Манай Засгийн газрын төлөөлөгчид тавдугаар сарын 6-нд Нью-Йорк хотноо очиж олдворуудаа хүлээн авах гэнэ. Гэтэл бидэнд үнэт олдворуудаа авчирсны дараа байрлуулах музей алга. Засгийн газар Лениний музейг Үлэг гүрвэлийнх болгох тогтоол гаргасан ч түүнээс хойш ССАЖЯ, Төрийн өмчийн хороо, МАН, Нийслэлийн шүүх гэсэн маршрутаар цаас шидэлцэхээс өөр үр дүн гарсангүй.

БНМАУ-ын Соёлын яамны (хуучнаар) захиалгаар барьж, Шинжлэх ухааны академиас салбарласан В.И.Лениний музейг байрлуулан ашиглаж байсан эл барилгад Үлэг гүрвэлийн музейг байгуулах Засгийн газрын тогтоол нэгдүгээр сарын 12-нд гарсан. Гэтэл МАН-ынхан он удаан жил бусдад түрээслүүлэн ашиглаж байсан барилгаа Тарбозавр Батаараас харамласаар л байна. Өгөхийг хүсэхгүй байгаагаа Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүний “Маргаан үүсгэхээс татгалзсан” шийдвэрээс эшлэн, шүүхийн шийдвэрээр өмчлөлийг нь тодорхой заачихаад байхад Засгийн газар буруу тогтоол гаргасан хэмээн эгдүүцэж сууна. Маргаан үүсгэхээс татгалзсан шийдвэрийг энэ барилгыг МАН-ын өмч гэж Үндсэн хуулийн цэц үзсэн хэмээн мушгих ямар хэрэг байгаа юм бол. Өмнө нь Сайд нарын зөвлөл, өдгөө Засгийн газар Төрийн өмчийн барилгыг хэнд, хэрхэн ашиглуулж, өмчл үүлэхээ шийддэг зарчимтай.

Сайд нарын зөвлөл Намын түүхийн институтийг В.И.Лениний музейн ашиглагч байх шийдвэр гаргаснаас хойш өөр хэнд ч энэ музейн барилгыг өмчлүүлэхээр шийдээгүй байх юм. Харин улсын өмчийг намынх болгон завшсан нь тэд л байх. Тиймдээ ч МАНынхан ССАЖЯ, Төрийн өмчийн хорооны хамтарсан ажлын хэсгийнхэнд барилгыг ч, В.И.Лениний музейн үзмэр үүдийг ч хүлээлгэн өгөхийг хүсэхгүй, хойшлуулсаар, бөөрөнхийлсөөр явна. Төрийн өмчийн хороо байгуулагдсан цагаасаа л энэ барилгын өмчлөлийн асуудлыг шийдвэрлүүлэхээр шүүхэд хандаж байсан ч 1997 онд Дээд шүүхээс Намын түүхийн институт “байнгын” ашиглагч байсан учраас Төрийн өмчийн хороо эргүүлэн улсын өмчид авах гэсэн нь буруу гэснээр энэ асуудал хаагдсан байдаг.

В.И.Лениний музейн байр 1992 оноос хойш “Чандмань” нэртэй, соёл, үйлчилгээний төв, конторын зориулалттай барилга болж зүс хувиргажээ. Түрээслэгчээс түрээслэгчийн гар дамжин, өнгө зүсээ алдаж, эргэн тойрныхоо хаяг, зарлалын самбарт дарагдаж,музей байсан тухай нь дурсан ярихаас өөр зүйл үлдээгүй энэ барилгыг Үлэг гүрвэлийн музей болгохоор болсон нь цагаа олсон шийдвэр. Музейг музей болгож ашиглана гэж байхад татгалзаж, гуйлгаж, зугтааж явахын оронд “МАН ард түмэндээ зориулаад өөрийнх өө өмчлөлд байдаг барилгаа Үлэг гүрвэлийн музейд хүлээлгэн өгөхөөр боллоо” гээд зарлачихвал бөөн пиар болно биз дээ. Гэтэл “ах нар” юм үзээгүй царай гаргаж, бусдын өмчид халдсан хууль бус тогтоол гаргасан хэмээн Засгийн газрыг буруутгаад, төсвийн хөрөнгөөр барьсан барилгыг буцааж улсын мэдэлд авч байгаа юм бол бүгдийг нь ав гэх маягийн тайлбар өгөөд яваа сурагтай.

Цаас шидэлцсээр хоёр сар өнгөрлөө

2013 оны хоёрдугаар сарын 6. ССАЖ-ын сайд Ц.Оюунгэрэл МАН-ын дарга Ө.Энхтүвшинд В.И.Лениний музейг хүлээж авах ажлыг зохих журмын дагуу эхлүүлэх, 1967-1980 онд улсын төсвөөс шууд санх үүж үүлж, тухайн үеийн Соёлын яамны захиалгаар баригдсан тус барилгыг чөл өөлж, төсвийн хөрөнгөөр бүрд үүлсэн В.И.Лениний музейн үзүүллэг, сан хөмрөгт хадгалагдаж байсан үзмэр, эд өлгийн зүйлсийг 2013 оны хоёрдугаар сард багтаан тоо ёсоор хүлээлгэн өгөх бэлтгэл ажлыг хангах талаар албан бичиг явуулжээ.

2013 оны 03 дугаар сарын 05. Ажлын хэсгийн ахлагч П.Алтангэрэл В.И.Лениний музейд хадгалагдаж байсан үзмэрүүдийг хүлээн авах ажлыг 2013 оны гуравдугаар сарын 7-ны 11.00 цагт эхлүүлэх талаар МАН-ын дарга Ө.Энхтүвшинд албан бичиг явуулсан ч тухайн өдөр МАН-аас ажил хүлээлцэх хүн ирээгүй.

2013 оны 03 дугаар сарын 12. Ажлын хэсгийн ахлагч П.Алтангэрэл 2013 оны гуравдугаар сарын 13- ны өдрөөс музейн үзмэр, үзүүллэг, сан хөмрөгийг хүлээлгэн өгч, бүртгэл хийх, Ажлын хэсгийн гишүүдэд тусгайлан өрөө гарган өгч, ажиллах нөхцөл боломжоор хангах, дээрх хугацаанд ажлыг эхлүүлээгүй тохиолдолд соёлын өвийг устгаж үрэгд үүлсэн байна гэж үзэхээс өөр аргагүй гэж үзэж байгаа талаар албан бичиг явуулсан.

2013 оны гуравдугаар сарын 13. Төрийн өмчийн хорооноос Нийслэлийн шүүхэд шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас Шүүхийн магадлалыг дахин хянуулах тухай хүсэлтийг гаргаад байгаа бөгөөд шүүх хурал дөрөвдүгээр сарын 1-нд болохоор товлогджээ. Нийслэлийн шүүхээс В.И.Лениний музейн ашиглагч тал болох МАН-д шүүх хуралд итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөө ирүүлж, хүсэлтийг гардан авах тухай албан бичиг явуулсан байна. Одоогийн байдлаар албан бичигт хариу өгөөгүй байгаа аж.

Нам, дараа нь төр гэсэн хуучны ойлголтоо халъя

Төрийнхөө дээр 70 жил сандайлсан намынхан энэ байр сууриа хэвээр хадгалахыг хүссээр байна уу. Монгол Улсын Засгийн газар В.И.Лениний музейг татан буулгах шийдвэр гаргаж байгаагүй. Тиймдээ ч музейн 5000 орчим үзмэрийг өөр музейд шилжүүлээг үй л яваа. Улсын төсвөөс ихээхэн хөрөнгө зарцуулан цуглуулж, бүтээсэн уран зураг, зээгт наамал, гантиг чулуун хөшөө, гэрэл зураг, ном хэвлэл энд хадгалагдаж байсан. Д.Сүхбаатарт Марзан Шаравын зурж өгсөн В.И.Лениний зурагтай зээгт наамал, ардын зураач Н.Цүлтэмийн “Түүхт уулзалт” тосон зураг, Ленинградад захиалан хийлгэсэн 60 тн жинтэй “Их замын үе шатууд” хүрэл цутгамал гээд түүх гэрчлэх үзмэр олон байсныг монгол кинонуудаас үзэж болно. Харин “Чандмань”, “Окта” мэтийн худалдааны төв байрлуулж, өрөө, тасалгаагаа түрээсл үүлээд явж байхад 5000 гэж багцаалаад байгаа үзмэрийг энэ байшинд хадгалж байсан гэхэд эргэлзмээр. Бараг нэг нь ч үлдээгүй болов уу гэж хардмаар санагдлаа.

1967 онд Сайд нарын зөвлөлийн тогтоолоор ШУА-ийн дэргэд В.И.Лениний музейг байгуулжээ. Энэ музейн барилгыг барьж байх явцад улсын төсвийн хөрөнгөөр санхүүжүүлэхийн зэрэгцээ хөрөнгө зарцуулан үзмэр худалдан авч байж. 1988 онд Лениний музейн барилгыг ашиглаж байсан Намын түүхийн институт уг барилгаас гарч одоогийн Дээд шүүхийн барилгад нүүж очсоны дараа ч В.И.Лениний музейн үйл ажиллагаа үргэлжилж, улсын төсвөөс санхүүжсэн хэвээр байжээ. Уг музейг ашиглалтад оруулахад хүлээн авсан ашиглагч байгууллага болох Намын түүхийн институт болон Намын архив, В.И.Лениний музей, Намын дээд сургууль, Намын төв хороо зэрэг байгууллага 1990 он хүртэл улсын төсвөөс байнга санхүүжиж байсан бөгөөд В.И.Лениний музейд ажиллаж байсан бүх хүмүүст төрийн байгууллагад ажилласнаар тооцож тэтгэвэр тогтоожээ.

В.И.Лениний музейн барилгын захиалагч:

БНМАУ-ын Соёлын яам

Санхүүжүүлэгч байгууллага:

Монгол банк

Санхүүжилтийн эх үүсвэр:

Улсын төсөв, 1974-1980

Захиалагчийн төлөөлөгч: Соёлын яамны Барилга захиалагчийн газар

Барилга барьсан хугацаа: 1974.01.15-1980.07.09

Ашиглагч байгууллага: Намын түүхийн институт (1980.07.09)

Цагаан дээр хараар бичиж үлдээсэн баримтууд В.И.Лениний музейн барилгыг улсын төсвийн хөрөнгөөр буюу ард түмний татварын мөнгөөр барьсныг гэрчилнэ. Одоо ард түмний хөрөнгөөр барьсан барилгадаа Үлэг гүрвэлийн музей байгуулж иргэддээ түүх, соёлыг нь танилцуулъя гэж байна. Эрүүл ухаанаар бодвол зөв шийдвэр. Харин бүхнийг улстөржүүлж харлуулах гэсэн өөнтөгч нэгэнд буруу шийдвэр болох биз. Музейн зориулалтаар баригдсан цорын ганц барилгадаа “баатар” Батаараа байрлуулчихаад дуулиантай түүхийг нь дурсан, манайхан ч хараг, гаднынхан ч үзэг.