Өнгөрөгч 12 дугаар сард амжилттай харвасан пуужингийн туршилт Азийг бүхэлд нь айдаст автуулав. Хөгжингүй орнуудын дийлэнхийнх нь хараалыг барсан энэ ажиллагааны дараа хөрш Солонгос, Япон улсууд онц байдал зарласан. Япон улс сүүлийн 12 жилийн хугацаанд анх удаа батлан хамгаалах салбарын төсвийг нэмээд амжив. Энэ үйл явдал өрнөөд хоёр сар хүрээгүй байна. Энэ хооронд дахин туршилтын харвалт хийнэ гэдэг нь тодорхой болчихсон. Одоо чухам хэзээ харвах вэ, гэдэг л хамгийн том асуулт болон үлджээ. Хоёр дахь харвалтын байг АНУ-ын эрэг орчим гэж үзэж байгаа бол зарим нь атлантын далайн дунд хэсэгт чиглэж байгаа ч гэж үзэж байна. Ямар ч байсан хойдын үйлдлээс болж өмнөд нутгийнхан онц байдал зарлан, айл болгоныг газар доор хоргодох байр бариулахыг уриалж, дайны байдалд шилжихэд аюулгүй байдлаа хэрхэн хамгаалах талаар сурталчилж эхэллээ. Япон улс батлан хамгаалахын ажилчдад томоохон сургалтыг зохион байгуулж байна. АНУ ч энэ үйл явдлыг зүгээр хараад суухыг хүссэнгүй. Өмнөдтэй нийлэн цэргийн хамтарсан сургуулилт хийж байгаа.
2009 онд олон улсын хямралын эсрэг хөдөлгөөнийхний хийсэн судалгаагаар хойдчуудын жинхэнэ дүр зургийг гаргаж ирсэн. Өмнө нь цөмийн хөтөлбөрөө зогсоосон гэж мэдэгдэн олон улсад хаалттай байсан энэ улсад 12 цөмийн пуужин тээсэн зургаан хэсэг бригад Хойд Солонгосын хил даган байрласан гэдгийг тогтоожээ. Тухайн үед цөмийн хөтөлбөрийн тухай яриа хөөрөө дэгдэж, цөмийн хөтөлбөрөө зогсоосон гэж бодож байсан ч олон улс жинхэнэ төрхийг нь мэдлээ. 2009 оны сүүлээр өмнөд нутгийнхан цэргийнхээ зардлыг нэмэхээ албан ёсоор зарлав. Угтаа 2006-2009 оны хооронд гурван жилийн хугацаанд газар доорх байгууламжид нийтдээ 10 гаруй удаагийн туршилт хийжээ. Эдгээрээс хамгийн хүчтэй пуужинг 2009 оны дундуур туршжээ. 2,5-6 килотонд хэлбэлзэх 10 гаруй пуужинг нэгэн зэрэг туршсан байна. “Бидний цуглуулсан мэдээллээс харвал цөмийн пуужингийн технологи нь энгийн атлаа нэмж тоноглогдсон байсан. Хамгийн гол нь маш сайн нууцалсан учраас тусгай зассан байгууламжид туршдаг байсан нь тогтоогдсон” гэж олон улсын хямралын эсрэг хөдөлгөөний зүүн хойд азийг хариуцсан ахлах зөвлөх Даниел Пинкстон ярьжээ.
Хоёр сар гаруйн өмнө амжилттай хөөргөн тойрог замд оруулсан пуужин дэлхий дахинд анхааруулга өгсөн. Учир нь алсын тусгалтай пуужинг харвах чадал хойдчуудад бий гэдгийг долоон тэрбум хүн мэдэрсэн билээ. Гурав хүрэхгүй долоо хоногийн өмнө НҮБ-ын аюулгүйн зөвлөлөөс нэгэн анхааруулгыг дэлхийд дахин өглөө. Энэ бол хойдчууд дахин пуужин хөөргөх бэлтгэл ажлыг хийгээд эхэлсэн тухай мэдээлэл. Ялангуяа энэ удаад АНУ-ыг чиглэж байгааг сануулсан явдал.
Өмнөд нутгийнхан бүхэлдээ айдаст автлаа. Учир нь хэзээ мөдгүй харвахад бэлэн 60 гаруй пуужин хойд солонгосын хил дагуу бий. Дээрээс нь ойрын хугацаанд харвах шинэ пуужин байгаа болохоор зүгээр суух нь тэдэнд зохисгүй үйлдэл болж хувирна. Хоёр Солонгосыг заагласан цэрэггүй бүсийн ойр орчимд өмнөд Солонгос улс зэвсэгт төхөөрөмжийг суурилуулаад амжжээ. Мөн харуулдах цэргийн тоог ч өмнөхөөсөө нэмсэн байна. Ойрын үед АНУ-тай хамтарсан цэргийн сургуулилт хийж байгаа тухай мэдээлэл моодонд ороод байгаа. Энэ нь ч үнэн. АНУ Азийн орнуудтай цэргийн хамтарсан сургуулилтыг тэр бүр хийгээд байдаггүй. Угтаа дэлхийн хоёдугаар дайнаас хойш Азитай ямар ч харьцаагүй байсан АНУ-ын батлан хамгаалах салбар үүдээ нээлээ. Хойд Солонгосын энэхүү үйлдлийг судлуулахын тулд АНУ-ын тагнуулын төв газар хүч гарган ажиллаж байгаа. Одоогоор томоохон үр дүнд хүрээгүй байгаа ч Обама шинэ мэдээллийг чих тавин хүлээж байгаа нь мэдээж. Япон улс ч энэ асуудлыг зүгээр хараад суухгүй нь тодорхой. Батлан хамгаалах хүрээний анги, салбар, нэгтгэлүүд сард гурван удаа сургалтанд сууж байна. Мөн онцгой нөхцөлд ажиллах зарчим, цөмийн бөмбөг тэсэрч, дэлбэрэх аюулыг урьдчилан мэдэж, аюулаас хамгаалах ажлыг нэн даруй эхлүүлэхийг үүрэгджээ.
Япон, Солонгос, АНУ тус бүртээ сандралдаж байхад Пхенян чимээгүй. Хэзээ харвах нь ч тодорхойгүй. Гэхдээ сүүлийн гурван жилд тав гаруй тэрбум ам.долларыг цөмийн зэвсгийн хөтөлбөрт зарцуулсан гэдэг мэдээлэл л олон нийтэд ил байна.
Б.БОЛОРСҮХ
