Энэ онд БНСУ Монгол Улсаас  дахин ажиллах  хүч авахаар болж 15 мянга  орчим иргэд  бүртгүүлэн 14 мянга 600 гаруй хүн  3100-хан  “виза”-ны төлөө  өрсөлдсөн.  Үлдсэн 10 мянган гаруй иргэдээс 100 гаруй хүн  шалгалтын  дүнд сэтгэл дундуур байгаагаа илэрхийлж, санал гомдол гаргаад байгаа. Анхнаасаа 3100 хүн тэнцүүлэх ёстой байсан Солонгосын холбогдох байгууллага   бүртгүүлэх хүсэлтэй хүн бүрийг  хязгааргүй  бүртгэх журам оруулсан нь өнөөдөр ийм  нөхцөл байдал үүсэх шалтгаан болсон гэх хүмүүс цөөнгүй.  Тиймээс ч шалгалтад  тэнцээгүй иргэд шалгалтын дүнд сэтгэл дундуур байгаагаа илэрхийлсэн. Үүний дагуу НХХЯ, Гадаадад ажиллах хүч илгээх төв Солонгосын холбогдох  агентлагт 80-аас дээш оноо авсан иргэдийн материалыг дахин нягтлах, 80-144 оноо авсан 5000 гаруй иргэдийг бүгдийг нь эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулж, тэнцсэн хүмүүсийн нэрийг тус улсын хөдөлмөрийн биржид байршуулах гэсэн хоёр хүсэлтийг гаргасан юм. Хүсэлтийн хариу долдугаар  сарын 28-нд буюу өчигдөр гарах байсан ч нааштай хариу авахыг хүлээсэн  иргэдийн горьдлого  талаар боллоо. Шалгалтын дүнд сэтгэл дундуур байгаа иргэд  арваад хоног НХХЯ, ГАХИТ-ийн үүд манаж сууна. Тэдний дунд дөрвөн жил дараалан Солонгос хэлний шалгалт өгөөд тэнцээгүй  ч хүн байх. Бид энэ талаар гомдолтой байгаа иргэдийн байр суурийг сонирхоход дараах хариултыг өгч байна.

БЗД-ийн иргэн н.Хандсүрэн:

-Манай хүү, охин хоёр шалгалт өгсөн. Хүү маань дөрөв дэх удаагаа  энэ шалгалтыг өгөөд 116 оноо авсан ч  тэнцсэнгүй. Олон жил  хөөцөлдөж энэ  жил итгэл  найдвар тавьж байсан ч  бас  л  чадсангүй. Гомдолтой бай­на. Олон хоног зардал чирэгдэл бол­сон.  Бүртгүүлэхдээ хүртэл  дотор нь ажил­лаж байсан хүнд 50 мянган төг­рөг “атгуулж” байж бүртгүүлсэн. Одоо гомдолтой байгаа хүмүүсийн  хү­сэл­тийг хүлээн авч Солонгосын хөдөл­мөрийн биржид байршуулж өгөхийг л хүлээж байна гэлээ. Энэ мэт  олон иргэд тэнд хүлээж байсан тул ГАХИТ-ийн дэд захирал С.Энхболдоос зарим асуултад хариулт авлаа.

-Солонгос улсын холбогдох агент­лагт хүсэлт хүргүүлээд байгаа. Хү­сэл­тийн хариу хэрхэн шийдэгдэх  бол?

-Иргэдийн хүсэлтийг дамжуулсан. Гадаадад  ажиллах хүч илгээх төв бол зуучлагч байгууллага. Шийдвэрийг зөвхөн Солонгосын тал шийдэх учир ямар хариу ирэхийг мэдэхгүй байна.

-Шалгалтад тэнцээгүй иргэдийн зүгээс 3100 хүнийг авах нь тодорхой байхад олон мянган хүн бүртгэх шаардлагагүй байсан гэсэн яриа бий. Бүртгэх хүнийхээ тоог хяз­гаар­лах боломжгүй байсан юм уу?

-Солонгос улсаас  иргэдийг бүртгэх тухай журам ирсэн. Тэрхүү журамд бүртгүүлэх хүсэлтэй хүн бүрийг хязгааргүй  бүртгэнэ гэсэн байгаа. Бид түүнийг нь өөрчилж, бүртгүүлэх хүсэл­тэй иргэдийн тоог  хязгаарлах эрх­гүй. Энэ тухайгаа ч хэвлэл мэ­дээл­лийн хэрэгслээр олон удаа мэ­дээл­сэн. Нэгэнт авсан онооныхоо дараал­лаар  3100 хүн тэнцүүлсэн бай­хад­ одоо ингэж чирэгдэл болох хэ­рэг­гүй. Вьатнам улсад 71 мянган хүн бүртгүүлснээс 8000 иргэнийг  тэнцүүлсэн тухай мэдээ бий. Тэгэхээр энэ зөвхөн манай улсад л үүссэн нөхцөл байдал ч биш.

-Бүртгэл болж байхад онооны талаар ойлгомжтой тайлбарласан уу.  Иргэдийн дунд 80-аас дээш оноо авсан бол тэнцэнэ гэсэн ойлголт байсан?

-Тийм юм байхгүй. Тэр 80 оноо бол зөвхөн босго оноо. Иргэдийн авсан онооных нь дарааллаар жагсааж эхний 3100 хүнийг авна гэдгийг маш сайн ойлгуулж хэлсэн. Энэ жилийн хувьд иргэдийн хэлний мэдлэг сайн байсан учраас 144 оноо авсан хүн  тэнцээгүй.

Солонгос хэлний шалгалт өгө­хөөр  нийт 15 мянга орчим иргэн бүр­т­гүүлсэн. Тэднээс тус бүр 26 мянган төг­рөгийн хураамж авс­ныг хүн бүр мэдэж байгаа. Энэ жи­лийн хувьд 20 мянган төгрөгийг Солонгосын холбогдох агент­лаг зарцуулж, зургаан мянган төг­рөгийг нь дотооддоо шалгалт зо­хион  байгуулахад зарцуулсан тухай мэ­дээ­лэл бий. Тэгвэл  бүртгэлийн хураам­жаас хэдэн төгрөг цугларсаныг тооцоод үзэхэд зөвхөн бүртгэлээс 390 сая төгрөг цугларчээ. Түүний 300 сая орчим нь буюу хүн бүрээс авсан 26 мянган төгрөгийн 20 мянга нь Солонгосын “төсөвт” төвлөрнө. Харин манай ГАХИТ-ын зохион бай­гуулалтад зарцуулсан гээд буй хүн тус  бүрийн зургаан мянган төгрөг нийт­дээ 90 орчим сая төгрөг болохоор тоо­цоо бий. Тэгвэл энэ мөнгийг хэр­хэн зарцуулсан талаар ГАХИТ-ийн санхүү аж ахуйн албаны дарга Д.Цэрэнжамцаас тод­руулахад эсрэгээрээ өөр тайлбар өгч байна.

-Бүртгэлийн хураамжаас цуглар­сан мөнгийг хэрхэн зарцуулсан бэ?

-Бүртгэл явуулах, шалгалт зохион байгуулахад сургууль, анги танхимын түрээс, хянагч багш, цагдаа нарын цалин хөлс, хэвлэл мэдээллийн хэрэгс­лээр мэдээлэх зэрэгт нийтдээ 106 сая төгрөг хэрэгтэй байсан. Харин манай байгууллагад бүртгэлийн хураамжаас 79 сая 195 мянга 300 төгрөг төвлөрсөн. Харин ч бид үлдсэнийг нь өөрсдөөсөө гаргаж алдагдалтай ажилласан.

-Яг юу юунд энэ мөнгийг зарцуул­сан юм бэ?

-14 мянга 600 зуун хүнээс нэ­гэн зэрэг шалгалт авахын тулд 20 сур­гуулийн 500 гаруй ангийг түрээ­сэл­сэн. Сургуулийнхаа багтаамжаас  шалт­гаалаад түрээсийн төлбөр нь харил­цан адилгүй байсан. Ерөнхийдөө зард­лын дийлэнхийг сургуулийн заал түрээслэхэд зарцуулсан. Хянагч багш, цагдаа нарын цалин, хулдаасан хэвлэл, сургуулиудын түрээс зэрэгт нийт­дээ 71,5 сая төгрөг зарцуулсан тоо­цоо байна. Үлдсэн 8 сая гаруй төг­рөгийг  харууул хамгаалалт, бусад урс­гал зардалд  зарцуулсан.  Энэ та­лаар  бид дэлгэрэнгүй тайлангаа мэ­дээ­лэх шаардлагагүй.

-Харин Солонгосын талд шил­жүүл­сэн 300 сая төгрөг хаашаа орсон бэ?

-Тэд шалгалтын материал  боловс­руу­лахад зарцуулсан байх. Тэдний юунд зарцуулж байгааг манай бай­гуул­лага мэдэхгүй. Солонгосын тал зөвхөн манай улсаас бус  Азийн хэд хэдэн орноос ажиллах  хүч авдаг. Тэдгээр улсын иргэд ч  бүртгүүлж, шалгалт өгсний төлбөр төлдөг гэв.

Холбогдох  байгууллагын хүмүүс нь дээрх хариултыг өгч байна. Тэдний тайлбарласнаар шалгалтад тэнцээгүй хүмүүс бүртгэлийн хураамжаа буцааж авах талаар гоьрдолтгүй аж. Учир нь бүртгүүлэхдээ буцаан олгохгүй гэсэн гэрээнд гарын үсэг зурчихжээ, иргэд. Энэ мэтээр чухам юунд хэрхэн зарцуулдаг талаар Гадаадад ажиллах хүч илгээх төвийнхөн  дэлгэрэнгүй мэдээлэл  өгсөнгүй. Асуудал хэрхэн шийдэгдэхийг харах л үлдлээ.