Орос казахууд Бат хааныг булаацалдлаа
ОХУ-ын сэтгүүлч, нийтлэлч, Төрийн Думын депутат Александр Невзоров саяхан Оросын “Эхо Москвы” радиогийн нэвтрүүлэгт оролцохдоо “Бат хаан Оросын төрт ёсыг үүсгэн байгуулсан” хэмээн ярьсан нь Казахстаны хэвлэл мэдээллээр нэлээд шүүмжлэл дагуулаад байна. Казахстаны “Ult.kz” цахим хуудас “Хэрэв Бат хаан орос юм бол казахууд бид хэн болж таарах вэ” гэж хилэгнэн асуусан байна.
Тус цахим хуудасд “Бат хааны Алтан Орд улсыг залгамжлагч нь Орос юм бол казахууд юу болох вэ. Одоо Орост Чингис хааны ач хүү, Алтан Орд улсыг байгуулагч, алдарт жанжин Бат хааныг Оросын төрт ёсыг үндэслэгч хэмээн бичдэг шинэ трэнд бий болоод байна. Оросын эрдэмтэн мэргэд, сэхээтнүүд, хөгшин залуу бүгд л ингэж ярьдаг болжээ. Зөвлөлтийн эрдэмтэд түүхэн үнэнийг гажуудуулан, бичиг баримтыг устгадаг байсан ч гэсэн Бат хаан одоогийн казахуудын өвөг дээдэс байсан гэдгийг батлах маш олон баримт үлдсэн. Алтан Ордын бүх хаад өргөө гэрээ Монголд биш Казахстаны тал нутагт барьдаг байсан нь үүнийг баталж байгаа юм. XIX дүгээр зуунд Карамзиний “Оросын төрт ёсын түүх” бүтээлийг франц хэл дээр уншсан маркиз Астольф де Кюстин “Хэрэв оросууд өөрсдийнх нь хүндлэн дээдэлдэг түүхчид дандаа худлаа юм бичдэгийг мэдвэл хаанаасаа Карамзин тэргүүтэй түүхчдийн номыг уншихыг хориглооч гэж хаанаасаа уйлан гуйх байсан байх” гэж бичиж байсан” хэмээн бичсэн байна.
Александр Невзоров тус радиогийн нэвтрүүлэгт оролцохдоо “Оросын зохиолч, Н.Ф.Катановийн нэрэмжит Хакасийн их сургуулийн доцент Г.А.Тюньдешевийн “Оросын төрт ёсыг үндэслэгч Их хаан Бат” гэсэн номыг ихэд үнэлэн сайшааж, хэзээ нэгэн цагт Нобелийн шагнал хүртэх нь гарцаагүй бүтээл гэж хэлсэн юм. Г.А.Тюньдешев өөрөө номынхоо талаар “Миний бүтээлд Дундад зууны Орост төрт ёс тогтоход Бат хааны үзүүлсэн нөлөө, Оросын ван ноёд, Бат хааны харилцаа, зөрчлийг нээн харуулсан. Бат хааны байгуулсан улс одоо ч байна, гэхдээ улсын хэл нь орос болжээ” гэж хэлж байсан юм. Невзоров энэ номыг уншсанаар Александр Невскийн дуулган дээр яагаад алтан үсгээр “Аллах тусална, Удахгүй ялалт ирнэ” гэж бичсэн байсныг ойлгоно гэж дурдаад “Г.А.Тюньдешевт Нобелийн шагнал өгөх эсэхийг мэдэхгүй. Түүхэн бүтээлд шагнал гардуулдаггүй нь харамсалтай. Гэхдээ Орост “Оросын төрт ёсыг үндэслэгч Их хаан Бат” гэсэн ийм сайхан бүтээл гарсанд бид баярлаж, онгирох хэрэгтэй. Зохиолчид их баярлалаа гэж хэлмээр байна. Үнэхээр сайн бичжээ” гэж хэлсэн юм.