Аливаа бие махбодын амьдралын хэвийн vйл ажиллагаанд vнэмлэхvй чухал vvрэгтэй, нарийн нийлмэл нэгдлvvдийн бvтцэнд оролцдог буюу шууд зохицуулалт, хурдасгуурын vvрэг гvйцэтгэдэг бага молекулт органик нэгдлийг витамин (аминдэм) гэнэ. Витамин нь бvтэц зохион байгуулалт, физик-химийн шинж чанараараа єєр єєр биологийн маш єндєр идэвхитэй хоногийн хэрэгцээ нь миллиграмм, микрограммаар тооцогдог биед vл орлогдох нэгдэл юм. Витамины хэрэгцээ хvний нас, хvйс, физиологийн байдал, хєдєлмєрийн эрчим, євчлєлт, витамины шимэгдэлт, эмийн бодис хэрэглэх, бие махбодын уураг, єєх тос, нvvрс ус, витамин, минерал-элементийн харьцаа зэрэг олон шалгаанаас хамаарна. Витамин vvсгэдэг урьтал бодисуудыг провитамин, витамины эсрэг vйлчилгээтэй бодисыг антивитамин, нийлмэл ферментийн бvтцэнд оролцон биохурдасгуурын vvрэг гvйцэтгэж байвал кофермент гэж нэрлэнэ. Витамины солилцоо олон хvчин зvйлээс шалтгаалан єєрчлєгддєг. Жишээ нь: Нvvрс ус их хэрэглэснээс тиамин, аскорбины хvчлийн, уураг их хэрэглэвэл рибофлавин, пиридоксины хэрэгцээ ихэсдэг бол уураг дутагдсанаас рибофлавин, никотины хvчил, А витамины боловсролт, тос дутсанаас нарийн гэдсэнд А витамин, каротин боловсрогдох, шимэгдэх явц єєрчлєгддєг байна. Хурц нар, хэт ягаан туягаар эрчимтэй шарах vед В1, В2, С, А витамины хэрэгцээ ихэсч, усанд уусдаг витамин их алдагдана. Эмийн бодис ялангуяа антибиотикийг удаан хугацаагаар хэрэглэснээс гэдэсний микрофлорын хэвийн харьцаа алдагдаж К, В1, В2, � � витамин, фоль, пантотен, параминобензойны хvчлийн нийлэгжилт багасна. Витамин дутагдах олон хvчин зvйлvvдийг гадаад, дотоод буюу анхдагч, хоёрдогч гэсэн хоёр хэсэг болгон vздэг. Эхнийх нь хоол хvнсэнд байх витамины агууламж хvрэлцээгvйгээс шалтгаалдаг бол сvvлчийнх нь ходоод, гэдэс, ялгаруулах эрхтэний vйл ажиллагааны єєрчлєлтийн улмаас витамины боловсролт єєрчлєгдєх, гадагшлалт ихсэх, шимэгдэлт муудах болон элэгний євчин (хурц, архаг гипатит, пирроз)-єєс болж витамины солилцоо алдагддаг байна. Элгэнд тиамин, рибофлавин фосфоржин идэвхижиж, никотины хvчил метилжиж, пиридоксин уурагтай холбогдож, каротин А витаминд хувирч байдгийн гадна К, Д витамины солилцоонд элэг идэвхитэй нєлєє vзvvлдэг. Витамины гvнзгий дутагдлыг авитаминоз, бага хэмжээний буюу гvйцэтгэх vvргээ бvрэн хангаж чадахгvй бол гиповитаминоз, байвал зохих хэмжээнээс ихсэхийг гипервитаминоз гэнэ. Ш.Жадамбаа, С.Жамъяндагва. Витамин, 1996 он. 4-р тал Аминдэм (витамин) Хvн, амьтан, ургамал, бичил биетний организмын амьдралын vйл ажиллагааг зохицуулах vйлчилгээ бvхий химийн янз бvрийн шинжтэй органик нэгдлvvд аминдэмийн бvлэгт орно. Одоо vед 40 гаруй тєрлийн аминдэм мэдэгдэж байна. Аминдэмvvд ихэнх хvнсний бvтээгдэхvvнд оролцдог. Орчин vед аминдэмvvдийн шинж, химийн бvрэлдэхvvн, хvний махбодод зайлшгvй шаардагдах тун хэмжээ нэгэнт тайлбарлагдсан байна. Олон тєрлийн аминдэмийг цэврээр буюу нийлэгжvvлэн гарган авч чаддаг болсон. Аминдэмийг судлахад Голландын эмч Х.Эйкман, Америкийн эрдэмтэн Гопкинс, Зєвлєлтийн эрдэмтэн А.В.Палладин, В.А.Энгельгарт, В.Н.Букин зэрэг хvмvvс ихээхэн хувь нэмэр оруулжээ. Аминдэм бол хоол хvнсэнд зайлшгvй шаардлагатай vл орлогдох бодис бєгєєд хоногт 50-150 мг хэмжээтэй хэрэглэгдэх ёстой. Хvний махбодод бараг нийлэгждэггvй, хvнстэй хамт гаднаас авагдаж хэрэгцээ хангадаг. Ямар нэг аминдэм хvнсэнд байхгvй буюу удаан хугацаагаар дутагдвал аминдэм дутагдах євчинд нэрвэгдэнэ. Yvнд амархан сульдаж ядрах, хатгалгаа тусах, халдварт євчнєєр євчлєх зэрэг илрэл vзэгдэж эхэлнэ. Махбодод аминдэм илvvдвэл бас євчилдєг байна. Жишээлбэл: 1954-1956 онуудад Англи, Швейцарт нялх хvvхдийг зохиомол тэжээлээр тэжээснээс жин нь хєнгєрєх, бєєр нь євдєх, идж ууснаа тогтоохгvй гаргах зэрэг харш шинж тэмдэг тохиолджээ. Энэ нь Д аминдэмээр баяжуулсан хvнсийг хяналтгvй єгч байснаас уг аминдэм илvvдэж євчилсєн нь тогтоогджээ. Аминдэмvvдийг латин цагаан толгойн vсгээр тэмдэглэдэг. Гэвч сvvлийн vед химийн бvрэлдэхvvнээр нь нэрлэх олон улсын нэр томъёо тогтсон байна. Уусгагч бодисын байдлаар аминдэмийг усанд уусдаг, тосонд уусдаг гэж хоёр бvлэгт хуваадаг. Гэвч энэ ангилал тєгс болж чадаагvй ажээ. Гэвч энэ ангилал тєгс болж чадаагvй ажээ. Тухайлбал тосонд уусдаг vvсмэл К аминдэм усанд уусна. Витамин Организмын бодисын солилцооны процессыг тохируулдаг євєрмєц онцгой органик бодисуудыг витамин гэдэг. Организмын єсєлт, хєгжилт, зарим дотоод эрхтэн, мэдрэлийн тогтолцооны гvйцэтгэх vvрэг, хоол хvнсний шингэц зэрэг нь витамины vйлчилгээнээс хамаарна. Хvнсний зvйлд витамин байхгvй бол витамингvйжих гэдэг хvнд євчин тусна. Витамин дутагдвал гиповитаминоз гэдэг организмын судралд орно. Хvнсний бvтээгдэхvvнд витаминуудын агуулагдах хэмжээ 100 граммд миллиграмм хувь (мг%) хэмээн нэрлэгдэх миллиграммаар илэрхийлэгдэнэ. Жишээ нь: нимбэгэнд 40 мг% С витамин агуулагдана. Витамины хэрэгцээг граммыг мянга ба сая хуваасны нэгээр тодорхойлдог. Хvнсний зvйлд витамин єчvvхэн тунгаар байх боловч гvйцэтгэх vvрэг нь асар их байна. Витаминууд химийн маш нарийн нэгдэл мєн. Тос, усанд уусдаг байдлыг нь харгалзан витаминуудыг тосонд уусдаг, усанд уусдаг гэж хоёр бvлэгт хуваана. Тосонд уусдаг витаминуудад А, Д, Е, К, усанд уусдагт нь В1, В2, В6, В12, Н, С, � р, � витаминууд хамаарагдана.