Баянзүрх дүүргийн VIII, XVI хороонд 284 айл ор шин суудаг гэнэ. Ямар ч байсан оршин суугчдын 40 хувь нь гэрээгээ байгуулчихаад байна. Ирэх сарын 8 гэхэд оршин суугчдын 75 хувьтай нь гэрээ бай гуулж чадвал тухайн компани төслийг хэрэг жүүлж эх лэх эрхээ журмын дагуу авах учиртай. Хэрэв авч чад вал 284 айлын 50 орчим га газарт есөн давхар орон сууц нийт долоо, 16 давхар орон сууц 18, таван дав хар орон сууц хоёр, спорт цогцолбор, сургууль, цэ цэр лэг, цэцэрлэгт хүрээлэн барихаар төлөвлөжээ
Үлгэр мэт хол сонсогдож байсан, гэр хорооллыг дахин төлөвлөх төсөл биеллээ олж, ир гэд олон жил хүлээсний эцэст газраа тохилог орон сууцаар солих боломж нээгдээд байна. Журмыг нь баталж, Гэр хорооллын хөгжлийн газрыг байгуулаад хоёрхон сарын хугацаа өнгөрч байгаа хэдий ч өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн долоон байршилд төсөл хэрэгжүүлэх компаниудыг сонгон шалгаруулж, иргэдийн дэмжлэгийг авна гэдэг ажлынхаа тал хувийг нугалсантай адил юм. Өнөөдрийн байдлаар шалгарсан компаниуд иргэдтэй тохиролцон, гэрээгээ байгуулж буй. Зарим нь гэрээгээ байгуулахаар бэлтгэж байна. Энэ ажил чухам ямар үр дүнтэй явааг сурвалжлахаар бид хотын хоёр зах болох Баянзүрх, Сонгинохайрхан дүүргийг сонголоо. Баянзүрх дүүргийн VIII, XVI хороо буюу Батлан хамгаалахын их сургууль орчмын 50 гаруй га талбайд “Баганат Өргөө” компани төсөл хэрэгжүүлэхээр шалгарчээ.
Тус компанийн Ажлын хэсэг байр лаж буй БХИС-ийн Соёлын ордонд биднийг 11.00 цагийн орчимд очиход хэд хэдэн иргэн ирчихсэн тэдний хийх ажил болон, гэрээний нөхцөлтэй танилцаж байв. Тус дүүргийн VIII хорооны Эрдэнэтолгойн 1-10 тоот айлын эзэн С.Эрдэнэбаяр байнга хөдөө ажилладаг гэнэ. Хотод байх хоёр хоногийнхоо хугацаанд төслийнхөнтэй уулзахаар иржээ. Тэрбээр энэ хашаандаа 10 гаруй жил амьдрахдаа 10х11 харьцаатай, мансардтай гурван давхар тоосгон байшин барьжээ. Зөвхөн байшин бариад зогсохгүй гаднах талбайгаа ашиглан, хүлэмж байгуулаад өрхийн хэрэглээнийхээ өргөст хэмх, улаан лоолийг хураагаад хэрэглэчих дэг аж. Байшингийнхаа ёроолд сонгино, лууван тарьчихдаг ажилсаг айлын эзэн С.Эрдэнэбаяр төсөл хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөтэй ерөнхийд нь танилцаад, хөдөө явахаасаа өмнө Ажлын хэсгийн хэнд хашаагаа үзүүлэхээр гарлаа. Учир нь тэдний хашааны газар 0.7 га-даа хараахан хүрдэггүй юм байна. Төслийнхний тайлбарласнаас сонсоход С.Эрдэнэбаярын байшинг 80 орчим сая төгрөгөөр, газрынх нь хэмжээг нарийвч лан гаргасны дараа бас үнэлэх гэнэ. Улсаас тогтоож өгсөн хуучин жишгээр бол нэг ам метр газрын үнэлгээ 13200 төгрөг аж. Гэвч ийм үнээр газраа худалдах хүн өнөөдөр олдохгүй нь ойлгомжтой. Тиймээс гэр хорооллыг дахин төлөвлөх төслийн хү рээнд судалгаа хийгээд дээрх үнийг 45550 төгрөг болгожээ. “Баганат өргөө” компанийн хувьд айлуудын хашаан дахь объектыг хийцээс нь хамааруулаад үнэлж байгаа гэсэн. Тухайлбал, тоосгон байшингийн нэг ам метрийг 350 мянган төгрөгөөр тэд үнэлжээ. Гэхдээ үнэлсэн гээд шууд нураах бус, эргүүлэн барьж болохоор эвтэйхэн буулгаад эздэд нь өгч байгаа юм байна. Хэрэв С.Эрдэнэбаярын газар 0.65 га буюу 650 ам метр гэж үзвэл түүнд газрын үнэтэйгээ нийлээд 110 орчим сая төгрөг ногдох нь. Түүнийг гарахаас нь өмнө хэдэн зүйлийг тодрууллаа.
-Гэр хорооллыг барил гажуулах төслийн талаар та юу гэж бодож байна вэ?
-Маш зөв төсөл гэж бодож байгаа. Утаа тай орчинд амьдрахыг хэн хүсэх билээ. Бид ч яах вэ утаан дунд амьдраад дуусаж байна. Ядаж үр хүүхэд, ирээ дүй хойч үедээ арай өөр юм үлдээмээр байна шүү дээ. Манайх утаа гар гахгүй гээд ялт сан бойлуур ашигла даг. Тэ гээд ч түлээ түлш нь байгаа ч хэн тэрийг ха галж, зөөж, гал тү лэх вэ гэдэг бас асуудал.
-Уг нь танайх гурван дав хар том байшинтай, бас хү лэмж, ногооны талбайтай юм байна. Үнэлгээний баримжааг та сонслоо. Таны сэтгэлд нийцэж байна уу?
-Уг нь би байшингаа барихдаа хоёрдугаар давхрынхаа өрөөнүүдийг түрээслүүлээд хэдэн төгрөг олж байх санаатай байсан юм. Гэхдээ хөрөнгө мөнгөний асуудлаас болоод амжаагүй. Яах вэ, надад нэг, хоёр, гурван өрөө байрны аль нь ногдоно, түүнийг нь л авна. Үнэлгээ их, бага байх нь хамаагүй. Хамгийн гол нь дан орон сууц шавааралдуулалгүй усан оргилуур, ногоон байгууламж, тоглоомын талбайтай сайхан орчин бүрдүүлэх нь л чухал. Хэрвээ үнэлгээ нь сэтгэлд хүрэхгүй бол би ногоон байгууламжаа нэмэгдүүлээрэй гэсэн шаардлагыг л хариуд нь тавина гэж бодож байна гэлээ.
Энэ үед түүнээс өмнөхөн орж ирсэн Л.Түмэнбаярын гэр бүл газар, байшингаа үнэ лүү лээд, гэрээгээ байгуулж, орох байраа сонгож амж сан байв. Тэднийх Баянзүрх дүүргийн VIII хо роонд 2002 оноос хойш амьдарчээ. “Гэрээний нөх цөл их таалагдлаа. Бид эхний ээлжинд ашиг лал тад орох III байрны наймдугаар давх рын 42 тоо тын 62.8 ам метр талбай бүхий дөрвөн өрөө бай рыг авахаар сонгож, гэрээгээ байгуул лаа. Ямар ч байсан хүссэн хэмжээндээ газраа үнэлүүлж чад лаа” хэмээн Л.Түмэнбаяр гэргийн хамт ярилаа.
Энэ нь төсөл хэрэгжүүлэгчдийн санал бол гож буй хамгийн том талбай бүхий байр бөгөөд нэг ам метр талбайг нь 1.4 сая төгрөгөөр үнэлж байгаа аж. Тэдний газар, объектийн нийт үнэл гээнээс сонгосон байрны үнэ арай өндөр ч өөрсдийн хүсэлтээр зөрүү 11.6 сая төгрө- гийг банкны зээл авах байд лаар шийдэж, тэд гэрээгээ байгуулжээ. Барилгын ажил эхэлснээс хойш 12-18 сарын хуга цаанд ашиглалтад орно гэж тооцож байгаа бөгөөд Л.Түмэнбаярын хувьд хашаанаасаа нүүлгүй хүлээж байгаад, ирэх оны арван хоёрдугаар сар гэхэд шинэ байрандаа орох боломж бүрдэж байгаа аж. Ийнхүү тус ком панитай газраа орон сууцаар солих 102 дахь гэрээний эзэн нь Л.Түмэнбаярынх болов.
“Баганат өргөө” компани Баянзүрх дүүргийн VIII, XVI хорооны нийт 323 айлын газрыг чө лөөлж, дахин төлөвлөлт хийх юм байна. Гэвч Ажлын хэсгийнхэн ногдсон талбай дахь айл бүрээр орж уулзахад 284 айл оршин суудаг гэнэ. Ямар ч байсан оршин суугчдын 40 хувь нь гэрээгээ байгуулчихаад байна. Ирэх сарын 8 гэхэд оршин суугчдын 75 хувьтай нь гэрээ байгуулж чадвал тухайн компани төслийг хэрэгж үүлж эхлэх эрхээ журмын дагуу авах учиртай. Хэрэв авч чадвал 284 айлын 50 орчим га газарт есөн давхар орон сууц нийт долоо, 16 давхар орон сууц 18, таван давхар орон сууц хоёр, спорт цогцолбор, сургууль, цэцэрлэг, цэцэр лэгт хүрээлэн зэргийг барихаар зураг төслөө гаргажээ. Бидний дараагийн сонгосон компани бол Сонгинохайрхан дүүргийн VI хороонд дахин төлөвлөлт хийхээр иргэдийн 92.3 ху вийн дэмжлэгийг авсан “Херахолдинг”. Сон гино хайр ханд дүүрэгт болсон УИХ-ын сонгуулийн да хин санал хураалтаас шалтгаа лаадтэдний ажил бага зэрэг хоцорсон тул иргэдтэй гэрээ байгуулж хараахан эхлээгүй байгаа гэнэ. Ямар ч байсан иргэд бараг бүгдээрээ дэмжсэн болохоор 75 хувьтай нь гэрээгээ байгуулж чадвал төслийн зургаа нийслэлийн Зураг төслийн хүрээлэнгээр батлуулж, ажлаа эхлүүлэхээр төлөвлөж байгаа аж. “Нэг хүндрэлтэй асуудал нь зарим хашаанд 2-3 айл буучихсан, амьдарч байна. Мэдээж компаниуд 2-3 айлд байр өгөх боломжгүй. Энэ бол маш том ажил. Тиймээс иргэн, төр, ком пани аль аль нь л ойлгож, дэмжиж, хам тарч хэрэгжүүлнэ. Уг нь үр дүнг нь сайн ойлговол бид бохир орчноосоо салж чадна” хэмээн тус ком панийн төслийн удирдагч Б.Эрдэнэ билэг ярилаа.
Ямар ч байсан гэр хорооллыг дахин төлөвлөх төслийг зоригтой эхлүүлж чадсаны үр дүн эхнээсээ гарч байгаа нь харагдлаа. Улаанбаатар хотын хамгийн том асуудал бол хөрс, ус, агаарын бохирдол. Орчны энэ мэт бохирдлын улмаас нийслэлчүүд элдэв өвчний үүр болж, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхээ эдэлж чадахгүй үнс, угаадас, модон жорлонтойгоо “нөхөрлөн” шинэ зууныг туулж буй. Мэдээж түлээ, нүүрстэй зууралдаж, тоос шороо той, бохир агаартай орчинд шигдээд байхыг хүсэх хүн үгүй. Тийм учраас алс хойчоо бодсон шийдвэрийг хэрэгжүүлэхэд иргэдийн дэмжлэг хамгийн чухал юм. Өөрийн өмчөө үнэлэх нь иргэн хүний эрх хэдий ч хүн бүр С.Эрдэнэбаяр шиг өгөөмөр сэтгэлээр хандвал бид биш ч үр хүүхдүүд минь эрүүл, цэвэр, аюулгүй, орчин үеийн жишигт нийцсэн цэмцгэр хотод амьдарна. Энэ бол нийслэл хотоо гамшгийн хэмжээнд хүргэсний төлөө та бидний төлж чадах хамгийн том төлөөс. Мөн ирээдүйдээ үлдээх үнэтэй бэлэг буй за.
