Монгол эмэгтэйн чухал шалгуур нь намба тєрх vнэнч сэтгэл бєгєєд бvсгvйчvvдэд ч бага залуугаасаа настан буурал болтол бат журамт монгол эмэгтэйн нэр тєр юунаас ч эрхэм байсан.
Тэгээд ч залуу эмэгтэй бvсгvй заяа тєєрөг уламжлалт зан заншлаа хvндэтгэн Vдэш бvр хайр халамж хоёроо дэвтээн байж, Vнэр тансаг зоог ширээнээ өргєн дээжилнэм Vдэн алсалж угтан ирэх цагийн аясад Vгvйрч хувирахгvй vнэнч хайраа дээдэлнэм хэмээн тэрлэжээ.

Өрх гэрийнхээ аливає ажлыг нугалж улс орныхоо бvтээн байгуулалтанд идэвхитэй оролцдог эмэгтэйчvvдийн маань намба сайн саар алин болох нь улс эх орноо залж торддог саруул ухаан сайхан сэтгэл, өрх гэр биеэ авч явах эртний уламжлалт соёлоос харагддаг.

Монголын нууц товчоонд Алунгуа таван хөвvvнээ сургаж өгvvлрvvн: -Та таван хөвvvн миний нэгэн хэвлийгээс төрсєн бус уу. Та нар ганц ганцаар салбал нижгээд сум мэт хvнд хялбар дийлдэнэ. Та нар эв эеэ нэгтэвэл тэр багцалсан сум мэт бөх болж хэнд ч хялбар vл дийлдэнэ гэжээ. Эхнэр Алтан нь эр нөхөр Борохулдаа өрөөсөн арал болон тусалж явсны нь дээр хутгатай эрээс Тулуйн амийг аварсаныг Чингис хаан магтдаг.

Уйгарын Идvvдэд Алалтунбэхи охиноо өгөөд Чингис хаан сургасан нь "Хатагтай хvнд гурван эр буй. Анхны эр нь алтан тєр. Дараах эр нь ариун нэр. Удаах нь авсан эр билээ. Алтан төрийг хатуужиж дагавал ариун нэр бэлэн болно. Ариун нэрийг бэхэлбэл авсан эр ангид vл одно" хэмээн зарлиг буулгасан ажээ.

Мєн эевэргvv мэргэн сайн эм гэрийн эрдэнэ гэсэн нь бий. Борвио шvргэх гурваар дарсан гэзэгтэй vзэсгэлэлэнт Монгол бvсгvйн тухай нэгэн vе гадаадынхан шvvрс алдан ярьдаг байсан.

Монголчууд эрт цагаас бvсгvй хvний намбыг эх хvний есөн эрдэм гэж нэрэлж
1.Өнгөнд цэвэр
2.Vйлэнд уран
З.Vvрд энэрэлтэй
4.Vргэлж цэмцгэр
5.Ханьдаа тvшигтэй
7.Найранд дуутай
8-Настанд ерөөлтэй
9-Нартад буянтай
зэрэг есөн шинжээр vнэлдэг байв.

"Эхийн vндэсний таван таалал" номонд эхнэрийн таван муу гэм бол эр бусдыг сэтгэх хийгээд бусад эхнэрт атаа жөтөө ихтэй санаа муу бөгөөд харамч vргэлж зохилдохгvй vйл vйлдэх болно. Эхнэр хvний найман эрдэм төгєлдєр шинж нь гэрлээгvй боловч хvслийн эрхээр vл олдох, эр бээр бусдыг сэжиглэхэд атаархахгvй шалдир балдиргvй vнэн өгvvлдэг санаа зохицсон бөгөөд буруу vзэлгvй язгуур зохилдсон хvvтэй цог их болой гэж эх хvнийг шинжих ёсыг өгvvлсэн байдаг.

Иймээс ч шунал, уур, мунхаг, омог, атаа хэмээгч гаслан зовлонгийн шалтгаан бологч таван хорыг жигшиж ирсэн юм. Монгол эхчvvд нь хvvхдээ хvмvvжvvлэхдээ " Гашуунаар бvv тэтгэ амттанаар бvv цатга мєнгөнд бvv умбуул, улай бvv vзvvл нойронд бvv автуул" гэснийг санаж vнэн бат журмыг vргэлж хичээж явах vйлийн дээд ачийг буцааж хариулж явах өгөх гээхийн хорвоог учирлан таниулж явах, vргэлж мэргэн номыг тогтоон тунгааж явах vзээгvй доод ардыг өргєн тэнхрvvлж явахыг айлдсан.

Монгол хvний эрхэмлэх зургаан зvйлийг хvндэлж дагаж явсан нэгэн амуй. Сэтгэл цайлган нинж нигvvлсэхvй хар амийг vл хичээх зан байдал эвдрээгvй сэвгvй зөөлөн эрмэг зоримог дэгц "шулуун" даруу төлөв мэлмий тогтуун бодол саруул уужуу, бие чийрэг хөдөлмєрч шинж монгол эмэгтэйн намба төрхийг илэрхийлж ирсэн.