Монголчуудын дунд "моод" болоод удаж байгаа АНУ-д очиж хүүхдээ төрүүлэн Америкийн иргэнийг тэврэн ирдэг үйл ажиллагаанд саад гарч магадгүй болжээ. Учир нь тус улсын бүгд найрамдахчууд АНУ-д мэндэлсэн хэн боловч шууд тус улсын иргэн болдог Үндсэн хуулийн нэмэлтийг эргэж нэг харах хэрэгтэй байна хэмээн мэдэгдэв. Тэгэхгүй бол АНУ-ын Үндсэн хуулийн 14 дэх нэмэлт заалтын дагуу тэнд төрсөн хүн бүрийг тус улсын иргэн гээд байх юм бол хил хязгаарын аюулгүй байдал гэж алга боллоо гэж Америкийн хоёр гол намын нэг бүгд найрамдахчууд үзэж байгаа юм байна. Ялангуяа энэ асуудал дээр тус намын лидерүүд хатуу байр суурь илэрхийлж байгаа ажээ. Тухайлбал 2008 оны сонгуульд өрсөлдөж байсан Жон Маккайн, мөн Алабама Жеф, Линдсей Грахам нар энэ талаар хүчтэй дуугарах болжээ. Тэдний улс үндэстнийхээ төлөө анхааруулан хэлж байгаа нь нэг талаас ч аргагүй явдал биз. Тэд "Бразилиас хэн нэгэн жирэмсэн хүүхэн ирээд амаржина. Буцахдаа хүүхдээ дагуулаад явна. Гэхдээ тэр хүүхэд өнө мөнхөд АНУ-ын иргэнээр үлдэх боломжтой болоод буцаж байна. Тиймээс бид уг нэмэлт өөрчлөлтийн талаар анхаарах хэрэгтэй гэжээ. Монголд ч гэсэн тэнд очиж мэндлээд АНУ-ын иргэн болох боломжтой болсон хэдэн арван хүүхдүүд байна. Манай чинээлэг давхаргынхан дунд ийм "моод" хэдийнэ дэлгэрснийг ч манайхан андахгүй. Тэдгээр хүүхдүүдийн хувьд 18 нас хүрээд иргэншлээ өөрсдөө сонгох эрх нь үлдэж байгаа.

Мөн тэд хэрхэн өсч бойжиж байгааг АНУ-ын ЭСЯ-наас ч утасдаж асуудаг гэсэн сураг ч сонстдог.

Америк мөрөөдөл одоо ч хүчтэй хэвээр байгаа учраас дэлхийн өнцөг булан бүрээс энэ орныг зорин шинэ хүнээ төрүүлдэг явдал газар авчээ. Үүнийг монголчуудын ч гэхгүй дэлхийн моод гэхэд болно. Гэвч Үндсэн хуулиндаа оруулсан эл өөрчлөлтийн дагуу асуудалд хандаад байвал байдал эвгүйдэх гээд байгаа учраас америкчууд ингэж сандралдаж эхэлжээ.

Гэхдээ үүнийг Конгрессын хоёр танхимын тус бүрийн гуравны хоёр нь эхлээд зөвшөөрөх ёстой.

Эл асуудлыг хөндөхийн өмнө сонгууль хоорондын зайтай үеийг сонгож авахгүй бол америк улстөрчид манайхтай адил сонгогчдынхоо саналыг алдахаас үхтлээ айдаг. Ялангуяа цагаачдын хувьд уг иргэншлийн асуудалд эмзэг ханддаг учраас улстөрчид болгоомжтой байхаас аргагүй. 1868 онд буюу иргэний дайны дараа америкчууд Үндсэн хуулиндаа оруулсан 14 дүгээр нэмэлтээр "АНУ-д төрсөн хэн боловч тус улсын иргэн болно" гэснээр дээрх боломж нээгдсэн билээ.

Тухайн үедээ боолчлолоос татгалзсан гайхамшигт гавьяагаа ийн тунхаглаж байсан нь өдгөө ингэж түвэг татахад хүрсэн нь сонин.

2009 оны нэгдүгээр сард гаргасан тооцоогоор АНУ-д хууль бус цагаачдын тоо 10,8 сая байгаа аж. Харин өөр нэг газрын тооцоогоор 2008 онд хүүхдүүд нь АНУ-ын иргэн 3,8 сая цагаач байна гэсэн судалгаа гарсан байна лээ. Гэхдээ албан ёсоор уг нэмэлт өөрчлөлтийг сольсон зүйл алга байна. Ямартай ч бүгд найрамдахчууд үүн дээр ийм л хатуу байр суурьтай байгаа ажээ