Анод банк үүдээ хэрхэн нээх бол, арай дам­пуу­р­чихгүй байгаа, энэ бүхэн нийт банкны системд хэрхэн нөлөөлөх бол?

Айдастай энэ асуултын эхний тайвшрал болж Анод банк даваа гаригийн өг­лөөний 09.00 цагт үүдээ нээлээ. Бас ч гэж дам­пуур­лаас айсан хадгаламж эзэм­шигчид үүд хаалгыг нь өшиг­чин орж ирж хамаг хадга­ламжаа хуу хамаад аваад явчих вий гэсэн хард­лага ч хийсэн арилахаар тайв­наар... Мэдээж хэрэг, Мон­гол­банкнаас Бүрэн эрхт төлөөлөгч томилон гурав хоногийн хугацаатай банкны системээс үйл ажиллагааг нь тусгаарлан, онцгой бай­далд шилжүүлсэн учраас айдастай иргэд ч бас олон байсан. Гэхдээ тоо­цоолж байснаас харьцангуй бага хүн ирлээ гэж банк­ныхан нь олзуурхаж байлаа. Тус банк нийслэлийн 20 орчим салбар тооцооны төв ийнхүү хэвийн ажиллагаагаа эхлэв.

14.30 цаг. Хамгаалалтын албаныхан хийгээд банкны ажилтнууд хянамгай хар­цаар хүн болгоныг ажиглан хэрэг зоригийг нь нухацтай бөгөөд эелдгээр асууна. Энд тэнд хүмүүс бөөг­нөр­сөн эсвэл, залхаж ундууц­сан мэт харагдуулахгүй байхыг тэд ихэд хичээж байгаа янзтай. Айдас да­гуул­сан хүлээлт нэрмэснийг хэлэх үү, ихэнх хүмүүс дүрэлзэн уцаарлахад бэлэн “Яагаад удаад байгаа юм бэ, тэгээд хэнтэй уулзах ёстой гэж...” гэх үг чулуудна. Гэх­дээ эдний үйлчлүүлэгчид бас ам чанга бөгөөд итгэл бөх байна лээ. Сонины сур­валж­лагч гэсэн тодот­гол­тойгоор “Ямар асуудал хөө­цөлдөж явна вэ, хад­галам­жаа цуцлуулах гэж байгаа юм уу” гэж асуухад “Аа, зүгээр л, юм асуух гээд л...” гэсэн болгоомжлонгуй ха­риулт шиднэ. Хад­галам­жийн дэвтрээ барин суух эмээ “Үгүй, би хадгаламжаа авах гээгүй ш дээ” гэж шир­вэж байна. Тиллер бүсгүйн ха­жууд “Юу ч гэсэн арван саяыгаа авчихаад арвыг нь үлдээчихдэг юм билүү” гэж эргэлзэх хүн таарав.

Харин Монголбанкны Бүрэн эрхт төлөөлөгч болон түүний багийнхны буй өрөө­ний үүдэнд нэлээд хүн цуг­лаж. Бөөн цөөнөөрөө бүрэн эрхтийн өрөө рүү ороод л гараад л... Хаалганы завсар хааяа нэг өндөр дуу, онгойх хаагдахын зуур бүрэн эрхт нь бололтой “Юу гэж бид хүмүүсийг хохироо­чихье гэж бодох вэ дээ... Ер нь бол...” аргадалт сонсогд­сон. Хүлээж суух зуур сонс­сон сул яриагаар бол Орон сууц­­­ны санхүүжилтийн кор­порациас яваа гэх хоёр залуу Засгийн вондын та­лаар ярилцахаар, хадга­ламжийн дэвтрээ барьсан хоёр ч эмэгтэй блоклуулсан хадгаламжийн хариуг хэзээ авч болохыг, харин нэг бүс­гүй сургалтын тодорхойлолт авахаар яваа гэх мэтчилэн янз бүрийн л учир шалт­гаантай бололтой юм. Лав л хадгаламжийг маань өгсөн­гүй гэж цамнах хүн алга. Гэхдээ л хором бүр эргэж байдаг банкны эргэлт хэсэг тасалдсантай болохоор янз бүрийн л асуудал үүсдэг бололтой юм. Ингээд тус банкинд Монголбанкнаас томилогдон ажиллаж буй Бүрэн эрхт төлөөлөгч С.Насанжаргалтай уулзаж ярилцлаа.

С.Насанжаргал: Санасныг бодоход байдал гайгүй байна

-Ямартаа ч банкны үйл ажиллагаа хэвийн явж  байна. Гэхдээ өнөөдөр  хүмүүс хэдий хэрийн хадгаламж татав гэж асуумаар байна л даа,  багцаа тоогоор...?  

-Олон хоног хүлээлт үүсчихсэн байгаа болохоор хүмүүс бие биеэ дагаж их ирсэн байна. Гэхдээ бидний бодож байснаас бас ч харьцан­­гуй гайгүй байлаа.  

-Үдээс өмнө очихгүй бол, нэг нээгдсэн дээр нь авчихгүй л бол гэсэн айдас байсан байх л даа. Хад­галамж эзэмшигчдийн хувьд цаг хугацааны асуу­дал гарахгүй бол эрсдэл алга. Гэхдээ хадгаламжаа татаад байхаар харил­цагч­дын мөнгөн гүйлгээ, их хэмжээгээр мөнгө байр­шуулсан албан байгуул­лагын хувьд нөлөөлөх болов уу?

-Өнөөдрийн хувьд бид хадгаламж эзэмшиг­чид­тэй голчлон ажиллалаа. Томилогдсон хугацаанд зо­хих арга хэмжээнүүдийг авч харилцагчдад хүндрэл гар­гах­гүйн төлөө ажиллаж байна. Хадгаламжаа татаж авч байгаа хэрэглэгчид  ха­рин хохирч магадгүй юм. Эндээс мөнгөө татлаа гэхэд өөр хаана хадгалуулах вэ гэдгээс эхлээд хугацаат хадгаламжийн хувьд хүү­гээрээ ч хохирч байгаа.      

-Хийх ажлынхаа тө­лөв­­лөгөөг гаргаж Мон­гол­банкинд гаргасан гэ­сэн. Яг ойрын хугацаанд тулгамдаж байгаа гол асуу­­­дал юу байна вэ, товч­хоноор?

-Ойрын хугацаанд зээл­дэгчидтэйгээ ярилцана. Зээ­­лийн төлөлтөд л хамгийн гол нь анхаарах ёстой. Хад­галамж эзэмшигчдийн хувьд, төрөөс эрсдлийг даах шийдвэр гарчихсан байгаа болохоор 100 хувь тайван байж болно. Тиймээс бие биесийнхээ үгэнд автаж хий хөөрлөөр хадгаламжаа та­тах­­гүй байгаасай гэж хэл­мээр байна.

-Зээл төлөлтийн бай­дал одоо мэдээж тулгамд­сан асуудал байгаа. Анод банкийг сүүлийн нэг улиралд их хэмжээний зээл гаргасан гэсэн бай­сан. Зээлийн эрсдэл хэр  байна. Тухайлбал “Мон уран”, “Монгол газар” гэх мэт компаниуд их хэм­жээний зээлтэй гээд бай­гаа. Энэ зээлүүд хэр эрс­дэлтэй вэ, хугацаа нь хэр хэтэрсэн байгаа юм бэ?

-Хугацаа бол болоогүй. Гэхдээ хугацааны график нэлээд их хэмжээгээр ал­дагд­сан байгаа. Үүнийг тод­руулж, ярилцаж арга хэмжээ авна.  

-Зээлээ төлүүлэхийн тулд ямар арга хэмжээ авах вэ? Хугацаа заан хойшлуулах, хөрөнгийг нь барьцаалах гэх мэтээр...

-Тухайн зээлдэгчийн бай­­далтай уялдуулж бүх төрлийн арга хэмжээг авна. Тухайн зээлдэгч түр зуурын доголдолд орсон бол дахин санхүүжилт, хугацаа өгөх гэх мэт янз бүрийн арга хэмжээ байгаа.

-Хүмүүст нэлээд хү­лээлт үүсчихсэн байгаа болохоор их л тулгамдуу асуултууд гарч ирж байна л даа. Зээл төлбөрийг хэвийн хэмжээнд хүр­гэ­тэл хэдий хэрийн хугацаа шаардлагатай вэ?

-Хуулийн дагуу бол Бү­рэн эрхт төлөөлөг ч нэг жи­лийн хугацаатай ажиллана. Гэхдээ нэг жил гэлтгүй түргэн арга хэмжээ авах ёстой. Одоогоор хугацаа хэлэхэд хэцүү. Ойрын 2-3 сардаа байдал хэвийн болох байх гэж найдаж байна.

-Энд хадгаламжаа эргүүлэн авахаас гадна хадгаламж блоклогдсон, хүүхдийнхээ сургалтын зээлийн бичгийг авах гэ­сэн, нийгмийн даатгалд бичиг баримт бүрдүүлж өгөх гэсэн хүмүүс бас цөөнгүй байх шиг байна.

-Тухай бүрд нь хариугаа авч байгаа. Блоклогдсон зээл гэдэг маань хадгаламж эзэмшихийн зэрэгцээ зээл авчихсан байдаг. Хадга­ламжаа авахын тулд зээлээ төлөх ёстой.

-Анод банкны энэ асуу­­­дал нийт банкны систем­дээ ямар нөлөө үзүүлэх бол?

-Хадгаламж 100 хувь баталгаажсан болохоор сис­темд сүртэй нөлөө үзүү­лэхгүй байх.

-Нөгөөтэйгүүр Мон­гол­­банк хэтэрхий орой­тож Анод банкинд онцгой байдал зарласан юм биш биз гэсэн шүүмжлэл сон­согдож байсан?

-Монголбанк жил бүр банкуудад шалгалт хийдэг. Анод банкны хувьд нэлээд олон зөрчил илэрсэн. Арван­нэгдүгээр сард шалгалт хийж дуусангуутаа онцгой байдал тогтоосон нь харин ч цаг хугацаа алдаагүй гэж бодож байна.

Ноён С.Насанжаргал Монголбанкинд 20 гаруй жил ажил­ласан аж. Анод банкинд Монголбанкнаас дөрвөн хүн ажиллаж байгаа бөгөөд тэд лав л ойрын хэдэн өдөртөө нэлээд ачаа­лал ихтэй байх бололтой. Банкны гүйлгээ хаагдах үед хүмүү­сийн хөл хөдөлгөөн бүр багассан байв. Зарим нэг хадгаламж эзэм­шигчид үдээс өмнө хад­галамжаа авчихаад үдээс хойш  нь ер нь авдаггүй ч байж уу гэж эргэж ирсэн тохиолдол гарсан гэнэ гэж ноён С.Насанжаргал ярьж байлаа. Гэхдээ Мон­гол­банкны төлөөлөгчдийн сууж буй өрөөний хаалгыг ууртай  татан орж ирэх хүмү­ү­­­сийн хөл тасраагүй л байв.

Бүхэнд айдас төрүүлж хүлээлт үүсгэж байсан эх­ний өдөр ийнхүү харьцангуй амсхийлт төрүүлмээр өн­гөр­­лөө. Гэхдээ асуудал мэдээж үүгээр эцэслэхгүй. Монголбанкны Бүрэн эрхт төлөөлөгч зээлийн асуудлыг хэрхэн цэгцэлж чадахаас, банкны үйл ажиллагааг хэр­хэн тогтворжуулахаас бас их зүйл шалтгаална. Банкинд үүссэн асуудал мэс засал хийгээд эдгэдэг “өвчин” биш учраас. Хэт их хардлага хөөрөлд автахгүй байхыг хүсч гуйхын зэрэг­цээ анхаарал хяналтаа сул­руу­лахгүй байхыг сануу­лахад илүүдэхгүй биз ээ.

А.ТУЯА