"ӨРГҮЙ БОЛ БАЯН ӨВЧИНГҮЙ БОЛ ЖАРГАЛ..."
Ýìýãòýé÷үүäèéí óìàéí õîðò õàâäàð áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàäàã
Ðîòàðè êëóáóóä, "Ñâîíñîíû ãýð áүëèéí ñàí"-ãèéí ñàíõүүãèéí äýìæëýãòýéãýýð "Óìàéí õүçүүíèé õàâäðààñ ñýðãèéëüå" àÿí õî¸ð äàõü æèëäýý àìæèëòòàé õýðýãæèæ áàéíà. Òóñ õөòөëáөðèéã õýðýãæүүëýã÷ "Äàôôîäèë" êëèíèêèéí åðөíõèé ýì÷, Îëîí óëñûí ýìýãòýé÷үүäèéí õàâäðûí íèéãýìëýãèéí ãèøүүí Ë.Áàÿðñàéõàíòàé óóëçëàà.
- Ýíý æèë өìíөõ æèëèéíõýýñ èëүү îëîí ýìýãòýéã õàìðóóëæ ÷àäàâ óó?
- Өíãөðñөí æèë áèä Òөâ àéìãèéí Çóóí ìîä, Äàðõàí õîòûí 1000 ýìýãòýéã үçëýã îíîøëîãîîíä õàìðóóëñíààñ 78 òîõèîëäîëä óìàéí õүçүүíèé õîðò õàâäðûã ýðò үåä íü èëðүүëñýí. Ýíý òîõèîëäëóóä áүãä ýì÷èëýãäñýí. Õàðèí ýíý æèë áèä õүðýýã èü өðãөòãөí àëñëàãäñàí íóòàã äýâñãýðèéã õàìðóóëàõ çîðèëãî òàâüñàí. Ýíý æèë 2350 ýìýãòýéã óìàéí õүçүүíèé õàâäðààñ ñýðãèéëýõ ýñèéí øèíæèëãýýíä õàìðóóëëàà. Ýíý àæèëä Óëààíáààòàð õîòûí ñàéí äóðûí ýì÷, ñóâèëàã÷ ãèøүүäèéí 18 õүíèé áүðýëäýõүүíòýé áàã àæèëëàæ Ýðäýíýò õîòîä 1050, Áóëãàí àéìàãò 300, Õөâñãөëä 500, Àðõàíãàéä 500 ýìýãòýéä үçëýã, øèíæèëãýý õèéñýí. Өíãөðñөí æèëèéíõýýñ îíöëîã èü àâñàí áүõ øèíæèëãýýã ãàçàð äýýð íü õàðæ óðüä÷èëñàí îíîøèéã ãàðãàæ áàéñàí. Íèéò øèíæèëãýýíèé ãóðàâíû íýãèéíõ íü óðüä÷èëñàí îíîø ãàðñàí, Ýöñèéí øèíæèëãýýíèé õàðèó 10-ð ñàðûí ñүүëýýð ãàðíà.
- Ýñèéí øèíæèëãýý ãýæ þóã õýëæ áàéíà âý?
- Åðөíõèé îéëãîëòîîð áîë ýñèéí øèíæèëãýýã ÿìàð ÷ ãàçðààñ àâ÷ áîëíî. Õàðèí ñàâíû õîðò õàâäðûã ýðò үåä íü èëðүүëýõ çîðèëãîîð áîë óìàéí õүçүүíýýñ ãóóæñàí ýñèéã àâ÷ øèíæèëæ õàðàõûã õýëæ áàéãàà þì. Èíãýñíýýðýý ýì÷ õүí íүäýýðýý õàðààä õýçýý ÷ îíîøèëæ ÷àäàõãүé, ÝÕÎ-ãîîð áîë áүð îíîøëîõ ÿìàð ÷ áîëîìæãүé ýñèéí өөð÷ëөëòèéã èëðүүëíý ãýñýí үã þì. Ýñèéí өөð÷ëөëò өãñөí ñóóðü өâ÷èí áàéãàà үåä 3 þìóó 5, 10 æèëèéí äàðàà õîðò õàâäàð үүñäýã. Үүíèéã ë ýðò үåä íü èëðүүëýõ çîðèëãîîð çñèéí øèíæèëãýý àâäàã.
- Ìàíàé áүñãүé÷үүä õàâäðûí øàëòãààíûã ÿíç áүðýýð äîðîîñîî äààðñíààñ, áýëãèéí õàðüöààíä îðîõãүé áîëîõîîð ãîðìîíû äóòàãäëààñ, ÁÇÕӨ-өөñ, ñàâíû øàðõ óäñàíààñ ãýõ ìýòýýð ìàø îëîí ÿíçààð ÿðüöãààäàã. Õàâäàð үүñãýã÷èéí ãîë ýõ үүñâýð íü þó âý?
- Åð íü õàâäàð áîëãîí өөð өөð øàëòãààíòàé. Õàðèí óìàéí õүçүүíèé õîðò õàâäðûí õóâüä õàìãèéí ñàéí ñóäëàãäñàí, õàìãèéí äýëãýðýíãүé ìýäýýëýëòýé, øàëòãààíûã íü үíäñýíäýý òîäîðõîé ãýæ үçäýã. Ñàâíû õàâäàð áóþó óìàéí õүçүүíèé õàâäàðààð èõýâ÷èëýí áýëãèéí õàðüöààíä îðñîí ýìýãòýé÷үүä өâääөã. Áýëãèéí õàðüöààíä îðîîãүé ýìýãòýé÷үүä өâääөããүé. Òèéì áîëîõîîð ãîë үүñãýæ áàéãàà үүñãýã÷ èü áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàãääàã âèðóñûí өâ÷èí þì. Õүíèé ïàïèëëîì âèðóñ ãýäýã åðөíõèé íýðòýé ÍÂV ýíý âèðóñààð õàëäâàð àâñàí ýìýãòýé÷үүäýä óìàéí õүçүүíèé ýñèéí өөð÷ëөëò өã÷ ñàâíû õàâäàð үүñýõ ýðñäýë íýí өíäөð áîëäîã. Ýíý âèðóñ íü íèéò õүí àìûí 35% -ä òàðõñàí ìàø òàðõìàë. Ñүүëèéí үåä óëàì èõñýæ áàéãàà. Ýíý âèðóñûí õàëäâàð àâñàí õүíä ÿìàð íýã øèíæ òýìäýã îãò áàéäàããүé, ìөí çîâèóð áàéõãүé ýñèéí øèíæèëãýýíýýñ өөð ÿìàð ÷ үçëýãýýð îíîøëîãäîõ áîëîìæãүé. Òýãýõýýð ýñèéí øèíæèëãýýã òîãòìîë өã÷ áàéæ àìü íàñàà àâðàõ áîëîìæòîé.
- Ýíý âèðóñèéí õàëäâàðààñ ÿàæ ñýðãèéëýõ âý?
- Ýíý áîë áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàäàã îëîí íÿí âèðóñûí íýã íü. Îäîîãîîð õүí òөðөëõòөí âèðóñûã áóðìөñөí ýì÷èëýõ ÿìàð íýãýí ýìèéí ãàðàëòàé ýì÷èëãýý îëîîãүé áàéãàà. Áóñàä óëñ îðîíä Õàâäàðòàé òýìöýõ үíäýñíèé õөòөëáөðèéí õүðýýíä ýíý âèðóñòàé òýìöýõ óðüä÷èëýí ñýðãèéëýõ âàêöèí õèéãäýõ ãýæ áàéíà. Õàðèí ìàíàé îðíû õóâüä øèéäýõýä ó÷èð äóòàãäàëòàé ë äàà. ßàãààä ãýâýë ýíý âèðóñ õýòýðõèé òүãýýìýë 3 õүíèé íýãä íú áàéäàã ó÷ðààñ çàðäàë өíäөðòýé. Ýíý âèðóñûí àâñàí õүí áîëãîíä ýñèéí өөð÷ëөëò үүñäýããүé ó÷ðààñ âàêöèíæèëòûí õóâüä ýðò áàéíà. ßàãààä èõñýýä áàéíà âý ãýâýë çàëóó÷óóä ýðò áýëãèéí õàðèëöààíä îðîõ, çàìáàðààãүé áýëãèéí õàðèëöàà áîëîí áýëãèéí îëîí õàâüòàã÷òàé áàéõ ÿâäàë òүãýýìýë áîëñîí. Үүíèéã äàãààä ÿìàð íýãýí ÁÇÕӨ - ð өâäөõ ìàãàäëàë өíäөð, áàòàëãààãүé ýì÷èëãýýã өөðñäөө äóð ìýäýí õèéõ çýðýã îëîí øàëòãààíààñ áîëæ áàéíà. Ýíý äóíä õүíèé ïàïèëëîì âèðóñ áàéäàã. Áóñàä өâ÷èí íü õýäèéãýýð áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàäàã ÷ ãýñýí. Ýíý âèðóñ øèã õîðò õàâäàð үүñãýäýããүé. Ýíý âèðóñ ë õүíä õîðò õàâäàð үүñãýõ øàëòãààí áîëäîãîîðîî îíöëîãòîé.
- Õàâäàð ãýæ þó? Êèñòà, óéëàíõàé, ôèáðîìèîìûí òàëààð òàéëáàðëàæ өãíө үү?
- Õàâäàð ãýäýã áîë åðөíõèé íýð þì. Õүíèé áèåä 400 ãàðóé òөðëèéí õàâäàð áàéäàã ãýæ үçäýã. Åðөíõèéäөө áүëýã÷èëáýë 100 ãàðóé òөðëèéí õàâäàð ãýæ ÿðüæ áîëîõ þì. Õîðòîé áà õîðãүé ãýæ õî¸ð õóâààãääàã. Õîðãүé õàâäàð íü èëүү òүãýýìýë òîõèîëääîã.Õîðãүé õàâäàð íü òóõàéí үүññýí ýä ýðõòýí áàéãàà ãàçàðòàà çýðãýëäýý ýä ýðõòýíýý äàðàõ үéë àæèëëàãàà үçүүëäýã áîë õîðòîé õàâäàð íü õýäèéãýýð æèæèãõýí ÷ öóñ, òóíãàëãèéí ñóäñààð õàâäàðûí ýñ íü áóñàä ýä ýðõòýíä î÷èæ òýíäýý үéë àæèëëàãààã íü àëäàãäóóëàí óðãàõ ÷àäâàðòàé, õàæóóãèéí ýä ýðõòýí ðүүãýý çөìөð÷ îðîí /èäýõ/ óðãàõ ÷àäâàðòàé áàéäàã.
Óéëàíõàé áóþó êèñòà ãýäýã íü õàâäàð áèø. Ãýõäýý óéëàíõàé áүòýöòýé õîðãүé õàâäàð ãýæ áàéäàã. Óéëàíõàé ìààíü èõýâ÷ëýí өíäãөâ÷èí äýýð òîõèîëääîã. Åð íü ýðүүë ýìýãòýé õүíèé áèåä ñàð áîëãîí àëü íýãýí өíãөâ÷èíä ýýëæëýýä óéëàíõàé үүñäýã. Äèàìåòð íü 2-3 ñì õүðòýë òîìîðíî. ßã ýíý үåä ÝÕÎ-ä õàðóóëàõàä óéëàíõàéòàé áàéíà, õàâäàðòàé áàéíà ãýñýí áóðóó îéëãîëòîîð õýðýãòýé, õýðýããүé ýì÷èëãýý õèéëãýæ ñýòãýë ñàíàà, öàã õóãàöààãàà àëääàã. Òýãýõýýð ýðүүë ýìýãòýé áүðò ñàð íýã óäàà óéëàíõàé үçýãääýã ãýäãèéã ñàéí îéëãîõ õýðýãòýé. Òýð êèñòà áóþó óéëàíõàé áàéæ òýð íü õàãàð÷, òýðíýýñ өíäãөí ýñ íü " ÿëãàð÷ ýìýãòýé õүí æèðýìñýí áîëîõ áîëîìæòîé áîëäîã. Өíäãөâ÷èíä óéëàíõàé áàéäàããүé áîë òóõàéí ýìýãòýé õýçýý ÷ æèðýìñëçõãүé þì. Õàðèí 12 - 25%-ä íü øèìýãäýæ àëãà áîëîõãүé áàéõ õàíäëàãà áàéäàã. Òèéì үåä áîë ýìèéí ýì÷èëãýý õèéõ õýðýãòýé. Ýíý íü áîë ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýýíèé çààëò áèø.
Ôèáðîìèîì ãýæ ñàâíû áóë÷èíãèéí ãàðàëòàé õîðãүé õàâäðûí çàíãèëààíóóäûã õýëäýã. Õîðòîé áîëîõ ìàãàäëàë ìàø áàãà. Íýã áóþó îëîí ãîëîìòîä õýëáýðýýð óìàéä үүñäýã. Èëðүүëýýä çîõèõ ýì÷èëãýý õèéãäýõ þì áîë àþóëãүéãýýð áүðýí ýäãýðýõ áîëîìæòîé.
- Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõèéí òóëä?
- Þóíû òүðүүíä õàâäàðûí òàëààð ìýäëýã ìýäýýëýëòýé áàéõ. Æèë áîëãîí íýã óäàà ýñèéí øèíæèëãýý áîëîí õàâäðûí íàðèéí ìýðãýæëèéí ýìýãòýé÷үүäèéí ýì÷èä үçүүëæ áàéâàë òà ñàâíû õàâäðààñ áîëæ àìü íàñàà àëäàõãүé áàéõ 100%-èéí áàòàëãàà áîëíî. ßëàíãóÿà öýâýðøèëòèéí íàñíû áîëîí, öýâýðøèëòèéí äàðààõ үåèéí õүìүүñ îíöãîé àíõààðàõ õýðýãòýé. ßàãààä èíãýæ õýëæ áàéíà ãýâýë åð íü õàâäàð өâ÷èí áîë íàñòàé áóþó íàñ àõèõ òóñàì òóñàõ ìàãàäëàë өíäөðñäөã өâ÷èí þì.
- Ýð÷үүäýä õàíäàæ þó õýëýõ âý?
- Ýìýãòýé÷үүäèéí óìàéí õүçүүíèé õîðò õàâäàð íü áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàäàã ãýäãèéã ìàíàé ýð÷үүä ñàéí îéëãîõ ¸ñòîé þì. Áýëãèéí õàðüöààíä îðîõäîî õàìãààëàëòòàé áóþó áýëãýâ÷èéã çîõèõ ¸ñîîð õýðýãëýõ õýðýãòýé. Õýäèéí âèðóñûí ãàðàëòàé ãýæ áàéãàà áîëîâ÷ ýðýãòýé õүí өөðөө åðөөñөө өâääөããүé õàðèí òàðààã÷ ãýñýí үã. Ìөí õàéðòàé õàíü, ýõíýð äүү, ýã÷, ýýæ íàð áîëîí ýìýýäýý àíõààðàë õàëàìæ òàâèàä æèëäýý íýã óäàà óìàéí õүçүүíèé ýñèéí øèíæèëãýý үçүүëýí ýìýãòýé÷үүäèéí õàâäðûí ýì÷èä үçүүëýõ þì áîë õàìãèéí îéð äîòíû õүíèéõýý àìü íàñûã àâàðàõ áîëìæòîé þì øүү ãýæ õýëìýýð áàéíà.
- Ñàéí äóðààðàà õàâäðààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ үçëýã õèéëãýæ øèíæèëãýý өãөõèéã õүñýæ áóé ýìýãòýé÷үүä õààíà õàíäàõ âý?
- Ýìýãòýé÷үүäèéí õàâäðààð äàãíàñàí ìàíàé ýìíýëýãò ýñâýë Õàâäàð ñóäëàëûí òөâä õàíäàæ áîëíî. Ìàíàé ýìíýëýãò үçүүëýõýä ÿìàð íýãýí áè÷èã áàðèìò øààðäàõãүé òóë øóóä , øèíæèëãýý өãөõ áîëîìæòîé. Øèíæèëãýýíèé õàðèó 5-7 õîíîãèéí äàðàà ãàðíà.
Ðîòàðè êëóáóóä, "Ñâîíñîíû ãýð áүëèéí ñàí"-ãèéí ñàíõүүãèéí äýìæëýãòýéãýýð "Óìàéí õүçүүíèé õàâäðààñ ñýðãèéëüå" àÿí õî¸ð äàõü æèëäýý àìæèëòòàé õýðýãæèæ áàéíà. Òóñ õөòөëáөðèéã õýðýãæүүëýã÷ "Äàôôîäèë" êëèíèêèéí åðөíõèé ýì÷, Îëîí óëñûí ýìýãòýé÷үүäèéí õàâäðûí íèéãýìëýãèéí ãèøүүí Ë.Áàÿðñàéõàíòàé óóëçëàà.
- Ýíý æèë өìíөõ æèëèéíõýýñ èëүү îëîí ýìýãòýéã õàìðóóëæ ÷àäàâ óó?
- Өíãөðñөí æèë áèä Òөâ àéìãèéí Çóóí ìîä, Äàðõàí õîòûí 1000 ýìýãòýéã үçëýã îíîøëîãîîíä õàìðóóëñíààñ 78 òîõèîëäîëä óìàéí õүçүүíèé õîðò õàâäðûã ýðò үåä íü èëðүүëñýí. Ýíý òîõèîëäëóóä áүãä ýì÷èëýãäñýí. Õàðèí ýíý æèë áèä õүðýýã èü өðãөòãөí àëñëàãäñàí íóòàã äýâñãýðèéã õàìðóóëàõ çîðèëãî òàâüñàí. Ýíý æèë 2350 ýìýãòýéã óìàéí õүçүүíèé õàâäðààñ ñýðãèéëýõ ýñèéí øèíæèëãýýíä õàìðóóëëàà. Ýíý àæèëä Óëààíáààòàð õîòûí ñàéí äóðûí ýì÷, ñóâèëàã÷ ãèøүүäèéí 18 õүíèé áүðýëäýõүүíòýé áàã àæèëëàæ Ýðäýíýò õîòîä 1050, Áóëãàí àéìàãò 300, Õөâñãөëä 500, Àðõàíãàéä 500 ýìýãòýéä үçëýã, øèíæèëãýý õèéñýí. Өíãөðñөí æèëèéíõýýñ îíöëîã èü àâñàí áүõ øèíæèëãýýã ãàçàð äýýð íü õàðæ óðüä÷èëñàí îíîøèéã ãàðãàæ áàéñàí. Íèéò øèíæèëãýýíèé ãóðàâíû íýãèéíõ íü óðüä÷èëñàí îíîø ãàðñàí, Ýöñèéí øèíæèëãýýíèé õàðèó 10-ð ñàðûí ñүүëýýð ãàðíà.
- Ýñèéí øèíæèëãýý ãýæ þóã õýëæ áàéíà âý?
- Åðөíõèé îéëãîëòîîð áîë ýñèéí øèíæèëãýýã ÿìàð ÷ ãàçðààñ àâ÷ áîëíî. Õàðèí ñàâíû õîðò õàâäðûã ýðò үåä íü èëðүүëýõ çîðèëãîîð áîë óìàéí õүçүүíýýñ ãóóæñàí ýñèéã àâ÷ øèíæèëæ õàðàõûã õýëæ áàéãàà þì. Èíãýñíýýðýý ýì÷ õүí íүäýýðýý õàðààä õýçýý ÷ îíîøèëæ ÷àäàõãүé, ÝÕÎ-ãîîð áîë áүð îíîøëîõ ÿìàð ÷ áîëîìæãүé ýñèéí өөð÷ëөëòèéã èëðүүëíý ãýñýí үã þì. Ýñèéí өөð÷ëөëò өãñөí ñóóðü өâ÷èí áàéãàà үåä 3 þìóó 5, 10 æèëèéí äàðàà õîðò õàâäàð үүñäýã. Үүíèéã ë ýðò үåä íü èëðүүëýõ çîðèëãîîð çñèéí øèíæèëãýý àâäàã.
- Ìàíàé áүñãүé÷үүä õàâäðûí øàëòãààíûã ÿíç áүðýýð äîðîîñîî äààðñíààñ, áýëãèéí õàðüöààíä îðîõãүé áîëîõîîð ãîðìîíû äóòàãäëààñ, ÁÇÕӨ-өөñ, ñàâíû øàðõ óäñàíààñ ãýõ ìýòýýð ìàø îëîí ÿíçààð ÿðüöãààäàã. Õàâäàð үүñãýã÷èéí ãîë ýõ үүñâýð íü þó âý?
- Åð íü õàâäàð áîëãîí өөð өөð øàëòãààíòàé. Õàðèí óìàéí õүçүүíèé õîðò õàâäðûí õóâüä õàìãèéí ñàéí ñóäëàãäñàí, õàìãèéí äýëãýðýíãүé ìýäýýëýëòýé, øàëòãààíûã íü үíäñýíäýý òîäîðõîé ãýæ үçäýã. Ñàâíû õàâäàð áóþó óìàéí õүçүүíèé õàâäàðààð èõýâ÷èëýí áýëãèéí õàðüöààíä îðñîí ýìýãòýé÷үүä өâääөã. Áýëãèéí õàðüöààíä îðîîãүé ýìýãòýé÷үүä өâääөããүé. Òèéì áîëîõîîð ãîë үүñãýæ áàéãàà үүñãýã÷ èü áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàãääàã âèðóñûí өâ÷èí þì. Õүíèé ïàïèëëîì âèðóñ ãýäýã åðөíõèé íýðòýé ÍÂV ýíý âèðóñààð õàëäâàð àâñàí ýìýãòýé÷үүäýä óìàéí õүçүүíèé ýñèéí өөð÷ëөëò өã÷ ñàâíû õàâäàð үүñýõ ýðñäýë íýí өíäөð áîëäîã. Ýíý âèðóñ íü íèéò õүí àìûí 35% -ä òàðõñàí ìàø òàðõìàë. Ñүүëèéí үåä óëàì èõñýæ áàéãàà. Ýíý âèðóñûí õàëäâàð àâñàí õүíä ÿìàð íýã øèíæ òýìäýã îãò áàéäàããүé, ìөí çîâèóð áàéõãүé ýñèéí øèíæèëãýýíýýñ өөð ÿìàð ÷ үçëýãýýð îíîøëîãäîõ áîëîìæãүé. Òýãýõýýð ýñèéí øèíæèëãýýã òîãòìîë өã÷ áàéæ àìü íàñàà àâðàõ áîëîìæòîé.
- Ýíý âèðóñèéí õàëäâàðààñ ÿàæ ñýðãèéëýõ âý?
- Ýíý áîë áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàäàã îëîí íÿí âèðóñûí íýã íü. Îäîîãîîð õүí òөðөëõòөí âèðóñûã áóðìөñөí ýì÷èëýõ ÿìàð íýãýí ýìèéí ãàðàëòàé ýì÷èëãýý îëîîãүé áàéãàà. Áóñàä óëñ îðîíä Õàâäàðòàé òýìöýõ үíäýñíèé õөòөëáөðèéí õүðýýíä ýíý âèðóñòàé òýìöýõ óðüä÷èëýí ñýðãèéëýõ âàêöèí õèéãäýõ ãýæ áàéíà. Õàðèí ìàíàé îðíû õóâüä øèéäýõýä ó÷èð äóòàãäàëòàé ë äàà. ßàãààä ãýâýë ýíý âèðóñ õýòýðõèé òүãýýìýë 3 õүíèé íýãä íú áàéäàã ó÷ðààñ çàðäàë өíäөðòýé. Ýíý âèðóñûí àâñàí õүí áîëãîíä ýñèéí өөð÷ëөëò үүñäýããүé ó÷ðààñ âàêöèíæèëòûí õóâüä ýðò áàéíà. ßàãààä èõñýýä áàéíà âý ãýâýë çàëóó÷óóä ýðò áýëãèéí õàðèëöààíä îðîõ, çàìáàðààãүé áýëãèéí õàðèëöàà áîëîí áýëãèéí îëîí õàâüòàã÷òàé áàéõ ÿâäàë òүãýýìýë áîëñîí. Үүíèéã äàãààä ÿìàð íýãýí ÁÇÕӨ - ð өâäөõ ìàãàäëàë өíäөð, áàòàëãààãүé ýì÷èëãýýã өөðñäөө äóð ìýäýí õèéõ çýðýã îëîí øàëòãààíààñ áîëæ áàéíà. Ýíý äóíä õүíèé ïàïèëëîì âèðóñ áàéäàã. Áóñàä өâ÷èí íü õýäèéãýýð áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàäàã ÷ ãýñýí. Ýíý âèðóñ øèã õîðò õàâäàð үүñãýäýããүé. Ýíý âèðóñ ë õүíä õîðò õàâäàð үүñãýõ øàëòãààí áîëäîãîîðîî îíöëîãòîé.
- Õàâäàð ãýæ þó? Êèñòà, óéëàíõàé, ôèáðîìèîìûí òàëààð òàéëáàðëàæ өãíө үү?
- Õàâäàð ãýäýã áîë åðөíõèé íýð þì. Õүíèé áèåä 400 ãàðóé òөðëèéí õàâäàð áàéäàã ãýæ үçäýã. Åðөíõèéäөө áүëýã÷èëáýë 100 ãàðóé òөðëèéí õàâäàð ãýæ ÿðüæ áîëîõ þì. Õîðòîé áà õîðãүé ãýæ õî¸ð õóâààãääàã. Õîðãүé õàâäàð íü èëүү òүãýýìýë òîõèîëääîã.Õîðãүé õàâäàð íü òóõàéí үүññýí ýä ýðõòýí áàéãàà ãàçàðòàà çýðãýëäýý ýä ýðõòýíýý äàðàõ үéë àæèëëàãàà үçүүëäýã áîë õîðòîé õàâäàð íü õýäèéãýýð æèæèãõýí ÷ öóñ, òóíãàëãèéí ñóäñààð õàâäàðûí ýñ íü áóñàä ýä ýðõòýíä î÷èæ òýíäýý үéë àæèëëàãààã íü àëäàãäóóëàí óðãàõ ÷àäâàðòàé, õàæóóãèéí ýä ýðõòýí ðүүãýý çөìөð÷ îðîí /èäýõ/ óðãàõ ÷àäâàðòàé áàéäàã.
Óéëàíõàé áóþó êèñòà ãýäýã íü õàâäàð áèø. Ãýõäýý óéëàíõàé áүòýöòýé õîðãүé õàâäàð ãýæ áàéäàã. Óéëàíõàé ìààíü èõýâ÷ëýí өíäãөâ÷èí äýýð òîõèîëääîã. Åð íü ýðүүë ýìýãòýé õүíèé áèåä ñàð áîëãîí àëü íýãýí өíãөâ÷èíä ýýëæëýýä óéëàíõàé үүñäýã. Äèàìåòð íü 2-3 ñì õүðòýë òîìîðíî. ßã ýíý үåä ÝÕÎ-ä õàðóóëàõàä óéëàíõàéòàé áàéíà, õàâäàðòàé áàéíà ãýñýí áóðóó îéëãîëòîîð õýðýãòýé, õýðýããүé ýì÷èëãýý õèéëãýæ ñýòãýë ñàíàà, öàã õóãàöààãàà àëääàã. Òýãýõýýð ýðүүë ýìýãòýé áүðò ñàð íýã óäàà óéëàíõàé үçýãääýã ãýäãèéã ñàéí îéëãîõ õýðýãòýé. Òýð êèñòà áóþó óéëàíõàé áàéæ òýð íü õàãàð÷, òýðíýýñ өíäãөí ýñ íü " ÿëãàð÷ ýìýãòýé õүí æèðýìñýí áîëîõ áîëîìæòîé áîëäîã. Өíäãөâ÷èíä óéëàíõàé áàéäàããүé áîë òóõàéí ýìýãòýé õýçýý ÷ æèðýìñëçõãүé þì. Õàðèí 12 - 25%-ä íü øèìýãäýæ àëãà áîëîõãүé áàéõ õàíäëàãà áàéäàã. Òèéì үåä áîë ýìèéí ýì÷èëãýý õèéõ õýðýãòýé. Ýíý íü áîë ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýýíèé çààëò áèø.
Ôèáðîìèîì ãýæ ñàâíû áóë÷èíãèéí ãàðàëòàé õîðãүé õàâäðûí çàíãèëààíóóäûã õýëäýã. Õîðòîé áîëîõ ìàãàäëàë ìàø áàãà. Íýã áóþó îëîí ãîëîìòîä õýëáýðýýð óìàéä үүñäýã. Èëðүүëýýä çîõèõ ýì÷èëãýý õèéãäýõ þì áîë àþóëãүéãýýð áүðýí ýäãýðýõ áîëîìæòîé.
- Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõèéí òóëä?
- Þóíû òүðүүíä õàâäàðûí òàëààð ìýäëýã ìýäýýëýëòýé áàéõ. Æèë áîëãîí íýã óäàà ýñèéí øèíæèëãýý áîëîí õàâäðûí íàðèéí ìýðãýæëèéí ýìýãòýé÷үүäèéí ýì÷èä үçүүëæ áàéâàë òà ñàâíû õàâäðààñ áîëæ àìü íàñàà àëäàõãүé áàéõ 100%-èéí áàòàëãàà áîëíî. ßëàíãóÿà öýâýðøèëòèéí íàñíû áîëîí, öýâýðøèëòèéí äàðààõ үåèéí õүìүүñ îíöãîé àíõààðàõ õýðýãòýé. ßàãààä èíãýæ õýëæ áàéíà ãýâýë åð íü õàâäàð өâ÷èí áîë íàñòàé áóþó íàñ àõèõ òóñàì òóñàõ ìàãàäëàë өíäөðñäөã өâ÷èí þì.
- Ýð÷үүäýä õàíäàæ þó õýëýõ âý?
- Ýìýãòýé÷үүäèéí óìàéí õүçүүíèé õîðò õàâäàð íü áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàäàã ãýäãèéã ìàíàé ýð÷үүä ñàéí îéëãîõ ¸ñòîé þì. Áýëãèéí õàðüöààíä îðîõäîî õàìãààëàëòòàé áóþó áýëãýâ÷èéã çîõèõ ¸ñîîð õýðýãëýõ õýðýãòýé. Õýäèéí âèðóñûí ãàðàëòàé ãýæ áàéãàà áîëîâ÷ ýðýãòýé õүí өөðөө åðөөñөө өâääөããүé õàðèí òàðààã÷ ãýñýí үã. Ìөí õàéðòàé õàíü, ýõíýð äүү, ýã÷, ýýæ íàð áîëîí ýìýýäýý àíõààðàë õàëàìæ òàâèàä æèëäýý íýã óäàà óìàéí õүçүүíèé ýñèéí øèíæèëãýý үçүүëýí ýìýãòýé÷үүäèéí õàâäðûí ýì÷èä үçүүëýõ þì áîë õàìãèéí îéð äîòíû õүíèéõýý àìü íàñûã àâàðàõ áîëìæòîé þì øүү ãýæ õýëìýýð áàéíà.
- Ñàéí äóðààðàà õàâäðààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ үçëýã õèéëãýæ øèíæèëãýý өãөõèéã õүñýæ áóé ýìýãòýé÷үүä õààíà õàíäàõ âý?
- Ýìýãòýé÷үүäèéí õàâäðààð äàãíàñàí ìàíàé ýìíýëýãò ýñâýë Õàâäàð ñóäëàëûí òөâä õàíäàæ áîëíî. Ìàíàé ýìíýëýãò үçүүëýõýä ÿìàð íýãýí áè÷èã áàðèìò øààðäàõãүé òóë øóóä , øèíæèëãýý өãөõ áîëîìæòîé. Øèíæèëãýýíèé õàðèó 5-7 õîíîãèéí äàðàà ãàðíà.
