Саяхан автобусанд явж байхдаа өнөөх нүдний гэм болсон тэнэмэл гэгдэх таван хүүхэдтэй тааралдлаа. 5-10 орчим насны бололтой гурван эрэгтэй, хоёр эмэгтэй хүүхэд байв. Бүх бие нь хирэндээ баригдаж, үс зүс гэж авах юмгүй болсон байгаа нь дэндүү гачлантай. Бие нь загатнаж байгаа бололтой маажихаас гадна ундааны саванд хийсэн усаа дамжуулан ууцгааж байв. Үгээр илэрхийлэхийн аргагүй ямартаа ч үнэхээр сэтгэл эмзэглэм дүр зураг тэнд харагдаж байлаа. Удалгүй тэд автобуснаас буугаад хаашаа ч юм бэ яваад өглөө. Зуны урин дулаан цаг болоод л болдог байх. Харин тэсгим өвлийн хүйтэнд тэд хаана яажшуухан амьдрах бол гэхээс өр өвдөнө.

Өдрийнхөө хоолыг идэхээр нэгэн кафед сууж байтал 12-13 орчим настай гэмээр нэгэн охин хоол идэж суугаа эрэгтэйн өөдөөс өрөвдөлтэй нь аргагүй харан сууж байх юм. Нөгөө залуу «Чи яах гэсэн юм бэ» гэхэд «Танаас юм асуух гэсэн юм» гэсээр охин доош тонгойн газар ширтэнэ. Залуу «За тэгээд асуу л даа» гэхэд «Ах аа, та надад ундаанаасаа өгөөч» гэж сулхан хэлээд гутлаа ширтэн тонгойв. Залуу зөөгчөөс аяга өгөхийг хvслээ. Зөөгч охин ундаанаас нь аяганд хийгээд охинд өгөв. Зөөгч: «Чи хүн хоол идэж байхад битгий саад болоод бай. Бушуухан наадахаа уучихаад зайлж үз» гэлээ. Хүнтэй нь тааруулж харьцаж байгаа бололтой зөөгч, охин хоёрын хооронд ийм л яриа болж өнгөрсөн юм. Охин ч ундаагаа уугаад гарч одов. Хоол идсэн кафегаасаа гараад ажил руугаа явахаар унаанд суулаа.

Суусан автобус маань нэг буудал яваад зогсоход автобусны буудал дээр зогсож байсан нэг эрэгтэйгээс нөгөөх охин мөнгө гуйн зогсохыг харав. Тэр эрэгтэй түүнд түрүүчийн ундаа өгсөн ах шиг өгөөмөр хандсангүй. Загнаад хөөж байсан агаад охин уруу царайлан доошоо харан нэгэн цайны газар руу яваад орчих нь хөдөлж буй автобусны цонхоор ширтэж байсан надад зэрвэсхэн харагдаад өнгөрлөө.

Өнөөдөр надтай яагаад дандаа ийм хүүхдүүд тааралдаад байна вэ. Хөөрхийлөлтэй тэдгээр хүүхэд ямар үйлийн үртэй болоод ингэж амьдрах ёстой юм бэ. Ходоодоо борлуулахын тулд гуйлга гуйж яваа хөөрхий охин, хирэндээ баригдаад хэрэн тэнэж буй хүүхдүүдийн энэ л дүр зураг автобусанд суугаад ажил руугаа явж буй миний сэтгэлээс гарахгүй зовоосоор л байлаа.

Замбуулин хорвоогийн дээдийн дээд болох хүний төрлийг олж төрчихөөд гэрийн тэжээвэр нохойноос дор амьдарч буй тэдний өмнө хэн буруутай вэ. Шалтгаан нь юундаа байна вэ. Гэр бүл салалт, хойд эх, эцгийн хатуу гар, гэр бүлийн хүчирхийлэл энэ бүгд тэдэнд нөлөөлж байна уу. Эсвэл ядуурал, ажилгүйдэл үү. Төр нь иргэнээ нийгэм шиг нийгэмд амьдруулж чадаагvйн буруу юм уу. Эцсийн дvнд хүүхдvvдийн гэрээсээ дайжих эсвэл хөөгдсөн байж болох шалтгааны хамгийн гол нь гэр бүлийн асуудал ажээ. Эцэг, эх нь арчаатай хүмүүс байсан бол тэд ингэж явахгvй байсан биз. Үр хүүхэд гэдэг хүссэнийхээ зоргоор гаргачихаад хогон дээр хаядаг новш биш байлтай.

Тэжээж чадахгүй байсан юм бол яах гэж хvvхэд төрүүлдэг байна аа. Гэтэл хvсээд ч үр хүүхэдтэй болдоггүй гэр бүл хичнээн байдаг билээ дээ. Хүн шиг сайхан амьдарч чадахгvй, салалтыг юман чинээ бодолгvйгээр үр хүүхдээ өнчрүүлж, хойд эх, эцгийн хатуу гар үзүүлж буй мунхаг эцэг, эхчүүдийг яалтай билээ. Хүний амьдралыг хэн ч тааж мэдэхгүй ч өөрөөсөө шалтгаалах зүйлийг хийх л хэрэгтэй гэж бодном. Эцэг, эхийн сэтгэл хэзээ ч, ямар ч тохиолдолд үр хүүхдээ хаях ёсгүйсэн гэсэн элдэв бодлыг тээн явсаар сэтгэл минь цуцаж орхилоо.

Маргаашийн мандах нap тэднээс халуун дулаан илчээ харамлахгүй болохоор тэд даарахгүй байх. Харин хоол өгөх сайхан сэтгэлт хүмүүvс тааралдаж ходоодоо баярлуулж тэд чадах болов уу. Тэднийг ирээдүйд юу хүлээж байгаа бол. Тэд хэрхэх бол. Тэдний өмнө хэн буруутай вэ.

Г.ДЭЛГЭРЦЭЦЭГ