Хойд Солонгос цөмийн туршилт хийлээ. АНУ-ын сейсмологийн хүрээлэнгийн хийсэн судалгаагаар орон нутгийн цагаар өчигдөр 14:00 цагт 4,9 магнитудын хүчтэй чичирхийлэл мэдрэгджээ. Энэ мэдээлэл дэлхийн хэвлэл мэдээллээр цацагдаж эхэлсний дараа ялангуяа Өмнөд Солонгос улс Засгийн газрынхаа яаралтай хуралдааныг зарлан хуралдуулаад байна. АНУ-ын тагнуулын болоод газар зүйн шинжилгээний хүрээлэн ч хойд зүг рүү хараа сунгаад байна. 
 
Дохио...

Хойд Солонгосын зүүн хойд хэсэгт 4,9 магнитудын чичирхийлэл мэдрэгдсэн. Нийтдээ хоёр хэсэг газарт үүссэн чичирхийллийн долгион нэг километрийн радиуст тархжээ. Шинжлэх ухааны зүгээс аваад үзвэл газар хөдлөлтийн чичирхийлэл хэзээ ч нэг км-т тархдаггүй. Учир нь тектоникийн хөдөлгөөнөөс шалтгаалан 4-5 км-ын радиуст дор хаяж мэдрэгддэг гэнэ. 4,9 магнитуд гэдэг бол дунджаас доогуур хэмжээний хүчтэй газар хөдлөлтөд орно. Харин Хойд Солонгост үүссэн чичирхийлэл нэг километрийн радиуст байгаа нь олон улсын анхаарлыг татаад байна. “Бид Хойд Солонгос туршилт хийсэн гэдэгт итгэж байгаа. Гурав дахь туршилт нь энэ байсан” гэж Өмнөд Солонгосын Батлан хамгаалахын сайд Ким Мин Сёк ярьжээ. Өмнөдчүүдийн тагнуулын мэдээллээс үзвэл  Хойд Солонгос 6-7 килотоны хүчтэй цөмийн зэвсгийг газар доорх байгууламждаа туршсан байж болзошгүй аж.  Үүнийг АНУ-ын газар зүйн хүрээлэнгийн хийсэн судалгааны материал ч нотлоод байгаа. Япон үүнийг баттай мэдээлэл гэж харж байна. “Хойд Солонгосчууд энэ туршилтыг хийсэн гэдэг нь тодорхой. Бид ямар нэгэн арга хэмжээ авахгүй бол дэлхий нийтэд аюул занал учруулж болзошгүй” гэж Японы Батлан хамгаалах яамны төрий нарийн бичгийн дарга Ёшихидэ Сүга ярьжээ. 

Үзэл бодлын хувьд зөрөлдөөнтэй улсууд ингэж мэдээлж болох. Гэхдээ дэлхийн бусад судалгааны байгууллагууд ч үүнийг нотолж байна. Зүүн Азид цөмийн зэвсэг үл дэлгэрүүлэх хөтөлбөрийн хийсэн судалгаагаар мөн л цөмийн зэвсгийн туршилт гэдгийг нотолж байгаа. Хятад улсын Газар хөдлөлт судлалын хүрээлэнд хийсэн судалгаагаар газар хөдлөлтөөс бус өөр зүйлээс үүссэн чичирхийлэл гэдгийг нотлоод байгаа юм. АНУ-ын төрийн департамент ч үүнтэй санал нэгтэй байгаа юм. 

Туршилт, туршилт...

Хойд Солонгосын нийслэл Пьехнян хотоос холгүй орших Пунрё Ри хэмээх нутагт газар доогуурх байгууламжийг барьсан байдаг. Газар зүйн байрлалаар нь аваад үзвэл энэ газар Япон тэнгисээс холгүй оршдог. Өмнөдийн хийсэн тагнуулын мэдээллээс үзвэл 232 километрийн гүнд цөмийн туршилт хийх хоёр ч газар доогуурх байгууламж байгуулжээ. Энэ байгууламжийг барих ажил 2009 онд эхэлсэн. Харин гурав дахь хонгил нь 380 км-ын гүнтэй бөгөөд нэг км-ын урттай юм байна. Үүнийг АНУ-ын газар зүйн хүрээлэнгийнхэн судалгаагаар олж тогтоожээ. Олон улсыг цөмийн зэвсгийн аюулаас сэргийлэх тунхаг бичгийг Хойдчуудын энэ үйлдэл илт зөрчиж байгаа нь тодорхой болсон. Ингэхэд ер нь үүнийг яагаад заавал Хойд Солонгос дагах ёстой гэж. 2000 онд цөмийн зэвсгийн ажиллагаагаа зогсоох тухай шаардах бичиг явуулж, үүний үр дүнд цөмийн зэвсэг турших ажлыг зогсоосон тухайгаа олон нийтэд зарласан. Гэхдээ тэд олон улсын байгууллагуудаас тусламжийн бараа, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх, хилээ бүр мөсөн хаалгахгүй байхаар наймаалцан байж энэхүү гэрээнд нэгдсэн. Тэгээд ч энэхүү тунхагт тусгаснаар бол хэрвээ тухайн улс гүрэн ямар нэгэн туршилт хийх гэж байгаа бол газар доорх туршилтын хэмжээ 1-3 км-т байна гэж заасан байдаг. Энэ хэмжээнээс доошлох тусам сейсмик болоод тектоник хөдөлгөөнд өөрчлөлт орж, улмаар агаар мандалд ч сөргөөр нөлөөлдөг аж. Газар доорх туршилтын нөлөөгөөр нэг сая градусын халуун ялгардаг юм байна. Газрын гүний халуун хайлмал, газрын царцдас зэрэг нөлөөлснөөр ийм их хэмжээний дулаан ялгардаг аж. 

Газрын гүний туршилт, эрсдэл...

Дэлхийн II дайны жилүүдэд АНУ, Их Британи, Франц, ЗХУ, Хятад зэрэг улсуудад нийтдээ 2000 гаруй газар доор турших зориулалттай цөмийн зэвсгийн байгууламж байжээ. Үүнээс одоо ч гэсэн зарим байгууламж нь үлдэж хоцорсон гэдэг. 1945 оноос хойш эдгээр байгууламжийн 75 хувьд нь идэвхтэй туршилт явуулжээ. “Цацраг идэвхит бодис дэлхийн гүнд хэрхэн нөлөөлддийг бид даанч мэдэхгүй. Газрын гүнээс дэлхийн агаар мандал ихээхэн шалтгаалдаг юм шүү дээ. 2006 онд туршсан Хойд Солонгосын туршилтын зэвсгийн улмаас Канадын Иеллоунайф хотод агаарын даралт унаж, цацраг идэвхт бодисын нөлөөлөл ажиглагдсан юм” гэж Олон улсыг цөмийн зэвсгийн аюулаас сэргийлэх байгууллагын мэргэжилтэн Аника Тунборг ярьжээ. 4500 миллийн алсад Хойд Солонгосын цөмийн зэвсгийн туршилт нөлөөлжээ. 

Хамгийн эрсдэл дагуулж болзошгүй зүйл нь Хойд Солонгосчууд газрын гүнд харвах дээд хязгаарыг хэд дахин зөрчсөн томоохон тэсэлгээнүүдийн ойрын долоон жилийн хугацаанд гурван удаа хийсэн ч дэлхийн агаар мандал, газрын царцдаст хүчтэй нөлөөлж болохуйц байгаа юм. Газрын гүнд цөмийн зэвсэг туршсанаас шалтгаалан цацраг идэвхит бодис дэлхий даяар тархдаг болох нь тогтоогджээ. “Пехнянын туршилтын талбай хэдэн жилийн дараа яг л Невадагийн туршилтийн төв шиг болно. Тэнд хэдэн мянган тонн тэсрэх бөмбөгийг туршсанаас болж байгаль болоод ургамал, амьтдын аймагт хэрхэн нөлөөлснийг харж байгаа байх. Пехнян хамгийн аюултай нь туршилтаа бүр гүнд хийж байгаа болохоор газрын гүний ус болоод царцдас, агаар мандалд сөргөөр нөлөөлнө. АНУ-ын Невадагийн цөлд цацраг идэвхит бодисын агууламж зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс 10 мянга дахин их байдаг юм шүү” гэж Гадаад бодлого номын зохиогч Хекер ярьжээ. 

Туршилтын “чичиргээ”...

Дорны улсуудын тэмдэглэдэг билгийн тооллын шинэ жилийн баяр тохиож байгаа энэ мөчид хар бараан мэдээлэл гарсан нь цөмийн зэвсгийн туршилт. Өмнөд Солонгос болоод Япон улсад Засгийн газрын шуурхай хуралдааныг зарлаад байна. Харин Хятад улс газар хөдлөлтийг судлах үндэсний хүрээлэндээ Хойд Солонгосыг судлах нэмэлт чиглэл өгчээ. АНУ ч үүнийг зүгээр хараад суухгүй нь тодорхой. Ямартай ч Ази руу хандуулах Обамагийн бодлого өөрчлөгдөхөөс өөр аргагүй. Учир нь хэзээ мөдгүй гүйцэж түрүүлэх Хятадын эдийн засаг, дайны хөлд нэрвэгдэх аюулыг дагуулж байгаа газар нутгийн маргаан, Хойд Солонгосын цөмийн зэвсгийн шуугиан, хэзээ ч харвачихаж магадгүй алсын тусгалтай пуужин гээд олон асуудал бий болоод байгаа. Үүнээс болоод дэлхийн эдийн засаг цаашлаад АНУ-ын эдийн засаг ч шалтгаалах болохоор их гүрэн үүнийг зүгээр хараад суухгүй нь ойлгомжтой. 

Ийнхүү их гүрнүүд төдийгүй, Азийн зарим улс айдаст автлаа. Хойд Солонгос энэ мэдээллийг үндэслэлтэй гэдгийг мэдээлсний дараа бүр ч их айдаст автаад байна.  2006 оны аравдугаар сард Хойд Солонгос нэг килотон /нэг килонтон 1000 тн/ хүчтэй цөмийн туршилтыг хийсэн бол 2009 оны тавдугаар сард хийсэн хоёр дахь туршилт нь хоёр килотоны хүчтэй тэсрэх бөмбөгийг туршжээ. 

Жич: Хирошимад хаясан АНУ-ын цөмийн бөмбөг 15 килотоны хүчтэй байжээ.