Нярай хүүхэд эхээс мэндэлмэгц агаарын даралт орчны дулаан, дуу чимээ, хүрэлцэхүй , нянгийн зэрэг эхийн хэвлийгээс огт өөр орчинд орно. Энэ бүхэнд тодорхой хугацааны дотор дасан зохицохын тулд нярай хүүхдийн бие махбодид өөрчлөлт гардаг.

Үүнд:
Арьсны улайлт: нь нярай хүүхдэд 100 % тохиолддог. Нярай даарсны улмаас амьдралын эхний хэдэн цагийн дотор үүсч, 2-3 хоног үргэлжилнэ. Биеийн ерөнхий байдал өөрчлөгдөхгүй, зөвхөн арьс нилэнхүйдээ хүчтэй улайна. Улайлт аяндаа арилна.
Физиологийн шарлалт: цусанд цөсний будагч бодис 3-3.5 мг давсан тохиолдолд нярайн шарлалт ажиглагдана. Эхний 2-5 хоногт шарлалт илэрч аажмаар буурч 10 хоногийн дараа гэхэд арилдаг. Харин 14 хоногоос удаан хугацаагаар үргэлжилбэл яаралтай эмчид хандах хэрэгтэй.
Хөхний булчирхай хатуурч томрох - нийт нярай хүүхдийн 2/3 хувьд нь тохиолдоно. Амьдралын эхний 3-4 хоногтойгоос эхлээд 7-8 хоногтойд дээд цэгтээ хүрч, аажмаар буурч хэвийн болно. Энэ үед шахаж, сааж болохгүй. Халдвар орох аюултай.
Үтрээнээс цайвар ялгадас гарах - охидын 60-70%-д тохиолдоно. Амьдралын эхний 3 хоногт бэлэг эрхтнээс цагаан юм гарч байснаа 1-3 хоногийн дараа аяндаа алга болно.
Үтрээнээс цус гарах - охидын 5-10%-д ажиглагдана. 5-8 дахь хоногоос эхлээд 1-3 хоногийн дараа зогсоно. Ихэвчлэн 2 мл орчим цус гардаг.
Физиологийн жин бууралт - Гүйцэд төрсөн хүүхэд 3500-3200 гр орчим төрдөг. Амьдралын эхний 3-4 хоногт төрөх үеийн биеийн жин буурч доод түвшинд хүрч цаашид аажмаар нэмэгдэнэ. Хэвийн нөхцөлд хүүхэд биеийн жингийн 6%-ийг алдана. Хэрэв 10%-иас дээш алдвал эмгэг гэж үзнэ. Нярай хүүхдийн бие махбод шингэнээр баялаг бөгөөд биеийн жингийн 70%-ийг эзэлнэ. Жин буурах шалтгаан нь хүүхэд шаардалагатай хэмжээний сүүгээ эхний 2-3 хоногт авч чаддаггүй, төрөлт огцом цочрол учир глюкокортикойдын ялгаралт ихэсдэг. Дутуу нярай, анхны төрөлтийн, төрөлтийн гэмтэлтэй, халуун тасалгаанд байгаа, даарсан, чийглэг багатай орчинд байгаа хүүхдүүд жингээ илүү алддаг.

Жингийн алдагдал нөхөгдөх 2 хэлбэр байдаг.

-Сонгодог хэлбэр- жингийн хамгийн их алдагдал 4 дэхь хоногт ажиглагдаад 7-8 дахь хоногтоо төрсөн жиндээ хүрнэ. Энэ нь 50-70%-д тохиолдолно.

-Удааширсан хэлбэр- төрсөн жингээ 10 дахь хоногтоо нөхнө. Нийт нярайн 30-50% д тохиолдоно.

Дулааны тэнцвэрийн өөрчлөлт - Биеийн дулаан бууралт 100 % тохиолдоно. Нярайн дулаан алдалт нь дулаан үүсэлтээс давамгайлдаг.
Халууцсан тохиолдолд дулаанаа гадагш ялгаруулах чадвар сул, даарсан хөрсөн тохиолдолд дулаан алдагдлыг багасгах чадвар сул, биеийн кг жинд оногдох гадаргууны талбай их учир дулааны алдагдал ихтэй.
Амьдралын эхний 30 мин-д цусанд хүчилтөрөгч багадах, хүчилшил, бодис задрал арилаагүй учир дулаан үүсэл хангалтгүй явагддаг.
Өвчүүний ар, 2 далны завсар, нурууны дагуу байрладаг бор өөх дулаан үүсгэхэд чухал ач холбогдолтой бөгөөд энэ нь насанд хүрэгсдийн биеийн жингийн 16%-ийг эзэлдэг бол гүйцэд нярайн биеийн жингийн 8%, дутуу нярайн биеийн жингийн 1-1.5%-ийг эзэлдэг. Хүйтний нөлөөгөөр өөх тос задарч илч үүсгэдэг. Биеийн дулаан бууралтаас сэргийлэхийн тулд нярайн анхдагч түрхлэгийг яаран арилгахгүй байх, хүүхдийг төрмөгц дулаан өлгийгөөр өлгийдөж дааруулахгүй байлгах нөхцлийг бүрдүүлэх, дулаан хэлхээг сахих чухал ач холбогдолтой.

Нярайн асаргаа сувилгаа
Хүйг арчлах - Хүйг нь хуванцар хавчаараар хавчин 24 цагийн дараа уг хавчаарыг авдаг. Хүйний үлдэгдэл нь хуурай ил боолтгүй байлгасан нөхцөлд 7-10 хоногийн хугацаанд унах ёстой. Хэрэв хүй цөглөхгүй удаж шарх бохирдвол хүйг цэвэр усаар савандаж угаагаад, цэвэр алчуураар дарж хатаана. Хүйн шархыг тойрон арьс улайж, идээ гаран эвгүй үнэр гарвал эмчид хандах хэрэгтэй.
Нүд цэвэрлэх - хүүхдийн нүүр хүзүүг өглөө бүр бүлээн усаар угааж занших, нүд нуухтах үед эмчид үзүүлэх шаардлагатай.
Хамар цэвэрлэх - нярай хүүхдийн хамар жижиг нарийн байдаг тул амархан битүүрдэг. Хамар нь шингэн нустай байвал нойтон эрчилсэн хөвөнгөөр зөөлөн эргүүлж цэвэрлэнэ. Олон удаа цэвэрлэвэл хамрын салст хөөдөг учир анхаараарай. Агаарын хэрэгцээ - Хүүхдийн өсөлт хөгжилтөнд цэвэр агаар нэн шаардлагатай байдаг. Дулааны улиралд хүүхэд төрснөөс хойш гадаа гаргаж 10-15 минутаас 2-3 долоо хоногтойгоос нь дулаахан хувцаслаж 10-15 хэмээс илүүгүй хүйтэнд салхигүй тогтуун үед агаарт гаргаж болно.

Анхны амлуулалт, хөхөөр хооллолт
Эрүүл нярай төрсний дараа төрөлхийн мэдрэмжээрээ хоол хайж эхэлдэг. Амьдралын эхний 2 цагт хүүхэд сэргэлэн, идэвхитэй, хооллоход бэлэн байдаг. Хэрэв эхэд нь төрөх үед эмийн бодис хэрэглэсэн бол идэвхи муу байдаг. Эхийн хэвлий дээр тавьсан эрүүл, гүйцэд нярай эхийн хөх рүү мөлхөн, хөхөө олох чадвартай. Хөхний толгойг эмэрч идэвхжүүлэх нь окситоцины ялгаралтыг ихэсгэж, эхэс хурдан салахад нөлөөлдөг.
Хүүхдийг төрсний дараа амьдралын эхний 30 минутаас 1 цагийн дотор багтаан амлуулж, дараа нь хүүхдийг хүссэн үед нь өдөр шөнийн аль ч цагт, аль болох олон удаа, хүссэн хэмжээгээр нь хөхүүлэх ёстой.
Хүүхдийг 6 сар хүртэл нь зөвхөн хөхний сүүгээр хооллож, дараа нь нэмэгдэл хоолонд оруулснаар хүүхэд хэрэгцээт шимт бодисоо хангалттай авч, хэвийн өсөж бойжих нөхцөл бүрддэг. Дан хөхөөрөө бойжиж байгаа хүүхэд сүүгээрээ хангалттай төмөр авдаг учир 6 сар түүнээс илүү хугацаагаар төмөр дутагдлын цус багадалтанд өртөхгүй.

Хөхний сүүний ач холбогдол  
- Хөхний хүүхэд тэжээвэр хүүхдийг бодвол суулгалт, хоол боловсруулах замын халдвар, амьсгалын халдварт өртөх нь бага.
- Бифидус хэмээх хүчин зүйл нь хүүхдийн гэдсэнд тусгай бичил биетэн өсөж үржихэд нөлөөлдөг бөгөөд энэ нь эмгэг үүсгэгч бусад нянгаас хамгаалдаг.
- Үрэвслийн эсрэг олон хүчин зүйлс үрэвсэл явагдах шалтгааныг бууруулдаг.
- Хөхний сүүний амьд эсүүд болох лимфоцит, макрофаг нь аливаа өвчний үүсгэгчийг устган бие махбодыг халдвараас хамгаална.
-Хүүхдийг эхийн өвчнөөс хамгаалах эсрэг бие хөхний сүүнд агуулагддаг.
-Өсөлтийн хүчин зүйлс нь хүүхдийн өсөлт, бойжилт дархлалын ба төв мэдрэлийн тогтолцоо, арьс зэрэг эрхтний өсөлт хөгжлийг хангаж байдаг.
-Хөхний сүү вирус, шимэгч хорхойн эсрэг хүчин зүйлс агуулдаг.
-Хөхний сүүний уураг казеин багатай, тогтоц нь зөөлөн хурдан шингэдэг учир харшил үүсгэдэггүй.
-Хөхний сүүнд А, С амин дэм хангалттай хэмжээгээр агуулагддаг.
Ангир уураг, эхний ба төгсгөлийн сүү
Хөхний сүүний найрлага хүүхдийн нас, хооллолтын эхэн ба төгсгөлд өөр байдаг.
Ангир уураг гэдэг нь төрсний дараах эхний хэдэн хоногт гардаг өтгөн шар цэвэр сүү юм. Ангир уургийн шинж чанар, түүний ач холбогдол нь төгсгөлийн сүүнээс илүү. Ангир уураг төгсгөлийн сүүнээс уургаар баялаг, төгсгөлийн сүү эхний сүүнээс өөх тосоор баялаг байдаг.
Боловсорсон буюу найрлага тогтворжсон сүү нь төрснөөс хэдэн өдрийн дараа ялгардаг сүү. Энэ үед хөх дүүрч, хатууран хүндэрч их хэмжээний сүү хөхөнд хуримтлагдана.
Зарим хүмүүс энэ процессыг сүү орлоо гэж нэрлэдэг.
Эхний сүү - хөхүүлэх үед эхлээд гардаг сүү нь усархаг, хөхөвтөр өнгөтэй. Их хэмжээтэй ялгардаг уураг, нүүрс ус, аминдэм эрдэс, ус бусад шим тэжээлт бодисоор баялаг тул усархаг байдаг бөгөөд зарим эхчүүд шингэн байна гэж эмзэглэдэг нь буруу юм.
-  Төгсгөлийн сүү- хөхүүлж дуусах үед гардаг сүү. Эхний сүүг бодвол цагаан өнгөтэй өөх тосоор баялаг байдаг. Энэ өөх тос нь хөхөө хөхөхөд зарцуулагдаж байгаа илчлэгийг нөхөж өгдөг тул хүүхдээ хөхөж дуусахаас нь өмнө салгаж болохгүй, хүссэн хугацаагаар нь хөхүүлэх хэрэгтэй. •  

Арьс арчлах
-  Хүүхдийн нүүрийг өдөр бүр буцалсан бүлээн усаар угаана. Чихний ар хүзүү, суга, цавь зэрэг амархан нурдаг хэсгийг өдөр бүр шалгаж, хүүхдийн зориулалтын тос, цацлагын аль тохирохыг хэрэглэнэ. Хүүхэд баасан тохиолдол бүрийн дараа бөгсийг угааж хуурай болтол арчина.

Өлгийдөх
-  Өлгийдөх нь хүүхдийг халдвараас хамгаалдаг, дулаан байлгадаг гэсэн ойлголт байдаг. Энэ нь шинжлэх ухааны нотолгоогоор батлагдаагүй зүйл. Харин чанга өлгийдөх нь дараах сул талтай болох нь батлагдсан байна.
Үүнд:
-  Өрцний хөдөлгөөнийг алдагдуулах тул амьсгалахад саадтай
-  Биеийн зарим хэсэгт цусны эргэлт алдагдана.
- Хүүхдийн бие өлгийдсөн даавууны хоорондын зай бага байдаг тул дулаанаа хадгалж чаддаггүй.
- Гар хөлийн хөдөлгөөнийг хязгаарладаг тул мэдрэл булчингийн зохицуулга алдагддаг.
- Хүүхдийн толгойг чанга өлгийдөх нь толгойгоо чөлөөтэй хөдөлгөж, амаа том ангайж, хөхөө зөв үмхэхэд саад болдог.
- Өлгийдүүлсэн хүүхэд их унтамхай, хөхөө хөхөхөөр ойр ойрхон сэрдэггүй тул хөхөнд сүү оролтыг багасгадаг.
- Хүүхдэд хөвөн даавуун материалаар хийсэн, чөлөөтэй хувцас өмсгөж, дулааан ороолтоор ороох, эсвэл хүүхдийн бөгсөн хэсгийг өлгийдөж, толгой гарыг хөдлөхөд чөлөөтэй орхиж болно.

Нярай хүүхдийг усанд оруулах
- Нярайг усанд оруулж, төрөх үеийн түрхлэгийг арилгахыг түр азнах хэрэгтэй. Хэрэв нярайн арьс цус, зунгагаар их хэмжээгээр бохирдсон эсвэл нярайг төрсөн даруйд нь усанд оруулдаг ёс заншилтай бол хүүхдийг төрсний дараах 2-6 цагт хэвийн хэмтэй усанд оруулж болно.
- Усанд оруулахдаа дараах зүйлийг анхаарах хэрэгтэй.
-Өрөөний хэсэг болон буланг дулаацуулах
- Дулаан үүсгэгчийн ойролцоо, усны хэмийг тохойгоо дүрэн шалгасан бүлээн усанд, хүүхдээ нүцгэлээд, гараараа барьж оруулна.
- Түргэн зөөлөн хөдөлгөөнөөр хүүхдийг угаана.
- Хүүхдийг уснаас гаргангуут бүлээн хуурай алчуураар ороон авч, толгойноос хөл хүртэл хуурайшуулан арчина.
- Хүүхдийг түргэн хувцаслах ба өлгийднэ. Хүүхдийн толгойд малгай өмсүүлнэ.
- Хүүхдийг эхэд өгч хөхүүлнэ.
- Хүүхдийн биеийн халуун хэвийн бол төрснөөс хойш 6 цагийн дараа усанд оруулж болно.