hi o.mend ee medeh medehgui hunees yanz yanziin yum sonsoj tuuniigee huuhdedee hiij emchleh gej bj buur hundruuleed hachin sorvitoi edgeechihvel yah yum be tegsnees shuud emch emneleg baraadsan ni deer shdee tegeed ch huuhed chin denduu jaahan yum

hi uzem butsalgaj shuusii ni ug , salhi avhuulj bolohgui tegeed ednii emnelegt ochoo /수두  salhin tsetseg  uzemnii shuus ni tuuraltiig gadagshiluulj ugdug, salhi avhuulval sorvi uldene

Хvн тєрєлхтний дунд єргєн тархсан агаар дуслын халдварын нэг бол салхин цэцэг євчин мєн. Энэ євчний vvсгэгч нь вирус (хvний херпесвирусын бvлэгт хамаарагдах varicella-zoster virus/ юм.

Эх уурхай нь салхин цэцэг буюу бvсэлхий яр євчтэй хvн. Агаар дуслын замаар дамжигддаг. Євчлєл нь євєл хаврын улиралд ихэсдэг. Ихэвчлэн бага насны хvvхдvvд євдєх хандлагатай. Салхин цэцэгтэй євчтєн халдвартай байх хугацаа нь анхны тууралт гарснаас хойш 9 хоног байдаг. Дархлалын дутмагшилтай хvмvvст халдварлах хугацаа уртасч болно, Євчилсний дараа удаан хугацааны тогтвортой дархлаа тогтоно. Энэ нь бага насандаа салхин цэцгээр євчилсєн бол дахин євдєхгvй гэсэн vг. Томоохон улс орны хvн амын 90% нь 15 нас хvртлээ буюу єсвєр насны 95% нь салхин цэцгээр євчилсєн байдаг.

Эмнэл зvй
Салхин цэцэг євчний нууц хугацаа буюу халдвар авснаас хойш ямар нэгэн шинж тэмдэг илрэхгvй байх vе нь 11-21 хоног vргэлжилнэ. Євчин цочмогоор эхэлнэ. Vндсэн шинж тэмдэг нь халууралт ба бvх биеэр гарах тууралт юм. Євчин цочмогоор 38 -39 хэм хvртэл халуурна. Толгой євдєх, бие ядарч сульдах, хоол унданд дургvй болох, цочромтгой, уур уцаартай эсвэл ноомой улбагар болох шинжvvд илэрч эхэлнэ. Бага насны хvvхдэд ходоод гэдэсний замын хямрал илэрч шингэнээр суулгах, бєєлжих, хоолондоо дургvй болох шинжvvд ажиглагдана. Эдгээр шинжvvд нь євчний явцаас хамаарч янз бvрийн хэмжээгээр илрэх ба хєнгєн явцтай vед бvдэг, эсвэл илэрдэггvй байна. Энэ vеийг євчний урьдал vе гэх ба євчний эхний хоногуудад арьсан дээр толбот, гvвдрvvт, цэврvvт тууралт гарч тууралтын vе эхлэхэд дээрх шинж тэмдгvvд зэрэгцэн илэрдэг. Эхлээд тодорхой дэс дараалалгvй, vе шатлалгvй толбон тууралт биеийн аль ч хэсэгт хамаагvй гарснаа гvвдрvv, дараад нь цэврvv болон хувирч, цэврvv нь 2-3 хоногийн дараа тавшиж, зарим нэгэн толбо гvвдрvv, гvвдрvv бvхэн цэврvv болон хувирахгvй байж болно.

Цэврvvт тууралт нь дотроо тунгалаг шингэн агуулсан, эргэн тойрон улаан хvрээтэй, арьсанд нэвчис vvсгээгvй, 1-6 мм хэмжээтэй байх бєгєєд хагалж vзэхэд цэврvv нь бvхэлдээ хагарч шалчийдаг учраас нэг хєндийтэй гэдэг. Цэврvv нь 2-3 хоногийн дараа тавшиж тав нь 6-10 хоногийн дараа унаж алга болно. Тавших vед загатнаж, маажисны улмаас цэврvvт тууралтууд нянгийн халдвар авснаар идээлж болно. Толбо, гvвдрvv, цэврvv, тав гэсэн тууралтын анхдагч болон хоёрдогч тєрлvvд нь нэгэн зэрэг нэгэн цаг хугацаанд зэрэщэн оршиж буй шинжийг холимог тууралт гэж нэрлэдэг. Салхин цэцгийн тууралт гарахгvй газар гэж байдаггvй. Тууралт биеийн бvх арьс болон толгойн vстэй хэсэг, салст бvрхvvлд гардаг бол хир баргийн алга улаар гарахгvй. Амны хєндийд гарсан цэврvvт тууралт амархан хагарч, шархлаа, vvссэнээс хоол унд идэж уухад хєндvvрлэж євдєх, амнаас эвгvй vнэр гарах, шvлс ялгаралт ихсэж, ам хорсох зэрэг зовиурууд євчтєнг зовоодог. Амьсгалын замд цэврvvт тууралт гарснаас залгиур, цагаан мєгєєрсєн болон гуурсан хоолойн vрэвсэл, уушгины хатгаа vvсдэг.

Салхин цэцгийн vед илрэх халууралт нь:
-шинээр тууралт нэмэгдэж гарах тусам халууралт нь ихсэнэ.
-халууралт нь байнгын єндєр тєвшинд байдаггvй, ихэвчлэн 37,5-38-39 хэм байдаг. Салхин цэцгийн халдварын эмнэл зvйн хєнгєн явцын vед биеийн халуун хэвийн ба бага зэрэг ихсэх, хордлогын шинж тэмдгvvд бvдэг илрэхээс гадна цєєн тооны гvвдрvvт тууралт давамгайлан гарна. Дунд явцын vед халууралтын хэмжээ дунд зэрэг, хордлого тод, цэврvvт тууралт давамгайлна. Хvнд явцтай салхин цэцгийн vед єндєр халуурч, хордлого хvчтэй илэрч, олон тооны цэврvvнvvд гарахаас гадна идээт цусархаг тууралт гарч мэдрэл, хоол боловсруулах эрхтэн тогтолцоо, нvдний эмгэг, нянгийн халдвар хавсран явагдаж болно.

Эмчилгээ
Салхин цэцэгтэй євчтєнг євчин нь хєнгєн , дунд явцтай бол халдвартын эмнэлэгт хэвтvvлэх шаардлагагvй. Хэрвээ євчин хvнд явцтай, хvндэрсэн, гэр орондоо олуулаа буюу нийтийн байранд амьдардаг бол эмнэлэгт хэвтvvлэн тусгаарлана. Євчтєнд илчлэг сайтай, амин дэмээр баялаг хоол єгнє. Vvсгэгчийн эсрэг дараах эмvvдийг хэрэглэж болно. Vvнд:
-Видарабин: хоногт биеийн жингийн кг тутамд 15 мг-аар тооцож 12 цагийн турш судсанд дуслаар хийнэ.

-Лейкинферон: хєнгєн, дунд явцтай vед 1 тун шилийг 1 удаа, хvнд явцтай бол 2 тун шилийг 2 хоног булчинд тарина.
-Ацикловир / Зовиракс/: 2 - 6 насны хvvхдэд хоногт биеийн жингийн кг тутамд 20 мг -аар тооцож 5 хоног хэрэглэнэ. Мєн амны хєндийн салст бvрхvvлд єдєрт 3 удаа 2 хоног цацна.
Эмгэг жамын эмчилгээнд хордлого тайлах ( шингэн юм сайн уулгах), харшлыг намдаах, биеийн эсэргvvцлийг сайжруулах “С” аминдэмийг єндєр тунгаар єгнє. Арьсан дээр гарсан тууралтанд дараах эмчилгээг хийнэ: цэврvvт тууралтанд 1-2%-ийн бриллиантын ногоон буюу метилийн хєх спиртэн уусмалыг тvрхэнэ. Хэрэв тууралт загатнавал арьсыг 1 %-ийн ланолинтэй новокаины уусмал, эсвэл 1%-ийн метилийн спирт болон 3%- ийн амидопирины уусмалаар арчина. Нvдэнд тууралт гарсан бол 2% -ийн борын хvчлийн уусмалаар нvдийг угаах, 20% -ийн альбуцидын уусмалыг нvдэнд дусаана. Хэрэв бэлэг эрхтэн, амны хєндийн салст бvрхvvлд тууралт гарсан бол бэлэг эрхтэнг цэвэр усаар угааж, амыг шингэн фурациллины уусмалаар єдєрт 3 удаа зайлуулна. Цагаан мєгєєрсєн хоолой, тєвєнх, гуурсан хоолой, уушгины vрэвсэл, менингитын vед тухайн євчнvvдийн vед хийгдэх сонгомол эмчилгээг хэрэглэнэ.

Урьдчилан сэргийлэлт
Салхин цэцгээс євєрмєц урьдчилан сэргийлэх зорилгоор сvvлийн vед амьд вакциныг ихэнх улс оронд хэрэглэж эхлээд байна. Энэ вакцин тариулснаас хойш 3-6 жилийн туршид салхин цэцгээс 70 -90% хамгаалах чадвартай юм байна. Салхин цэцгийн вирусийн эсрэг иммуноглобулиныг халдварт єртсєнєєс 96 цагийн дотор хэрэглэхэд сэргийлэх эмчилгээний vр дvн vзvvлдэг. Манай улсад сайн дурын дархлаажуулалтаар хэрэглэж байна.

Б.Байгал. ЭМШУИС-ийн Халдвартын тэнхим.
Эрvvл мэнд

bayarlalaa. uzemnii shuus sain uulgaya daa.