàé. Ìөí ìàõ, ýëýã, ñүү, өíäөãөíä ýíý âèòàìèí áèé. Íàðíû èë÷ ìóó өâëèéí öàãò çàãàñ àõèóõàí õýðýãëýõýä ë áîëíî. D âèòàìèí èõýäíý ãýæ áàéäàã. Òóõàéëáàë үðëýýð õýðýãëýñýí үåä èéì áàéäàë үүñ÷ áîëîõ áөãөөä èíãýñýí òîõèîëäîëä öóñàí äàõü êàëüöèéí õýìæýý õýòýð÷, óëìààð øîõîéæèëò үүñýí àòåðîñêëåðîç өâ÷èí áèé áîëíî.
Âèòàìèí Å
Óñàíä óóñäàã ÷àíàð áүõèé âèòàìèí Å áóþó òîêîôåðîëûí үүðýã òóí îëîí. Âèòàìèí Å íü íàéìàí òөðөë áàéõ áөãөөä òүүíèé ãîë үүðýã íü ýñèéã ÷өëөөò ðàäèêàëààñ õàìãààëàõ ÿâäàë þì. Âèòàìèí Å íü ýñèéã õîðëîäîã ÷өëөөò ðàäèêàëóóäûã ñààðìàãæóóëäàã áөãөөä èíãýñíýýðýý àðüñûã ýðò õөãøðөõөөñ õàìãààëíà. Ýíý âèòàìèí áèåä äóòàãäâàë ýñèéí áүòýö äýõ өөõ òîñíû õýâèéí áàéäàë àëäàãäàæ àðüñàí äýýð òîëáî áîëæ ãàð÷ èðäýã. Âèòàìèí Å íü öóñíû óëààí öîãöñûã íóóí õàìãààëäàã ó÷ðààñ õү÷èëòөðөã÷èéã ñàéí çөөæ ÷àääàã. Óðãàìëûí, áóóðöãèéí ãýõ ìýò òîñîíä ýëáýã áàéõ òóë ýäãýýð òîñûã õүí àõèóõàí õýðýãëýæ áàéõ õýðýãòýé. Èë÷ëýã èõýäíý ãýæ àéãààä Å âèòàìèí àãóóëäàã òîñûã õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéæ áîëîõãүé þì.
Áèîòèí
Áèîòèíûã âèòàìèí Í ãýõ áөãөөä õүí ãîî ñàéõàí, ýðүүë ýíõ áàéõûí íýã ÷óõàë íөõöëèéã áүðäүүëäýã áөãөөä үñ óíàõ, áóóðàëòàõàä õýðýãëýäýã. Õүíèé áүäүүí ãýäýñ õýâèéí ñàéí àæèëëàæ áàéâàë öàðàé çүñ ñàéõàí áàéäàã òóõàé áèä óðüä íü ÿðüñàí. Òýãâýë áүäүүí ãýäñýí äýõ áàêòåðóóäûã æèìñ, ñүү, өíäөãíèé øàð, õóøãà, õөðөíãө, ýëýã, óëààí ëîîëü, áóóðöàã, áóóäàé ãýõ ìýòýýð ñàéòàð áîðäîîä өãөõөä, өөðөөð õýëáýë õүí ýäãýýð õүíñèéã òүëõүү õýðýãëýâýë, òýäãýýð áàêòåðèóä íü áèîòèíûã ¸ñòîé ë íýã үéëäâýðëýæ өãäөã áàéíà. Ãýõäýý áèîòèí íü èõýýõýí ýìçýã ýä. Áèåä àðõè, íèêîòèí, ÷èõýð, õýòýðõèé èõ óóðàã áàéâàë áèîòèí ñөíөõäөө äààí÷ àìàðõàí. Õàðèí âèòàìèí Ñ, Å íü áèîòèíûã õàìãààëæ áàéäàã. Áèîòèí äóòàãäñàí үåä õүíèé õóìñ õóãàðàõ, үñ õàãòàõ, àðüñíû өíãө ìóóäàõ, òîñëîã íü èõäýõ øèíæ èëýðíý.
Ðóòèí
Ðóòèí íü âèòàìèíòàé òөñòýé үéë÷ëýë áүõèé áîäèñ áөãөөä ñóäàñ õàãàðàõààñ ñýðãèéëýõýýñ ãàäíà àëèâàà ýðõòíèéã óñòàëòààñ õàìãààëíà. Ãүçýýëçãýíý, íîãîîí ÷èíæүү, õàä æèìñýíä èëүүòýé áàéíà. Âèòàìèí Ñ-òýé õàâñàðò õýðýãëýâýë èëүү үð äүíòýé.
Ýðäýñ áîäèñ
Âèòàìèíààñ ãàäíà õүíèé áèåä àìèí ÷óõàë øààðäëàãàòàé çүéë áîë ýðäýñ áîäèñ áîëîí áè÷èë ýëåìåíòүүä þì. Òóõàéëáàë, êàëüöè íü ÿñ, øүäèéí áýõæүүëæ өãäөã áîë òөìөð íü öóñàíä õү÷èëòөðөã÷ çөөâөðëөæ, õүõýð íü õîëáîîñ ýäýä ÷óõàë õýðýãòýé áàéíà. Áè÷èë ýëåìåíò ãýäýã íü áèåä ө÷үүõýí áàãà õýìæýýãýýð ë øààðäàãääàã áîëîõîîñ ÿëãààãүé ë ìөí ýðäýñ áîäèñ þì. Áîëîâñðóóëààãүé õүíñíèé çүéëä ýäãýýð áîäèñ íü õүíèé áèåä õýð õýìæýýãýýð õýðýãòýé, òýð õýìæýýãýýðýý ë áàéäàã. Õàðèí ýðäýñ áîäèñûã ýì үðýë õýëáýðýýð õýðýãëýõäýý ýì÷èéí çààâðààð ë áèø áîë áèå ìàõáîäîä ìóó үð íөëөөòýé áàéõ íü áèé. Òóõàéëáàë, òөìðèéã õýòðүүëýí õýðýãëýâýë äàðõëààíû ñèñòåìä õàëòàé. Êàëüöè èõýäâýë ýä ýðõòýíä øîõîéæèëò үүñýõ æèøýýòýé. Áèå ìàõáîäûã ýðäýñ áîäèñîîð çүé çîõèñòîé õàíãàõ õàìãèéí øàëãàðñàí àðãà áîë òөðөë áүðèéí óðãàìëûí үðèéã õүíñýíä õýðýãëýõ ÿâäàë þì. Ãýõäýý áóóäàé áîëîí öàãààí áóäààí äàõü õàìãèéí íàðèéí íàíäèí áîäèñ íü үðèéíõýý ÿã õàëüñàí äîîð áàéäàã òóë, òóõàéëáàë, öàãààí ãóðèëä ýðäýñ áîäèñ òóí áàãà үëäñýí áàéäàã áàéíà.
