Монголд тогтмол хэвлэл үүсэн байгуулагдаад 100 жил болсон ч сэтгүүл зүйн чиг хандлага 1000 жилийн тэртээ ч байсан. “Монголын нууц товчоо”-г сэтгүүл зүйн бүтээл гэж болно хэмээн Монголын сэтгүүлчдийн эвлэлийн ерөнхийлөгч Б.Галаарид илтгэлдээ дурдлаа. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хүндэтгэлийн хуралд оролцож, мэргэжил нэгтнүүдээ урамшуулсан ухааруулсан, басхүү ташуурдсан үгээр “чимхээд” авав. Тэрбээр “Сэтгүүлчид эрх ашгаа хамгаалуулах хуулийг батлахыг шавдуулдаг. Сэтгүүлчийг мэргэжлийн алдаа дутагдал гаргасных нь төлөө Эрүүгийн хуулиар шийтгэх хоёр заалтыг уг хуулиас хасуулбал эрх зүйн хувьд боломжийн орчин бүрдэнэ. Төрийн төрөөр өөрийгөө захируулахаас, өөрийн төрөөр захируулбал хувь хүнд илүү ээлтэй. Ялангуяа сэтгүүл зүйн салбарт. Нийгмийн сэтгэлийг засдаг, нийгмийн сэтгэлийн толь гэж бид өөрсдийгөө хэлдэг. Тэгвэл өөрсдийгөө нэг толинд харъя. Бид Монголын төр, бодлого тодорхойлогчдын дутагдлыг хэлдэг. Таны төр юу болж байна. Авлигад автсан юм биш биз. Өөртөө бүтээсэн “мундаг” гэсэн дүрээсээ салж өөрийгөө харах хэрэгтэй. Өөрийн эрхийг дэндүү эдлээд байгаа юм биш биз. Сэтгүүлч мэргэжлийнхээ онцлогийг зэвсэг болгон ашиглаад байгаа юм биш биз дээ. Тийм муу ёс зүй таны сэтгэл дотор бий болоогүй биз. Нийгмийн сэтгэлийн байгалийг барьдаг, бүтээдэг улсууд өөрийнхөө сэтгэлийн байгаль руу өнгийхөд болохгүй юм үгүй.
100 жилийн ойгоороо нэг харах хэрэгтэй. Би сэтгүүлч мэргэжлээрээ бахарх даг. Сэтгүүлч мэргэжилтэй хүн л хэвлэл мэдээллийн салбарт ажилладаг гэсэн ойлголт одоо алга болжээ. Өөрчлөлт хурдан явж байна. Хүн бүр сэтгүүлч байх боломж өнөө- дөр нээгдлээ. Блог нээгээд, жиргээ, фэйсбүүкд ороод л өө рөө бичнэ. Бид ний өмчлөөд бай даг мэргэжлийг хүүх дүүд багаа саа эзэмш чихлээ. Ингээд сэтгүүл зүй асар их өөрчлөл төд орлоо. Үү нийг л мэдрэх хэрэгтэй боллоо. Сэтгүүл зүйн хүрээ, агуулга ч өөрчлөгд лөө, хил хязгааргүй бол лоо. Тий мээс ор чин үеийн чиг хандлагыг мэдэрч, сурсан хүн хөл алдахгүй байх боломжтой” гэж онцлов. Сэтгүүлч хүн тасралтгүй суралцах ёстой гэсэн мэргэжил нэгт Ерөнхийлөгчийн зөвлөгөөг хурлын төлөөлөгчид анхааралтай сонслоо. 100 жилийн түүхтэй сэтгүүл зүйн салбарт ажил хөдөлмөрөөрөө шалгарсан сэтгүүлч уран бүтээлчдийг шагнаж урамшуулсан юм. Монголын сэтгүүлчдийн эвлэлээс эрдэмтэн судлаач Г.Дэлэгийн нэрэмжит шагналаар өнөөгийн сэтгүүл зүйн судалгаа, шүүмжийн гол ачааг нуруундаа үүрч яваа Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, доктор Т.Баасансүрэн, М.Зулькафиль, Л.Норовсүрэн нарыг шагналаа.
Монголын сэтгүүлчдийн эвлэлийн дарга, “Үнэн” сонины эрхлэгч Цэндийн Намсрайн үр хүүхдүүд жил бүр аав, өвөөгийнхөө нэрэмжит шагналаар “Шилдэг редактор”-ыг шалгаруулдаг. Энэ удаа ахмад сэтгүүлч Я.Сумъяаг сонгож, “Өнөөдөр” сонины ерөнхий эрхлэгч Б.Нандинтүшиг өвөөгийнхөө нэрэмжит шагналыг гардуулав. Тэрбээр төвийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдэд 20 гаруй жил хариуцлагатай нарийн бичгийн даргаар ажилласан, ШУА-иас гаргаж буй эрдэм шинжилгээний бүтээлүүдийг ариутган шүүдэг манай шилдэг редакторуудын нэг юм. Мөн Монголын сэтгүүлчдийн эвлэлээс сэтгүүлч, уран бүтээлчдийн зохиол бүтээлийг үнэлж хотын болон хөдөө орон нутгийн 20 сэтгүүл чийг шагналаа.
