ÝËÝÃÍÈÉ ҮÐÝÂÑÝË


Áèäíèé äóíä ýëýãíèé өâ÷íөөð өâäөí àðõàãøñàí õүìүүñ öөөíãүé áөãөөä
ýíý өâ÷èí Ìîíãîë îðíû õүí àìûí äóíä ñүүëèéí æèëүүäýä óëàì èõýñ÷, íèéãìèéí àíõààðëûã òàòñàí àñóóäëóóäûí õýìæýýíä õүðñýí òóõàé õýâëýëýýñ óíøèí, ýì÷ õүíèé õóâüä ñýòãýë ýìçýãëýí үүíèéã áè÷èâ.Өðãөí äýëãýðñýí ýëýãíèé үðýâñýë À, Â, Ñ …. ãýõ ìýò. îëîí òөðëèéí âèðóñýýð үүñãýãääýã áөãөөä ñүүëèéí үåèéí àíàãààõ óõààíû òåõíèê òåõíîëîãè õөãæèõèéí õýðýýð ýíý âèðóñóóäûí òөðөë óëàì îëîí ÿíç áîëæ áàéíà.Äýýðõ ýëýãíèé өâ÷èí үүñãýã÷ âèðóñóóä íü ýëãèéã үðýâñүүëæ, ãýìòýýæ, ýëýãíèé õөíãөí үðýâñýëýýñ àðõàã èäýâõèò õýëáýð - ýëýãíèé ñîðâèæèëò - öèððîç, ýëýãíèé õîðò õàâäàð  үүñãýí óëìààð үõýëä õүðãýäýã îíö àþóëòàé õүíä өâ÷íүүäèéã үүñãýäýã. Èõýíõ õүìүүñ ýëýãíèé өâ÷èí ãýõ åðөíõèé îéëãîëòîîð ýíý өâ÷íүүäèéã ìýääýã áîë ýíý À, Â, Ñ  … ãýã÷ âèðóñóóä íü ÿìàð ó÷èðòàéã òýð áүð àíõààðäàããүé ë áîëîâ óó. Ãýòýë ýíý âèðóñóóäýýð үүñãýãäñýí ýëýãíèé өâ÷íүүä íü òóñäàà òóñäàà áèå äààñàí õýëáýðүүä áөãөөä õàëäâàðëàõ àðãà çàì, ýì÷ëýõ àðãà áàðèë, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ íü ÷ өөð өөð áîëîé.

ÝËÝÃÍÈÉ ҮÐÝÂÑÝË ҮҮÑÃÝÃ× “À” ÂÈÐÓÑ
õýëáýðèéí ýëýãíèé үðýâñýëýýð өâäñөí õүíèé ÿëãàäñààð áîõèðäñîí çүéëýýð äàìæèí õүðýëöýõ çàìààð õàëäâàðëàíà. Óã õүíèé õýðýãëýæ áàéñàí áүõ çүéëýýð äàìæèí õàëäâàð òàðàõ áîëîìæòîé. Ãîë õàëäâàðëàõ çàì íü óã өâ÷òýé õүíèé ÿëãàäñààð áîõèðäñîí óñ õýðýãëýõ, æèìñ, õүíñíèé íîãîî ìýò äóòóó áîëãîæ èääýã õүíñíèé áүòýýãäýõүүíүүäèéã äóòóó óãààæ, öýâýðëýæ èäñýíýýñ áîëæ îëîíõè õүíä ýïèäåìè ìàÿãààð õàëäâàðëàõ áîëîìæòîé. Àðèóí öýâðèéí íөõöөë õàðüöàíãóé äîðîé áîõèð, óñàí õàíãàìæ ìóóòàé ãàçðóóäàä ýíý өâ÷èí õóðäàí õàëäâàðëàíà. Óëñ îðíû õөãæëèéí òүâøèí, õүí àìûí ýðүүë ìýíä, ñî¸ëæèëòûí òүâøèíãýýñ øóóä õàìààðàëòàé өâ÷èí. Ýíý õýëáýðèéí ýëýãíèé үðýâñýëýýñ ñýðãèéëýõ àðãà çàìóóä:
1. Æîðëîí áèå çàñàõ ãàçàð îðñíû äàðàà ãàðàà ñàéí óãààæ çàíøèõ.
2. Àðèóí öýâðèéí õýðýãñëүүä ñîëüñíû äàðàà ãàðàà òîãòìîë ñàéí óãààõ
3. Æèìñ, õүíñíèé íîãîîã öýâýð óñààð ñàéòàð óãààæ öýâýðëýí õýðýãëýõ.
4. Ýð÷үүä õîîðîíäîî ñåêñ õèéõãүé áàéõ.

ÝËÝÃÍÈÉ ҮÐÝÂÑÝË ҮҮÑÃÝÃ× “Ñ” ÂÈÐÓÑõýëáýðèéí âèðóñýýð үүñãýãäñýí ýëýãíèé үðýâñýë íü öóñ þүëýõ, ýðõòýí øèëæүүëýí ñóóëãàõ үåä, ìөí áîõèðäñîí çүү, òàðèóðààð äàìæèí/õàð òàìõè÷èä ãîëäóó өâ÷èëäөã/ õàëäâàðëàäàã.  Ìàíàé îðîíä òàðèà òàðèõ ÿâäàë өðãөí òóë òàðèóðààð äàìæèí ýíý өâ÷èí õàëäâàðëàñàí íü èõ áàéäãûã àðä òүìýíä “øèïðèöèéí øàð” ãýæ íýðøñýí áàéäàã.
Ñóäëàà÷èä “Ñ” õýëáýðèéí ýëýãíèé үðýâñýëèéã áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàäãèéã үãүéñãýäýããүé áîëîâ÷ ýíý çàìûí õàëäâàðëàëò ìàø áàãà áàéäàã áàéíà. Õýðýâ òà “Ñ” âèðóñýýð өâäñөí ýëýãíèé өâ÷òýé õýí íýãíèéã ìýääýã áîë òүүíýýñ õàëäâàð àâàõ âèé ãýæ àéëòãүé áөãөөä òүүíèé õýðýãëýäýã øүäíèé ñîéç, õóìñíû õýðýãñýë çýðýã öóñ õүðýëöýæ áîëîõ çүéëүүäèéã õýðýãëýõãүé áàéõàä ë õàíãàëòòàé. Үíñýëöýõ, íàéòààõ, õàíèàõ, òýâðýõ ãýõ ìýò õүðýëöýõ çàìààð õàëäâàðëàõãүé. Ãýâ÷ õîð óðøãèéí õóâüä өâ÷èëñөí õүí õүíäýýð 5-20 æèë өâ÷íèé ÿâö үðãýëæèëäýã.

ÝËÝÃÍÈÉ ҮÐÝÂÑÝË ҮҮÑÃÝÃ× “” ÂÈÐÓÑ Ýíý âèðóñ ìөí ë ýëãèéã õүíäýýð ãýìòýýõ ñîðâèæóóëæ, õîðò õàâäàð, үõýëä õүðãýäýã ìөí àþóëòàé âèðóñ. Ýíý òөðëèéí âèðóñýýð үүñãýãäñýí ýëýãíèé үðýâñýë íü ìөí õүíèé öóñààð äàìæèí öóñ þүëýõ, ýðõòýí øèëæүүëýõ үåä õàëäâàðëàõààñ ãàäíà õүíýýñ ÿëãàð÷ áóé øèíãýíүүä үðèéí øèíãýí, үòðýýíèé ÿëãàäñààð äàìæèí õàëäâàðëàäàã. Үүãýýðýý õàëäâàðëàæ áóé çàì íü äàðõëàëûí îëäìîëûí õàì øèíæ/ÄÎÕ/ өâ÷èíòýé àäèë, ãýâ÷ ÄÎÕ-îîñ 100 äàõèí èëүү õàëäâàðëàìòãàé, áýëãèéí çàìûí õàëäâàðò өâ÷èíä òîîöîãääîã. Үүãýýðýý ÄÎÕ-òîé àäèë àþóëò өâ÷èí þì. Õàëäâàð àâñàí õүìүүñèéí íýëýýä õýñýã íü õàëäâàð àâñàíàà ìýäýõãүé ÿâäàã.ÀÍÓ-ä “Â” âèðóñýýð õàëäâàðëàãäñàí õүìүүñèéí 30 õóâüä íü ýíý өâ÷íèé øèíæ òýìäýããүé, âèðóñûí õàëäâàð àâñàíàà ìýäýõãүé òýýæ ÿâäàã ãýñýí õýâëýëèéí ìýäýý áàéäàã.

“” ÂÈÐÓÑÝÝÐ ÕÀËÄÂÀÐËÀÑÍÛ ÄÀÐÀÀ ÁÈÅÄ ßÌÀÐ ӨӨÐ×ËӨËÒ ÃÀÐÀÕ ÂÝ? Èõýíõ íàñàíä õүðýãñýäýä /95 õóâèàñ äîîøãүé/ өâ÷íèé øèíæ òýìäýã òîäîðõîé õóãàöààãààð 14 õîíîãîîñ õýäýí ñàð õүðòýë èëýðíý. Өâ÷íèé øèíæ òýìäýã áүðýí èëýðñýíèé äàðàà óã өâ÷íèé ýñðýã äàðõëàë òîãòäîã. Ýíý íü óã өâ÷íèé õàëäâàðûã äàõèí àâàõãүé ãýñýí үã. Öóñíû øèíæèëãýýãýýð óã äàðõëàë òîãòñîíûã ìýäýæ áîëîõ áөãөөä ýíý íü óã ýëýãíèé үðýâñëèéí èäýâõæëèéã èëýðõèéëäýããүé. Èõýíõäýý ýëäýãíèé  âèðóñèéí õàëäâàð àâ÷ өâ÷èëñөíèé äàðàà æèæèã øèíæ òýìäãүүä àðèëäàã. Õýäèéãýýð үíäñýí õóðö өâ÷èëñөíèé øèíæүүä àðèëàõ áîëîâ÷ óã өâ÷íèéã òàðààã÷, õàäãàëàã÷ áîëäîã. Çàðèì õүìүүñ öààø ýëýãíèé àðõàã үðýâñýëòýé áîëæ äààìæèðíà. Ýëýãíèé àðõàã үðýâñýë íü ýëýãíèé ýä ýñèéã ãýìòýýæ, ñîðâèæóóëæ, öèððîç áîëãîõ ãîë òүëõүүð áîëíî. Èíãýñíýýð ýëýãíèé ýðүүë ýä ýñ õîëáîã÷ ýäýýð ñîëèãäîæ, öààøèä ýëýãíèé үéë àæèëëàãàà õýâèéí ÿâàãäàõàä õүíäðýëòýé áîëäîã. Õýðýâ òà ýëýãíèé  âèðóñ òýýã÷ áîë öóñíû, ïëàçìûí ýðõòýíèé áîëîí ñïåðìèéí äîíîð áîëæ ÷àäàõãүé. Ýì÷èä î÷èõäîî øүäíèé ýì÷èä, ñåêñèéí õàìòðàã÷äàà  âèðóñèéã òýýäãýý õýëýõ ¸ñòîé. Ýñ òýãâýë ýíý өâ÷íèéã ñàíààòàéãààð òàðààñàíòàé àäèë áîëíî.“” ÂÈÐÓÑÛÍ ÕÝËÁÝÐÈÉÍ ÝËÝÃÍÈÉ ҮÐÝÂÑÝËÈÉÍ ÒÀÐÕÀËÒÆèëä 73,000  àìåðèê õүí  ýëýãíèé âèðóñûí õàëäâàð àâ÷ өâ÷èëäөã áà ýíý íü ÄÎÕ-ûí õàëäâàðààñ 2 äàõèí өíäөð үçүүëýëò. Ãýâ÷ 1980 îíä 260,000 õүí  ýëýãíèé âèðóñûí õàëäâàð àâ÷ áàéñàíòàé õàðüöóóëàõàä ýíý өâ÷íèé өâ÷ëөë, õàëäâàð õàðüöàíãóé áóóð÷ áàéãàà. Ýíý íü HBV áóþó  âèðóñûí ýñðýã âàêöèí ãàðñàíòàé õîëáîîòîé þì. Îäîî ÀÍÓ-ä 1,25 ñàÿ õүí ýíý өâ÷íèé âèðóñ òýýæ ÿâäàã áàéíà.
Äýëõèéí ýðүүë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí ìýäýýãýýð äýëõèé äýýð 350 ñàÿààñ äîîøãүé õүí ýíý өâ÷íèé âèðóñûã õàäãàëæ, òýýæ ÿâäàã áà үүíèé 75 õóâü íü Àçèä, Òөâ Àçèä, õөãæèë áóóðàé îðíóóäàä áàéäàã ãýñýí ìýäýýëýë áàéíà.

ӨÂ×ÈËÑӨÍӨӨ ßÀÆ ÌÝÄÝÕ ÂÝ?  Õóðö үðýâñýëèéí үåä èëðýõ øèíæ òýìäýã.
1. Àðüñ  áîëîí íүäíèé öàãààí õýñýã øàðëàõ áóþó øýýñ õүðýí, áàðààí õàð öàé ìýò áîëíî.
2. Өòãөí - öàéâàð өíãөòýé áîëíî.
3. Øàëòãààíãүéãýýð ýöýæ, ñóëüäàíà.
4. Õîîëíû äóð àðèëæ, äîòîð ìóóõàé îðãèí áөөëæèíө.
5. Õýâëèéãýýð өâäөíө.Õàëäâàð àâñàíààñ 1-6 ñàðûí äàðàà ýíý øèíæүүä èëðýõ áà çàðèì õүíä îãò øèíæүүä èëðýõãүé ÷ áàéõ ÿâäàë áèé. Õóðö үå өíãөðñөíèé äàðàà èõýíõ õүìүүñò ýäãýðñýí ìýò áèå õөíãөð÷ õýâèéí áîëîõ áà çàðèì õүìүүñò ýëýãíèé àðõàã õýëáýðò үðýâñýë үðãýëæëýí ÿâàãääàã. Èõýíõ õүìүүñò àìàðõàí ÿäàð÷ ñóëüääàã øèíæүүä үëäýæ õîöîðäîã.

ßÀÆ ÎÍØËÎÕ ÂÝ?  Öóñàíä øèíæèëãýý õèéí  âèðóñèéã èëðүүëñýíýýð îíîøëîíî. Õýðýâ àðõàã èäýâõòýé õýëáýðò øèëæñýí áîë ýëýãíèé áèîíñè/ýëýãíèé ýäýýñ ìàø æèæèã õýñãèéã ìýñ çàñëûí àðãààð òàñëàí àâ÷/ àâ÷ ýëýã õýð çýðýã ãýìòýëòýé áàéãààã òîãòîîíî.

ßÀÆ ÝÌ×ËÝÕ ÂÝ? Õýðýâ òà óã өâ÷íөөð өâäөөãүé, õàëäâàð àâààãүé áîë óã өâ÷íөөñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ øààðäëàãàòàé íөõöөë áүðäñýí áîë ýì÷èä î÷èæ õүñýëòýý òàâèõàä ýì÷ òàíûã 3 óäààãèéí ÍÂV -èéí âàêöèí õèéõèéã çөâëөõ áà èíãýñíýýð òàíä óã өâ÷íèé ýñðýã äàðõëàë òîãòîíî ãýñýí үã. Õýðýâ ýíý өâ÷íөөð өâäñөí áîë ýì÷ òàíûã òóñãàé õîîëíû äýãëýì ñàõèõ çөâëөãөө өãөõ áà àëü áîëîõ çөâ õîîëëîõ íü òàíû өâ÷íèé äààìæðàëûã õýâèéí õýìæýýíä áàðüæ áàéõàä èõýýõýí òóñëàõ áîëíî.Ìөí ýëãýý èëүү èõ àñðàìæëàõ, ãàäíà íөëөөíөөñ õàìãààëàõ õýðýãòýé. Àðõè äàðñ óóõûã áүðìөñөí çîãñîîõ ¸ñòîé. Tylenol áóþó ïàðàöèòîë ýìèéã õýðýãëýõ õýðýããүé. Ýíý ýì ýëãèéã õүíä ãýìòýýäãèéã ñóäëàà÷èä òîãòîîñîí áàéíà. ßìàð íýã ýì õýðýãëýõèéí өìíө ýì÷ýýñ òýð ýìèéã ýëãýíä ÿàæ íөëөөëөõ òóõàé àñóóæ õýðýëãýíý. Õýðýâ òàíû ýëýãíèé үðýâñýë 6 ñàðààñ äýýø õóãàöààíä ýëýãíèé үðýâñýëèéí àðõàã èäýâõòýé õýëáýðòýé áàéãàà áîë ýì÷ òàíä үðýâñëèéã áàãàñãàõ áóóðóóëàõ ýì өãөõ ¸ñòîé.  Õýðýâ àðõàã õýëáýðò øèëæýýãүé áîë ýì òýð áîëãîí óóõ õýðýããүé áөãөөä ãàãöõүү îéð îéðõîí ýì÷èä үçүүëæ áàéõ ¸ñòîé ãýäãèéã ìàðòàæ áîëîõãүé. Ýëýãíèé үðýâñýëèéí àðõàã èäýâõòýé õýëáýðýýð өâ÷èëñөí õүìүүñò ýì÷ äîîðõ ýìүүäèéã õàâñàðñàí áóþó òàíû өâ÷íû èäýâõæèëýýñ õàìààð÷ ãàíö íýãýýð óóõûã çөâëөíө. Үүíä:
1. Interteron - Äàðõëàëûí ñèñòåìèéã ñàéæðóóëäàã òàðèà.
2 õîíîã òóòàì ýñâýë 7 õîíîãò íýãýýñ äîîøãүé óäàà òàðüæ õýðýãëýíý.
Íýãýýñ äîîøãүé æèë õýðýãëýõ ¸ñòîé. 2 òөðëèéí   Interteron áàéõ áà Interteron alfa  áóþó intron, peginterteron alfa  áóþó  Pegasys ãýñýí íýðòýé.2. Epiүir - Interteron-òîé èõýâ÷ëýí õàâñàð÷ àìààð óóæ õýðýëãýäýã ýì. Өäөðò íýã óäàà óóíà.
3. Hersera - Epiүir  -èéã õýðýãëýýãүé íөõöөëä өäөðò ìөí íýã øèðõýãèéã óóíà. Áөөðíèé өâ÷íèé óðüä÷èëñàí ðèñêòýé õүìүүñ õýðýãëýõýä çîõèìæãүé.
4. Baraclude - Ãåïàòèò “” âèðóñûí ýñðýã õýðýãëýæ áóé õàìãèéí ñàéí, үð äүíòýé ýì. Өäөðò íýã óäàà óóæ õýðýãëýíý. [emchiin zaavraar]

ÕÝÍ ÂÀÊÖÈÍÄ ÕÀÌÀÀÐÀÕ ÂÝ?
1. 18 íàñ õүðòëýõ áүõ õүүõýä, áүõ øèíý  òөðñөí íÿðàé.
2. Өâ÷òýé ààâ, ýýæ, òөðөë òөðөãñөä, íàéç íөõäөө àñàðäàã õүìүүñ
3. Òàðèà áàéíãà õèéëãýäýã õүìүүñ.
4. Íýãýýñ äýýø ñåêñèéí õàìààðàëòàé õүìүүñ.
5. Ýìíýëãèéí àæèëòíóóä
6. “” âèðóñ òýýã÷èäòýé îëîíòàà òîõèîëäîæ áîëîõ ãàçàð àæèëëàäàã õүìүүñ. Áàãø íàð, ñóðãóóëèéí àæèëòíóóä.
7. Öóñ öýâýðëýõ ýì÷èëãýý õèéëãýñýí õүìүүñ.
8. Ýëýãíèé âèðóñýýð үүñãýãäñýí үðýâñýë өðãөí òàðõñàí óëñ îðíóóäààð àÿëàë, æóóë÷ëàë, áèçíåñèéí àæëààð ÿâàãñàä òóñ òóñ âàêöèíä õàìðàãäàõûã çөâëөæ áàéíà.ÓÐÃÀÌËÛÍ ÃÀÐÀËÒÀÉ ÁÝËÄÌÝËҮҮÄ + ÈÍÒÅÐÔÅÐÎÍ - ÝËÝÃÍÈÉ “” ÕÝËÁÝÐÈÉÍ ÂÈÐÓÑÝÝÐ ӨÂ×ÈËÑӨÍ ÕҮÌҮҮÑÈÉà ÝÌ×ËÝÕÝÄ ÈÕÝÝÕÝÍ ÒÓÑ ÍÝÌÝÐÒÝÉ/Chinese  -áóþó äîðíî äàõèíû ýìèéí óðãàìëûí ãàðàëòàé áýëäìýëүүä/California - Berkley  õîòûí íèéãìèéí ýðүүë ìýíäèéí ñóðãóóëèéí ñóäëàà÷ Micheal Mc Culloch  2000 îíû “American Journal of Public Health” ñýòãүүëä äîðíî äàõèíû ãàðàëòàé ýìèéí óðãàìëûí áýëäìýëèéã èíòåðôåðîíòîé õàâñàð÷  âèðóñûí õýëáýðèéí ýëýãíèé үðýâñýëòýé õүìүүñò ýì÷èëãýý õèéñýí үð äүíãèéíõýý òóõàé ìýäýýëñýí áàéíà.Òýðýýð äýýðõ ýì÷èëãýý õèéëãýñýí 27 õүíèéã çөâõөí äàí ãàíö Èíòåðôåðîíîîð ýì÷èëæ áóé õүìүүñòýé õàðüöóóëæ ñóäàëñàí áàéíà. Ñóäàëãààíû  үð äүíä ýìèéí óðãàìàë  + èíòåðôåðîí àëüôà  õýðýãëýæ áóé 27 õүíèé ýì÷èëãýýíèé үð äүí èëýðõèé ñàéí áàéñàí áàéíà. Õýðýâ àðõàã õýëáýðèéí  âèðóñèéí ýëýãíèé õàëäâàð àâñàí үåä îãò ýì÷ëýõãүé áîë  ýëýãíèé õîðò õàâäàð áîëîõ óðüä÷èëñàí íөõöөë óëàì õóðäàñäàã.

ÆÈÐÝÌÑÝÍ ÝÕÝÝÑ ÕҮҮÕÄÝÄ ÝÍÝ ӨÂ×ÈÍ ÄÀÌÆÈÕ ÓÓ?
Òèéìýý, Ýëýãíèé “Â” Âèðóñèéí õýëáýðèéí үðýâñýëýýð өâäñөí ýìýãòýéãýýñ òөðñөí õүүõäýä ýíý өâ÷èí äàìæèõ àþóëòàé.

ßÀÆ ÓÐÜÄ×ÈËÀÍ ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ÂÝ?
1. Âàêöèí õèéëãýíý. /Ýíý өâ÷íөөð өâäөөãүé үåä/
2. Òîõèîëäëûí ñåêñèéí үåä áýëãýâ÷ õýðýãëýõ
3. Õүíèé ÿëãàäàñ, өòãөí øèíãýí, ñïåðì, õýðýãëýñýí ñàâ ñóóëãà, àðèóí öýâðèéí õýðýãñýëèéã öýâýðëýõäýý áýýëèé өìñөæ çàíøèõ.
4.  ßìàð íýã øàðõ, ñîðâè öýâýðëýñýí ìàòåðèàëûã ãàäóóð íü ñàéòàð þìààð îðîîæ õàÿõ.
5. Õүíèé øүäíèé ñîéç, õóìñíû õýðýãñýë çàæèëñàí áөõèéã õýðýãëýõãүé áéàõ.
6. Õүíèé õýðýãëýñýí õîîë óíä, àÿãà òàâãèéã õýðýãëýõãүé áàéõ.
7. ×èõ öîîëîõ, øèâýýñ õèéõ çýðýãò íýã óäààãèéí áàãàæ õýðýãñýë õýðýãëýæ áàéãàà ýñýõèéã àíõààðàõ.8. Öóñààð áîõèðëîãñäîí ýëäýâ çүéëèéã öýâýðëýõäýý óñíû 10-íû 1-ò  Bleach áóþó àõóéí õýðýãëýýíèé öàéðóóëàã÷ õýðýãëýæ öýâýðëýæ áàéõ heregtei.
I want to