Moderator: mgl_300
2010 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс бүх төрлийн хүүхдийн мөнгийг олгохоо больсон тухай Улсын хөдөлмөр халамж үйлчилгээний газрын дарга Д.Баярсайхан албан ёсоор мэдэгдлээ. Ирэх оны төсвийн хуулийг хэлэлцэх үед Нийгмийн халамжийн тухай хууль, Эх хүүхдэд мөнгөн тусламж олгох хуулиудад өөрчлөлт оруулж хүүхдүүдэд сар бүр олгодог 3000, улиралд олгодог 25000, шинэ төрсөн хүүхдийн 100 мянга, шинэ гэр бүлийн 500 мянган төгрөгийг олгохоо зогсоох шийдвэрийг гаргасан байна. Энэ талаар Д.Баярсайхан дарга хэлэхдээ:
-Нийгмийн халамжийн тухай хуульд өөрчлөлт орж, дөрвөн төрлийн тэтгэмжийг олгох эрх зүйн орчин байхгүй болсны дээр эдгээр тэтгэмжид зориулах хөрөнгө мөнгийг улсын төсөвт хуваарилаагүй. Үүнтэй холбогдуулж хүмүүст анхааруулга, мэдээллийг хүргэх нь зүйтэй болов уу. Хүүхдийн болон шинэ гэр бүл, шинэ төрсөн хүүхдийн мөнгөн тэтгэмж авч байгаа хүмүүс эдгээр тэтгэмжээ ондоо багтаагаад авах нь зүйтэй юм. Сар бүрийн 3000, улирлын 25000 мянган төгрөгийг арванхоёрдугаар сарын 30-ны дотор авах учиртай. Шинэ он гарчих юм бол нэгдүгээрт, хууль байхгүй, хоёрдугаарт, мөнгө байхгүй гэдгийг онцлон анхааруулъя. Түүнчлэн арванхоёрдугаар сард шинээр төрсөн хүүхэд, шинээр гэр бүлээ бүртгүүлсэн хүмүүсийн хувьд бичиг баримтаа нэн яаралтай хөөцөлдөж, аймаг дүүргийнхээ хөдөлмөр, халамжийн хэлтэст өгөх хэрэгтэй. Бичиг баримтаа бүрдүүлж өгсөн өдрөөс эрх үүсдэг. Энэ сард төрсөн хүүхдийн 100 мянган төгрөгийг өгөхөөс гадна 3000, 25000 мянгыг нь хуанлийн өдрөөр тооцож олгоно. Жишээ нь, арванхоёрдугаар сарын 21-ний өдөр төрсөн хүүхдийн дээрх хоёр төрлийн мөнгийг үлдсэн 10 хоногт нь тооцож олгох юм. Гагцхүү бичиг баримтаа яаралтай бүрдүүлж өгөх нь зүйтэй. Хэрвээ дээрх дөрвөн төрлийн тэтгэмжийг ондоо багтааж авахгүй бол хураагдана гэдгийг сануулах нь зүйтэй байх.
-Хүүхдийн мөнгөө авдаггүй айл өрх олон байдаг уу. Ямар шалтгаанаар хүүхдийн мөнгөө авахгүй байна вэ?
-Улсын хэмжээнд нэг сая дөрвөн мянган хүүхэд бий. Тэдний 950 орчим мянган хүүхдийн тэтгэмжийг байнга авдаг. Үлдсэн тавь орчим мянган хүүхдийн мөнгийг авахгүй байгаа. Гадаадад удаан хугацаагаар аж төрж байгаа айл өрхүүд болон чинээлэг гэр бүлийнхэн хүүхдийнхээ мөнгийг авахгүй байгаа.
-Хүүхдийн мөнгөнд сар тутам хэчнээн төгрөгийн тэтгэмж олгодог вэ. Зөвхөн хүүхдийн мөнгөөрөө амь зуулгаа залгуулж байгаа айл өрхүүдийн хувьд хүндхэн тусах нь дээ?
-Хүүхдийн мөнгөнд сар тутам 136 тэрбум төгрөг төсөвлөдөг ч түүнийгээ бүрэн гүйлгээнд оруулдаггүй. Энэ нь тэтгэмж авдаг хүүхдийн тоо байнга хэлбэлзэж байдагтай холбоотой. 930-970 орчим мянган хүүхэд тэтгэмж авдаг. Зарим нь 18 нас хүрээд хасагдаж байхад зарим нь шинээр мэндэлж байдаг. Мөн эндсэн хүүхдүүд хасагдах зэргээр тооны хувьд хэлбэлзэлтэй. Хүүхдийн мөнгөөрөө амьдардаг айл өрхүүд цөөнгүй байгаа нь мэдээж. Тэдний хувьд халамж үйлчилгээг ямар хэлбэрээр хүргэх талаар ярилцаж байгаа. Ирэх онд нийгмийн халамжийн багц хуульд өөрчлөлт оруулна. Түүнчлэн Хүний хөгжлийн сангаас иргэн бүрт 120 мянган төгрөг олгоно шүү дээ.
-Хөгжлийн сангийн мөнгийг сар сард нь хувааж олгох юм уу, эсвэл нэг удаа л өгөх юм болов уу?
-Хөгжлийн сангийн 120 мянган төгрөгийг хэзээ хэрхэн өгөхийг ажлын хэсэг гарган төсөл боловсруулж байгаа. Гэхдээ энэ мөнгийг сар сард биш жилд нэг удаа л олгох юм.
-Хүүхдийн мөнгөнөөс гадна олон хүүхэдтэй эхийн мөнгө, бусад төрлийн халамж үйлчилгээнд өөрчлөлт орох уу?
-Үгүй ээ. Нийтийг хамарсан халамж үйлчилгээг зогсоохоос бус бусад нийгмийн зорилтот бүлэгт чиглэсэн үйлчилгээнд өөрчлөлт ороогүй. Олон хүүхэд төрүүлсэн ээжүүдэд олгодог “Алдарт эх”-ийн тэтгэмжийн мөнгийг халамжийн хуулийн дагуу олгохоор болж байгаа. Цаашдаа зорилтот бүлэг буюу ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, олон хүүхэдтэй өрх толгойлсон эцэг эхчүүдэд чиглэсэн халамжийг нэмэгдүүлэх бодлого баримтлан ажиллана.
-Энэ сард сүүлчийн удаа олгох тэтгэмжүүдийн санхүүжилт бүрэн хийгдсэн үү. “Мөнгө дууссан” гээд олгохгүй болчих вий гэсэн болгоомжлол их байна.
-Тийм зүйл байхгүй. Дээр нэрлэсэн дөрвөн төрлийн тэтгэмжийн санхүүжилтийг хангалттай хэмжээнд хийгээд байгаа. Гагцхүү хүмүүс маань өөрсдөө бичиг баримтаа цаг тухайд нь бүрдүүлэн мөнгөө авах хэрэгтэй байна.
Д.Цээпил
Дашрамд дурдахад Нийгмийн хамгаалал хєдєлмєрийн яам харъяа дvvрэг, аймаг, сумын нийгмийн халамжийн хэлтсvvдэд энэ сарын 20 хvртэл дээрх халамжийн мєнгийг олгоод vлдсэнийг нь улсын тєсєвт буцааж татна гэсэн шийдвэр хvргvvлжээ.
mongol ulsiin ireedui bolson irgedeesee halamjiihn mongiig hasaad bhdaa yahav dee za bid ch bas yahav gej bodohod zovhon ter mongoor amidralaa zalguulj bgaa ail orh zondoo shuu dee sard ganz ter mongiin avch huuhdde ganz chiher bolovch avch ogdog eej aavuud zondoo bgaashdee yaduurlaas gargana gesen uriatai garaagui biluu ene zasgiinhan tegeed ulam l yaduurluu ni tulhej bgaa yum bhdaa yamar baliaar muuhai yum be mgld bsan bol boslogo gargadag yum biluu kkkk
Монгол Улсын тєрийн эрх барих дээд байгуулгага болох УИХ-ын vйл ажиллагаа гацаанд орох шинжтэй болчихлоо. Хууль тогтоогч нарын дунд "хэрvvлийн алим" шидсэн субъект нь Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдорж. Тэрбээр 2010 оны улсын нэгдсэн тєсвийн тєсєлд бvхэлд нь хориг тавьчихаад Дани улс руу хуралд оролцохоор яваад єглєє. Тvvний тавьсан хоригийн талаарх маргаанд гишvvд тєдийгvй иргэд ч татагдан орлоо. Хэдийгээр бvхэлд нь хориг тавьсан гэх боловч гишvvдийн тойрогтоо тєсєвлєсєн нэг тэрбум тєгрєгийн асуудал дээр л хориг тавьсан нь тодорхой болсон.
Анх 2003 онд Хувьсгалт нам засаглаж байхдаа 10 сая тєгрєгєєр эхэлсэн уг мєнгє нэг тэрбум болсон нь иргэдийн дургvйцлийг тєрvvлсэн юм. Манай гишvvд ч гэж бєєн залилангийн хvvдийнvvд, ганцхан шєнийн дотор л хэнд ч хэлэлгvй єєрсдєдєє мєнгє тєсєвлєсєн нь эцэстээ ийм гайг далласан хэрэг. Зарим гишvvд бvр мэдээгvй байсан гэж байгаа. Ерєнхийлєгч яахав дээ, бvх ард тvмнээс сонгогдсон тул иргэдийнхээ тєлєє сэтгэл гаргаж байгаа хvн болж ийм алхам хийгээ биз. Тэртэй тэргvй хоригийг нь бараг хvлээж авахгvй гэдгийг хашир хvн єєрєє сайн мэдэж байгаа. Хоригийг нь хоёр удаа буцаахад л тєсєв тэр чигээрээ батлагдаад явна гэдгийг ч мэдэж байгаа. Мань хvн єєрєє гишvvн байхдаа 500 сая тєгрєгийг авч л байсан, хожим єєрєє Ерєнхийлєгч болж ийм асуудалтай тулгарна гэж санаагvй байх л даа. Хэдийгээр ганц нэг гишvvн хоригийг хvлээн авах нь зvйтэй гэж буй боловч гишvvдийн гуравны нэгийн саналаар хоригийг хvлээн авах хуультай. Хаана байна, тэрбумаас татгалзах 26 гишvvн чинь. Ногоон намын Д.Энхбат л ганцаараа татгалзахаа илэрхийлсэн бєгєєд Х.Тэмvvжин, З.Энхболд нар хоригийг хvлээж авах нь зvйтэй гэсэн саналтай байгаа. Тэгвэл дахиад 23 нєхєр хэрэгтэй байна даа. Болж єгвєл хоригийг хvлээж авах нь зvйтэй юм. Аягvй бол дараа жил хоёр тэрбум болгоод оруулж ирэх нь л дээ. Тэртэй тэргvй улсын тєсєв алдагдалтай тєсєвлєгдчихєєд байхад 76 тэрбумыг хэмнэхэд болохгvй зvйлгvй билээ. Vvнийг л ард тvмэн хvсээд байгаа шvv дээ.
Ард иргэд дургvйцлээ илэрхийлэхээр нєгєєдvvл "энэ мєнгийг та нарт л зориулна шvv дээ" гээд амыг нь таглачихаад байгаа. "Аваргууд" нэг тэрбумынхаа задаргааг хийхдээ тэнэг хvн хуурч байгаа юм шиг шал дэмий зvйлд мєнгє тєсєвлєсєн байгааг бид баримтаар нь харсан. Уг нь эрхмvvдийг хууль батал гэж сонгосон болохоос худаг гаргах, дээвэр засах мєнгє "олоод ир" гэж сонгоогvй байлтай.
Гэхдээ энэ 76 тэрбумыг шударгаар зарцуулж чадвал бас ч тийм буруу биш билээ. Харамсалтай нь гишvvд маань тойрогтоо зарцуулах нэрээр єєрсдийнхєє мєрийн хєтєлбєрийг хэрэгжvvлэхэд "vрдэг" нь олны хардлагыг тєрvvлээд байгаа юм. Зарим гишvvн аймгийнхаа ИТХ-д шууд єгчихдєг гэсэн, энэ нь дараа хэл ам татлахгvй амар байдаг аж. Гэвч ихэнх гишvvн єєрєє захиран зарцуулдаг болохоор болиулах нь зvйтэй биз дээ.
Хоригийг хvлээн авъя гэсэн гишvvдээ бусад нь гоочлоод эхэллээ. Хууль зvйн байнгын хорооны хурлаар хоригийг хvлээн авах боломжгvй гээд шийдчихлээ. Сєрєг санал єгсєн хоёр гишvvнээ "та нар хэзээ байхдаа ийм шударга болчихоов, битгий ингэж шударга хvн болох гэж яд" энэ тэр гээд ганц vг ганхийлгэсэнгvй олонхоороо бярдчихав. Яг энэ vеэр аймгуудын Засаг дарга нар нийслэлд ирчихсэн семинарт сууж буй бєгєєд тэдний олонх нь Ерєнхийлєгчийн хоригийг дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн. Орон нутагтаа, иргэдийнхээ дунд ажиллаж амьдарч буй эд нар гишvvдийн тойрогтоо хуваарилуулсан мєнгєє хэрхэн зарцуулдгийг єєрсдєєс нь илvv мэдэж байгаа нь лавтай. Засаг дарга нар энэ их мєнгийг далан хэдэн тийш нь цацаж байхаар дєрвєн жилийн хугацаанд аймгуудаа тав таваар нь ч юм уу хуваагаад хєрєнгє оруулалт хийвэл хамаагvй vр дvнтэй гэсэн санал ч гаргаад авна лээ. Нєгєєтэйгvvр Засгийн газраас vйлдвэржилтийг дэмжинэ гээд 300 жижиг, дунд vйлдвэр барихад 150 тэрбум тєгрєг хэрэгтэй гэсэн тооцоо гаргасан байдаг. Уг мєнгєний эх vvсвэр 76 гишvvний халаасанд л байна шvv дээ. Гишvvд болохоор ямар ч зураг тєсєлгvй ийм ч vйлдвэр, тийм ч оёдлын цех байгуулна гэсэн хуурай тєсєл оруулж ирэн батлуулсныхаа дараа мєнгє хvрсэнгvй гээд тєсвийн тодотголоор нэмж мєнгє дэлсээд байдаг нь ч буруу юм.
Иймэрхvv бусармаг зvйл хийдэг учир хоригийг хvлээн авахгvй нь ер нь тодорхой доо. Нєгєє талаас Vндсэн хууль, Тєсвийн байгууллагын удирдлага санхvvжилтийн гээд цєєнгvй хуулийг зєрчсєн гээд байгаа. Ерєєсєє л Засгийн газрын ажлыг єєрсдєє "сайн дураараа" хийгээд байна гэсэн vг л дээ.
Ерєнхий сайд, Сангийн сайд нь гишvvдийг юу л гэнэв за гээд дагаж гvйгээд байдаг нь энэ удаа бvр ил боллоо. Тэгэхээр хоригийг хvлээж авахгvй нь бараг тодорхой болсон тул Д.Энхбат гишvvн тэр тэрбумыг нь дуугvйхэн шиг аваад Баянголчууддаа тараачихсан нь дээр биз дээ. Таны иргэний эр зоригоос чинь болж тойргийнхон чинь тэрбумаар хохирох гээд байна. З.Алтай, С.Оюун нар чинь эсэргvvцсэн ч мєнгийг нь авна гээд сууж буй. Эцэст нь хэлэхэд Ардын нам, Ардчилсан нам гэж хуваагдаж байгаа ч их мєнгєний сургаар эвийн цавуу шиг санаа нэгддэг билээ, манай дээдсvvд. Ингээд Ерєнхийлєгчийн тавьсан бэлгэдлийн гэмээр хориг нэг их удахгvй хий хоосон зvйл болох нь тодорхой боллоо. Хэчнээн эсэргvvцсэн ч гишvvд мєнгєє авч л таарна, харж байгаарай.
