Ýìýãòýé÷үүä òөðөëòèéí äàðàà äàõèí æèðýìñëýõ íü àìàðõàí áàéäàã. Ìөí òөðñíèé äàðàà ýìýãòýé÷үүä äàâñàãíû үðýâñëýýð өâ÷ëөõ íü îëîíòàà. Òүүí÷ëýí ñүүëèéí үåä ýìýãòýé÷үүä êîìüïèò áóþó үòðýýíèé ñàëñò áүðõýâ÷èéí үðýâñýë ãýõ өâ÷íөөð өâ÷ëөõ íü èõýñëýý ãýæ ìýðãýæëèéí õүìүүñ ÿðüñàí. Ýäãýýð өâ÷íèé үåä ÿìàð øèíæ òýìäýã èëýðäýã áîëîí õýðõýí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òàëààð óíøèã÷èääàà ñîíèðõóóëàõààð áýëòãýëýý.

Òөðөëòèéí õүíäðýëýýñ óëáààòàéãààð өâ÷ëөõ íü áèé

Íÿðàéëààä óäààãүé áàéãàà ýìýãòýé÷үүäýä øýýõ үåä äàâñãààð өâäөõ, øýýñ îéð îéðõîí õүð÷, áóëèíãàðòàí óëìààð öóñòàé ãàðàõ, ìөí áèå çàñàõ үåä èõýýð äүëүүëæ áàéâàë äàâñàãíû үðýâñëýýð өâäñөí ãýæ îéëãîæ áîëîõ íü. Òөðñíèé äàðàà ýõèéí áèåèéí áàéäàë ñóëàð÷, өâ÷èí ýñýðãүүöýõ ÷àäâàð íü ìóóäàõ áîëîí òөðөõ ÿâöàä õèéñýí àæèëáàðóóäûí үåä õàëäâàð àâñàí òîõèîëäîëä ýíý өâ÷íөөð өâ÷èëäөã áàéíà. Ìөí òөðөëòèéí ÿíç áүðèéí õүíäðýëýýñ ÷ óëáààòàé àæ. Ýíýòîõèîëäîëä òà þóíû өìíө ýì÷èä õàíäàõ õýðýãòýé. Ìөí øýýñýý áàðèëãүé áàéæ, өäөðò 8-10 àÿãà áóöàëñàí óñ óóæ õýâøýýðýé. Ýì÷èéí áè÷èæ өãñөí ýìèéã óóõ үåä äîòîð ýâãүéðõýæ, àìüñãàëàõàä õүíäðýëòýé áîëîí áèåýð òóóðàëò ãàðâàë ýìýý çîãñîîõ õýðýãòýé. Õàðèí ýì òààðâàë ýì÷èëãýýãýý үðãýëæëүүëæ, òөãñ ýäãýðñýí ýñýõèéã øàëãàí, øèíæèëãýý õèéëãýýðýé.

Õөõүүë õүүõýäòýé áîë æèðýìñëýëòýýñ õýðõýí õàìãààëàõ âý

Ýõ òөðñíөөñ õîéø çóðãààí äîëîî õîíîãèéí äàðàà áèåèéí áàéäàë íü åðөíõèéäөө ýðãýæ õýâèéí áàéäàëäàà îðæ, áèå îðãàíèçì äàõèí æèðýìñëýõ ÷àäâàðòàé áîëäîã. Ýíý үåä õөõүүë ýìýãòýé÷үүä æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ àðãà õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé. Òèéìýýñ åðөíäөã, òàðèà, áýëãýâ÷, äààâðûí áýëäìýë çýðýã àðãààð õàìãààëæ áîëîõ íü. Ãýõäýý ýäãýýð àðãûã õýðýãëýõèéí өìíө ñөðөã үð äàãàâðûã íü ñóäàëæ ìýäýõ íü ÷óõàë. Äýýðõ àðãóóäààñ òàðèà áîëîí äààâðûí áýëäìýë íü õөõíèé ñүүíä өөð÷ëөëò өãөõ ìàãàäëàë өíäөðòýé áàéäàã àæ. Ãýõäýý õүүõäýý íýìýãäýë õîîëîíä îðñíû äàðàà ë æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ àðãûã õýðýãëýæ ýõëýõèéã ýì÷ íàð çөâëөñөí.

Ñàâíû õүçүүã ãýìòýýæ, үðãүéäýëä õүðãýäýã

Ýìýãòýé÷үүäèéí өâ÷èí îëîí ÿíç áàéäàã. Áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàõ өâ÷íөөñ ãàäíà êîìüïèò áóþó үòðýýíèé ñàëñò áүðõýâ÷èéí үðýâñýë íü áýëãèéí çàìààð òөäèéãүé àõóéí çàìààð ÷ õàëäâàðëàõ áîëîìæòîé ãýíý. Ýíý өâ÷èí íü øèíæ òýìäýã áàãàòàé ÿâñààð õóðö, àðõàã øàòàíä øèëæäýã àþóëòàé өâ÷èí þì áàéíà. Õýâëèéí äîîãóóð өâäөõ, үòðýý çàãàòíàõ, èäýýò ÿëãàðàë ãàðàõ, øýýõ үåä õîðñîæ өâäөõ íü ýíý өâ÷íèé øèíæ. Õýðýâ үðýâñýë ñàâíû õүçүү ðүү øèëæâýë өâ÷èí õóðö үåäýý îðæ áàéíà ãýñýí үã àæ. Êîìüïèò өâ÷èí äààìæèðâàë ñàâíû õүçүүã ãýìòýýæ, үðãүéäýëä õүðãýäýã áàéíà. Õàëäâàðò өâ÷íèé äàðààõü äàðõëààíû ñóëðàë, áàìáàé áóë÷èðõàéí äîòîîä øүүðëèéí áóë÷èðõàéí àæèëëàãàà áóóðàõ, өíäãөâ÷íèé өâ÷ëөë, ÷èõðèéí øèæèí, õýò òàðãàëàëò, ñàðûí òýìäãèéí ìө÷ëөã àëäàãäàõ, ýìíýëãèéí áóñ үð õөíäөëò, õóâèéí áîëîí áýëãèéí àìüäðàëûí àðèóí öýâðèéã ñàõèõãүé áàéõ çýðýã íü ýíý өâ÷íèé øàëòãààí áîëäîã áàéíà. Ãýõäýý êîìüïèòèéã ýì÷ëýõèéí òóëä çààâàë íàéç çàëóóãèéíõàà õàìò ýì÷èëãýý õèéëãýõ øààðäëàãàòàé ãýñýí.

Ýðүүë ýìýãòýé÷үүäýä ë åðөíäөã òàâüäàã

Åðөíäөã íü óìàé áîëîí үð äàìæóóëàõ ñóâàãò ýð áýëãèéí ýñèéí àìüäðàõ íөõöөë áîëîí õөäëөõ ÷àäâàðûã өөð÷èëæ, óëìààð ýð áýëãèéí ýñ, ýì áýëãèéí ýñòýé íèéëæ үð òîãòîõ үéë ÿâöûã ñààòóóëäàã áàéíà. Ìөí óìàéí õàíûí ñàëñò áүðõýâ÷èéã öî÷ðîîæ, áүðýëäýí áèé áîëñîí үð õөâðөëèéã óìàéí õàíàíä áýõëýãäýõ öààøëààä өñ÷ õөãæèõ үéë ÿâöûã íü ñààòóóëäàã. Ìөí õөõүүë ýìýãòýé÷үүä, үð õөíäүүëñýí ýñâýë çóëáàñàí, óäààí õóãàöààãààð æèðýìñëýõ õүñýëãүé áàéãàà ýìýãòýé÷үүä, öýâýðøèëòèéí өìíөõ íàñíû ýìýãòýé÷үүä, àíàòîìèéí áүòöèéí õóâüä õýâèéí õөãæèëòýé, øýýñ, áýëãèéí çàìûí ÿìàð íýãýí үðýâñýëò өâ÷èíãүé, õàðüöàíãóé ýðүүë ýìýãòýé÷үүä åðөíäөã òàâèóëæ áîëîõ íü. Õàðèí óìàéíààñ òîäîðõîé øàëòãààíãүéãýýð öóñ àëäàæ áàéãàà, æèðýìñýí áàéõ ìàãàäëàëòàé, òөðөөä äөðâөí äîëîî õîíîã áîëîîãүé ýõ÷үүä, øýýñ áýëãèéí çàìûí õàëäâàðûí øèíæ òýìäýã èëýðñýí õàëäâàðòàé, óìàé áîëîí óìàéí õүçүү өíäãөâ÷äөө áүòöèéí áîëîí ãîëîìòîò өөð÷ëөëò áүõèé өâ÷òýé áîë ýíý àðãûã õýðýãëýõèéã õîðèãëîäîã áàéíà. Åðөíäөã íü õýä õýäýí äàâóó òàëòàé àæ. Òóõàéëáàë, óäààí õóãàöààíû òóðøèä æèðýìñëýõýýñ õàìãààëàõààñ ãàäíà үð äүí ñàéòàé, áýëãèéí õàðèëöààíä îðîõîä íөëөөëөõãүé, óìàéä ÿìàð íýãýí õàëäâàðûí øèíæãүé áîë øóóäòàâèóëàõ áîëîìæòîé. Ýì òàðèàòàé õàðøëàõãүé, àâàõóóëñíû äàðàà íөõөí үðæèõүéí íàñíû ýìýãòýé÷үүä æèðýìñëýõ áîëîìæòîé çýðýã äàâóó òàëòàé. Õàðèí áýëãèéí çàìûí õàëäâàðò өâ÷èí ÕÄÕÂ/ÄÎÕ/ áîëîí áóñàä âèðóñûí õàëäâàðààñ õàìãààëàõãүè, óìàéä áàéãàà ýñýõèéã øàëãàõ øààðäëàãà ãàðäàã, õүññýí öàãòàà өөðөө àâàõ áîëîìæãүé, үð õөíäүүëñíèé áîëîí òөðñíèé äàðàà åðөíäөã òàâèóëñàí òîõèîëäîëä åðөíäөã óíàæ áîëäîã, çààñàí õóãàöàà õýòýðâýë ýñâýë áýëãèéí îëîí õàâüòàã÷òàé үåä үðýâñýëò өâ÷íөөð өâäөõ ìàãàäëàë өíäөð áàéäàã àæ. Åðөíäөã òàâèóëñíû äàðàà ñàðûí òýìäýã õóãàöààíäàà èðýõãүé ñààòàõ, åðäèéíõөөñ îëîí õîíîãîîð, èõ õýìæýýòýé èðýõ, õýâëèéí äîîä õýñãýýð õү÷òýé өâäөõ, óõààí áàëàðòàõ, ñàðûí òýìäãèéí õîîðîíä öóñàðõàã çүéë ãàðàõ, áýëãèéí õàâüòëûí үåä өâäөõ, үòðýýíýýñ ýâãүé ÿëãàäàñ ãàðàõ, õàëóóðàõ, ÷è÷ðýõ, åðөíäãèéí óòàñ íü òýìòðýãäýõãүé áàéõ, óòàñ íü óðòàññàí ýñâýë áîãèíîññîí áàéâàë ÿàðàëòàé ýì÷èä õàíäàõûã çөâëөå.

Ð.Ñàðàíãýðýë
I want to