Бичлэгийн тоо 372
Өмнөд Солонгосын шинэ Ерөнхийлөгч Пак Кын Хей улс орондоо томоохон өөрчлөлт хийхээр бэлтгэлээ базааж байна. Гэвч тус улсын улстөрчид сонгуулийн дараа амлалтаа биелүүлдэггүй сул талтайг олон улсын ажиглагчид онцолж байгаа юм.Пак Кын Хей болон түүний Сэнури нам сонгуульд тус улсын нийгмийн бодлогыг эрс шийдвэртэй өөрчлөх уриалгатай оролцсон. Тэд Өмнөд Солонгосыг Швед, Финланд юм уу, хойд Европын бусад орны адил “нийгмийн улс” болгохоор яригдаж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, БНСУ анх удаа шийдвэртэй өөрчлөлт хийнэ.
Хатагтай Пак Кын Хей сонгогдсоныхоо дараа шууд мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлж эхэлсэн. Үүний тулд шинэ оны орой шөнийн турш хуралдаж төсвийнхөө эцсийн хувилбарыг нэгдүгээр сарын 1-ний 06.00 цагт баталсан юм.
Дараагийн санхүүгийн жилд Өмнөд Солонгост хүүхдийн цэцэрлэг үнэ төлбөргүй болно. Бага сургуулиудад бага, дунд орлоготой гэр бүлийн хүүхдүүдийг 22.00 цаг хүртэл өдөр өнжүүлэх бүлгүүдэд үнэ төлбөргүй сургана. Мөн их, дээд сургуулийн оюутнуудын 70 хувь нь бага, дунд орлоготой гэр бүлийнх байх бөгөөд тэдний сургалтын төлбөрийн 50 хувийг төрөөс даах юм байна.
Шинэ засгийн газрын төлөвлөгөө их, дээд сургуулиудын оюутны төлбөрийг эрс бууруулахаар хязгаарлагдахгүй. Бага, дунд орлоготой иргэдэд эмнэлгийн үйлчилгээг үнэ төлбөргүй буюу төлбөрийг нөхөн олгох болсон бөгөөд ахмадуудын тэтгэврийн хэмжээг нэлээд хувиар нэмэгдүүлжээ.
Эдгээр бүх санал санаачилга нь иргэдэд сайшаалтай санагдах нь мэдээж. Гэхдээ эдгээр төлөвлөгөө эцсийн дүнд Өмнөд Солонгосын татвар төлөгчдийн халааснаас гарч байгаа гэдгийг мартаж болохгүй. Тиймээс шинээр сонгогдсон Ерөнхийлөгчийн нийгмийн өргөн хөтөлбөрүүдийн хэрэгжүүлэлтийн тухай яриаг сөрөг хүчнийхэн ч эсэргүүцэхгүй байгаа. Ерөнхийдөө тус улсад татварын ачааллыг нэмэгдүүлэх нь зайлшгүй.
Ийм арга хэмжээ шаардлагатай байгааг Пак Кын Хей болон түүний өрсөлдөгчид ч сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө хүлээн зөвшөөрсөн. Ингэхдээ тэд хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлж болно гэж ярьж байв. Жишээлбэл төрийн байгууллагуудыг цомхотгох юм уу, чинээлэг иргэдийн татварыг нэмэх замаар байж болох хувилбарыг дэвшүүлсэн. Гэвч эдгээр нь нийгмийн амьдралд томоохон өөрчлөлт хийхэд хангалтгүй.
Ийнхүү Өмнөд Солонгосын засгийн газар мухардалд орох магадлалтай болов. Хэрэв тэд нийгмийн хөтөлбөрүүдээ тэлэхийг хүсч байгаа бол татварыг эрс нэмэгдүүлэх нь зайлшгүй. Гэвч энэ нь татварыг бүрдүүлдэг дундаж давхаргынхны эсэргүүцэлтэй тулгарч болзошгүй.
Сөүлийн сонирхож буй зүүн болон хойд Европт нийгэм харьцангуй тогтвортой, тэгш эрх ба аюулгүй байдал нь эдийн засгийн уналтын үед зохицсон бөгөөд бусад улсад илүүтэй үнэлэгддэг мэргэжлийн боловсон хүчнээ алдаагүй. Тиймээс ч төдийлөн их татвар төлөхгүй асуудлыг зохицуулах системийг хэрэгжүүлдэг. Төрөөс хэрэгжүүлэх нийгмийн ийм загвар нь харьцангуй амь бөхтэй. Өөрөөр хэлбэл, Америкийн сонгодог жишгээс илүү давуу гэсэн үг.
Хойд Европт энэхүү загвар нь олон арван жил үйлчилж байгаа бөгөөд швед, финландууд ч татгалзах бодолгүй байна. Нөгөө талаас дийлэнх улс дээрх системд дасан зохицож эхэлжээ. Хамгийн шилдэг жишээ нь Грек улс. Тус улсын хямралын нэг шалтгаан нь “нийгмийн улс”-д яаран шилжин орсноос болсон гэдгийг шинжээчид тодорхойлсон юм.
Тэгвэл энэ удаад Өмнөд Солонгос улс татвараа нэмэгдүүлснээр энэ загварт нийцэж “нийгмийн улс”-д амжилттай шилжих нь бүрхэг байгаа. Гэвч хатагтай Пак Кын Хей сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө яаравчлан, шийдэмгий хэрэгжүүлж эхэлснээрээ үнэлэгдэж байна.
Хатагтай Пак Кын Хей сонгогдсоныхоо дараа шууд мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлж эхэлсэн. Үүний тулд шинэ оны орой шөнийн турш хуралдаж төсвийнхөө эцсийн хувилбарыг нэгдүгээр сарын 1-ний 06.00 цагт баталсан юм.
Дараагийн санхүүгийн жилд Өмнөд Солонгост хүүхдийн цэцэрлэг үнэ төлбөргүй болно. Бага сургуулиудад бага, дунд орлоготой гэр бүлийн хүүхдүүдийг 22.00 цаг хүртэл өдөр өнжүүлэх бүлгүүдэд үнэ төлбөргүй сургана. Мөн их, дээд сургуулийн оюутнуудын 70 хувь нь бага, дунд орлоготой гэр бүлийнх байх бөгөөд тэдний сургалтын төлбөрийн 50 хувийг төрөөс даах юм байна.
Шинэ засгийн газрын төлөвлөгөө их, дээд сургуулиудын оюутны төлбөрийг эрс бууруулахаар хязгаарлагдахгүй. Бага, дунд орлоготой иргэдэд эмнэлгийн үйлчилгээг үнэ төлбөргүй буюу төлбөрийг нөхөн олгох болсон бөгөөд ахмадуудын тэтгэврийн хэмжээг нэлээд хувиар нэмэгдүүлжээ.
Эдгээр бүх санал санаачилга нь иргэдэд сайшаалтай санагдах нь мэдээж. Гэхдээ эдгээр төлөвлөгөө эцсийн дүнд Өмнөд Солонгосын татвар төлөгчдийн халааснаас гарч байгаа гэдгийг мартаж болохгүй. Тиймээс шинээр сонгогдсон Ерөнхийлөгчийн нийгмийн өргөн хөтөлбөрүүдийн хэрэгжүүлэлтийн тухай яриаг сөрөг хүчнийхэн ч эсэргүүцэхгүй байгаа. Ерөнхийдөө тус улсад татварын ачааллыг нэмэгдүүлэх нь зайлшгүй.
Ийм арга хэмжээ шаардлагатай байгааг Пак Кын Хей болон түүний өрсөлдөгчид ч сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө хүлээн зөвшөөрсөн. Ингэхдээ тэд хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлж болно гэж ярьж байв. Жишээлбэл төрийн байгууллагуудыг цомхотгох юм уу, чинээлэг иргэдийн татварыг нэмэх замаар байж болох хувилбарыг дэвшүүлсэн. Гэвч эдгээр нь нийгмийн амьдралд томоохон өөрчлөлт хийхэд хангалтгүй.
Ийнхүү Өмнөд Солонгосын засгийн газар мухардалд орох магадлалтай болов. Хэрэв тэд нийгмийн хөтөлбөрүүдээ тэлэхийг хүсч байгаа бол татварыг эрс нэмэгдүүлэх нь зайлшгүй. Гэвч энэ нь татварыг бүрдүүлдэг дундаж давхаргынхны эсэргүүцэлтэй тулгарч болзошгүй.
Сөүлийн сонирхож буй зүүн болон хойд Европт нийгэм харьцангуй тогтвортой, тэгш эрх ба аюулгүй байдал нь эдийн засгийн уналтын үед зохицсон бөгөөд бусад улсад илүүтэй үнэлэгддэг мэргэжлийн боловсон хүчнээ алдаагүй. Тиймээс ч төдийлөн их татвар төлөхгүй асуудлыг зохицуулах системийг хэрэгжүүлдэг. Төрөөс хэрэгжүүлэх нийгмийн ийм загвар нь харьцангуй амь бөхтэй. Өөрөөр хэлбэл, Америкийн сонгодог жишгээс илүү давуу гэсэн үг.
Хойд Европт энэхүү загвар нь олон арван жил үйлчилж байгаа бөгөөд швед, финландууд ч татгалзах бодолгүй байна. Нөгөө талаас дийлэнх улс дээрх системд дасан зохицож эхэлжээ. Хамгийн шилдэг жишээ нь Грек улс. Тус улсын хямралын нэг шалтгаан нь “нийгмийн улс”-д яаран шилжин орсноос болсон гэдгийг шинжээчид тодорхойлсон юм.
Тэгвэл энэ удаад Өмнөд Солонгос улс татвараа нэмэгдүүлснээр энэ загварт нийцэж “нийгмийн улс”-д амжилттай шилжих нь бүрхэг байгаа. Гэвч хатагтай Пак Кын Хей сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө яаравчлан, шийдэмгий хэрэгжүүлж эхэлснээрээ үнэлэгдэж байна.
Т.Арьяа
