Moderator: mgl_300
Бичлэгийн тоо 42,366
АНУ-д аль 20-р зууны эхэн үед устаж үгүй болсон рахит хэмээх өвчин хоол хүнсний хомсдолоос болж үүсдэг өөр бусад өвчний хамт дэлхийн олон орны түүний дотор Монголын хүүхдүүдэд нүүрлэсэн аюул занал хэвээр байсаар л байна.
Нялх балчир үрсийн маань яг хэдэн хувь нь энэ өвчнөөр өвчилж байгаа тухай тодорхой тоо баримт байхгүй боловч ойролцоогоор нийт бага насны хүүхдийн 30 гаруй хувь нь рахит өвчний шинж тэмдэг болох майга хөл, Х-хөл болон гавлын ясны зөөлрөлтэй байна. Уг өвчнийг үүсгэж байгаа гол шалтгаан нь гэвэл хоол тэжээллэгийн болон нарны гэрлийн хомсдол юм.
Рахитыг ялъя
Ээж болгон бяцхан үрээ чийрэг байлгаж эрүүл саруул өсгөхийг хичээж үүнийхээ төлөө юу ч хийхэд бэлэн байдаг. Гэхдээ чухам юу хийх вэ?
Аливаа өвчнийг хүндрүүлэн эм бэлдмэлийг өгөхдөө тулахаараа тэр бүү хэл рахитаас сэргийлэн Д витамин өгөхдөө хүрэхэд ээж нарт ихэвчлэн ямар нэг гаж нөлөө өгөхгүй байгаа, элэг бөөрөнд нь нөлөөлчихгүй байгаа гэр зэрэг эргэлзэх сэтгэл төрдөг байна. Тэгвэл энэ талаар хамтдаа судалцгаая….
Энэ бол эхлэл
Бяцхан хүү эсвэл охин чинь гурав, дөрвөн сартай боллоо. Чухам энэ үед л рахит эхэлдэг юм. Рахиттай болж байгаагийн анхны шинж тэмдгүүд гэвэл: хүүхэд тайван бус, цочимтгой болох, ихэвчлэн унтаж байх үедээ давхийж цочдог. Амархан хөлөрдөг, ялангуяа хөхөө хөхөж байх үедээ шуудайтай цемент өргөчихсөн юм шиг л духан дээр нь хөлс бурзайж байдаг. Шөнө унтаж байхдаа мөн хөлөрч дэрлүүлсэн даавуу нь чийг даасан байдаг. Энэ нь хүүхдэд таагүй байдгаас үүдэн толгойгоо дэрэндээ байнга шөргөөж дагзных нь үс халзархад хүргэдэг. Дээр нь бас хэрэглэсэн живх, памперс нь хурц үнэртэй болж эхэлдэг ба энэ нь шээсэн дэх аммиакийн хэмжээ ихэссэнтэй холбоотой юм.
Уг өвчин хурдан даамжирдаг бөгөөд анхны шинж тэмдэг эхэлснээс хойш 2 долоо хоногийн дараа гэхэд л рахитны цэцэглэх үе шат руу орчихдог. Энэ үед зулайны ирмэг болон тархины заадлууд орчмоор яс зөөлөрсөн, хавирга, бугуйн яс (рахитны бугуйвч) зузаарсан байгаа нь эмчийн гарт мэдрэгддэг. Ясны бусад өөрчлөлт ч гарах тохиолдол байдаг. Танд мэдээж “дөрвөлжин” толгойтой, хавтгай дагзтай, хэтэрхий урт эсвэл өргөн духтай, майга хөлтэй хүүхэд хаа нэгтээ харагдаж л байсан байх. Энэ бүгд бол рахитны л үр дагавар. Рахиттай хүүхдүүд цус багадалтаас болоод ихэвчлэн цонхигор царайтай, амархан өвчлөмтгий байдаг. Ээжийнхээ хэнэггүй зан эсвэл витамин Д-д итгэл муутай ханддагаас нь болж хүүхэд ийм өндөр үнээр төлбөр хийх ёстой гэж үү.
Шарж болохгүй ээ.
Рахитын гол шалтгаан нь Д витамины дутагдал юм. Эхийн сүүгээр дамжин очих Д витамин тун өчүүхэн байдаг, гэтэл хоол тэжээлээр хэрэгцээтэй бүхнээ авдаг болтол өдий. Витамины бүтэц нь зөв зохистой хийгдсэн нэмэлт тэжээл хэрэглэдэг хүүхэд хангалттай хэмжээний Д витамин Д авдаг. Хүүхэд хэдий чинээ бага байна төдийчинээ өсөлтийн хурд их байж энэхүү гайхал витамины хэрэгцээ ихсэж байдаг. Энэ бол зөвхөн витамин гэж нэрлэгддэг боловч мөн чанартаа бол хүүхдийн яс, мөд ургах ёстой шүднийх нь эрдэсжүүлэлтэд оролцдог амин чухал гормон юм.
Үнэндээ гэхэд байгаль эх хүүхдийн бие организмыг өөрийнх нь Д витамины “үйлдвэрээр” хангаж өгсөн юм. Юу гэвэл нарны хэт ягаан туяаны гэрлээр арьсан дор Д витамин нийлэгжиж байдаг. Гэхдээ энэ механизм зөвхөн зуны улиралд бид үр хүүхдээ гар хөлийг нь ил гарган нарлуулж салхихуулж байх үед ажиллаж байдаг. Тиймээс ч зуны улиралд хүүхдэд Д витамин өгөхийг зогсоодог. Хүүхдийг нарлуулахын тулд зайлшгүй мэдэх шаардлагатай зүйлс байна.
Озоны давхаргын цооролтоос үүдэн нарны хэт ягаан туяа хортой нөлөө үзүүлэх болж ялангуяа нялхсын эмзэг арьс энэхүү туяанд ямар ч хамгаалалтгүй болох нь тодорхой билээ. Тиймээс нарны гэрэлд хүүхдийг шууд шарах явдлыг эрс хориглох нь зөв бөгөөд зөвхөн 10-11 цагийн хооронд эсвэл үдээс хойш 15 цагаас хойш сүүдэрт байлгах нь зүйтэй юм. Зарим ээж нар витамин Д-ийн нийлэгжүүлэлтийг нэмэгдүүлэхийн тулд хүүхдээ кварцын гэрлээр шарж болох уу гэж асуудаг.
Ямар ч тохиолдолд тэгж болохгүй. Хэт их сульдаанд орж рахит хүндэрсэн хүүхдэд эмч нар хүүхдийн биеийн байдлаас хамаарч кварцын гэрлийн эмчилгээг хугацаа, гэрлийн хүчийг тусгайлан тооцоолж хийдэг. Тиймээс танай гэрт кварцын гэрэл байдаг ч гэсэн түүнд хүүхдээ шарж хэрхэвч болохгүй. Хүн ам олноор суурьшсан агаарын бохирдол ихтэй хот суурин газар нарны гэрлийн хомсдлоос, хөдөө орон нутагт хоол тэжээлийн хомсдлоос Д витамины дутагдал үүснэ.
Витамин өгье
Хоёр төрлийн витамин Д байдаг. Д-Д2 (ургамлын гаралтай) болон сүүлийн үед гарч ирсэн амьтны гаралтай Д3.
Усан уусмал хэлбэр нь тосон, шахмал бэлдмэлийг бодвол биед шингэхдээ хурдан бөгөөд үйлчилгээгээ удаан барьдаг давуу талтай. Усан уусмал хэлбэртэй витамин Д3-г хэрэглэхдээ цайны халбага буцалсан усанд дусааж уулгана. Өдөрт хэрэглэх тун нь эмчилгээний болон урьдчилан сэргийлэх журмаар хэрэглэж байгаагаас хамаарч өөр байдаг. Эмчилгээний тунг эмч тогтоох ба урьдчилан сэргийлэх зорилгоор дараах тунгаар хэрэглэнэ. Үүнд:
3-4 долоо хоногтой гүйцэд нярайд, эрүүл агаарт байнга байдаг 2-3-аас өмнөх насны хүүхдэд өдөрт 500-1000МЕ (1-2) дуслыг уулгах
7-10 хоногтой дутуу нярай, ихэр хүүхэд болон амьдралын нөхцөл дорой айлын бага насны хүүхдэд өдөрт 1000-1500МЕ (2-3 дуслыг) уулгах
Зуны нартай өдрүүдэд эмийн тунг өдөрт 500МЕ (1 дуслаар) багасгаж өгч болно
Жирэмсний хугацаанд жирэмсэн эхийн өдрийн тун 400МЕ эсвэл жирэмсэний 28 дахь долоо хоногоос эхлэн өдөр бүр 1000МЕ хэрэглэнэ.
Насанд хүрэгсдэд хоногт 500-1000МЕ (1-2 дуслыг) хэрэглэнэ.
Хоол тэжээлийн зүйлээр А витаминыг хангалттай хэмжээгээр авч чадахгүй байгаа тохиолдолд витамин А+Д3 бэлдмэлийг хэрэглэх нь үр дүнтэй. Эдгээр аминдэм нь бие биеийнхээ үйлчилгээг дэмжихээс гадна бие махбодод нэг нэгнийхээ илүүдэл бий болохоос урьдчилан сэргийлж байдаг онцлогтой. Урьдчилан сэргийлэх зорилгоор:
4 долоо хоногтойгоос 12 сартай хүүхдэд өдөрт 2 дуслаар уулгана
12 сараас дээш насны хүүхдэд өдөрт 3 дуслаар уулгана
Насанд хүрэгсэд өдөрт 3 дуслаар 2 удаа ууж хэрэглэнэ.
Нялх балчир үрсийн маань яг хэдэн хувь нь энэ өвчнөөр өвчилж байгаа тухай тодорхой тоо баримт байхгүй боловч ойролцоогоор нийт бага насны хүүхдийн 30 гаруй хувь нь рахит өвчний шинж тэмдэг болох майга хөл, Х-хөл болон гавлын ясны зөөлрөлтэй байна. Уг өвчнийг үүсгэж байгаа гол шалтгаан нь гэвэл хоол тэжээллэгийн болон нарны гэрлийн хомсдол юм.
Рахитыг ялъя
Ээж болгон бяцхан үрээ чийрэг байлгаж эрүүл саруул өсгөхийг хичээж үүнийхээ төлөө юу ч хийхэд бэлэн байдаг. Гэхдээ чухам юу хийх вэ?
Аливаа өвчнийг хүндрүүлэн эм бэлдмэлийг өгөхдөө тулахаараа тэр бүү хэл рахитаас сэргийлэн Д витамин өгөхдөө хүрэхэд ээж нарт ихэвчлэн ямар нэг гаж нөлөө өгөхгүй байгаа, элэг бөөрөнд нь нөлөөлчихгүй байгаа гэр зэрэг эргэлзэх сэтгэл төрдөг байна. Тэгвэл энэ талаар хамтдаа судалцгаая….
Энэ бол эхлэл
Бяцхан хүү эсвэл охин чинь гурав, дөрвөн сартай боллоо. Чухам энэ үед л рахит эхэлдэг юм. Рахиттай болж байгаагийн анхны шинж тэмдгүүд гэвэл: хүүхэд тайван бус, цочимтгой болох, ихэвчлэн унтаж байх үедээ давхийж цочдог. Амархан хөлөрдөг, ялангуяа хөхөө хөхөж байх үедээ шуудайтай цемент өргөчихсөн юм шиг л духан дээр нь хөлс бурзайж байдаг. Шөнө унтаж байхдаа мөн хөлөрч дэрлүүлсэн даавуу нь чийг даасан байдаг. Энэ нь хүүхдэд таагүй байдгаас үүдэн толгойгоо дэрэндээ байнга шөргөөж дагзных нь үс халзархад хүргэдэг. Дээр нь бас хэрэглэсэн живх, памперс нь хурц үнэртэй болж эхэлдэг ба энэ нь шээсэн дэх аммиакийн хэмжээ ихэссэнтэй холбоотой юм.
Уг өвчин хурдан даамжирдаг бөгөөд анхны шинж тэмдэг эхэлснээс хойш 2 долоо хоногийн дараа гэхэд л рахитны цэцэглэх үе шат руу орчихдог. Энэ үед зулайны ирмэг болон тархины заадлууд орчмоор яс зөөлөрсөн, хавирга, бугуйн яс (рахитны бугуйвч) зузаарсан байгаа нь эмчийн гарт мэдрэгддэг. Ясны бусад өөрчлөлт ч гарах тохиолдол байдаг. Танд мэдээж “дөрвөлжин” толгойтой, хавтгай дагзтай, хэтэрхий урт эсвэл өргөн духтай, майга хөлтэй хүүхэд хаа нэгтээ харагдаж л байсан байх. Энэ бүгд бол рахитны л үр дагавар. Рахиттай хүүхдүүд цус багадалтаас болоод ихэвчлэн цонхигор царайтай, амархан өвчлөмтгий байдаг. Ээжийнхээ хэнэггүй зан эсвэл витамин Д-д итгэл муутай ханддагаас нь болж хүүхэд ийм өндөр үнээр төлбөр хийх ёстой гэж үү.
Шарж болохгүй ээ.
Рахитын гол шалтгаан нь Д витамины дутагдал юм. Эхийн сүүгээр дамжин очих Д витамин тун өчүүхэн байдаг, гэтэл хоол тэжээлээр хэрэгцээтэй бүхнээ авдаг болтол өдий. Витамины бүтэц нь зөв зохистой хийгдсэн нэмэлт тэжээл хэрэглэдэг хүүхэд хангалттай хэмжээний Д витамин Д авдаг. Хүүхэд хэдий чинээ бага байна төдийчинээ өсөлтийн хурд их байж энэхүү гайхал витамины хэрэгцээ ихсэж байдаг. Энэ бол зөвхөн витамин гэж нэрлэгддэг боловч мөн чанартаа бол хүүхдийн яс, мөд ургах ёстой шүднийх нь эрдэсжүүлэлтэд оролцдог амин чухал гормон юм.
Үнэндээ гэхэд байгаль эх хүүхдийн бие организмыг өөрийнх нь Д витамины “үйлдвэрээр” хангаж өгсөн юм. Юу гэвэл нарны хэт ягаан туяаны гэрлээр арьсан дор Д витамин нийлэгжиж байдаг. Гэхдээ энэ механизм зөвхөн зуны улиралд бид үр хүүхдээ гар хөлийг нь ил гарган нарлуулж салхихуулж байх үед ажиллаж байдаг. Тиймээс ч зуны улиралд хүүхдэд Д витамин өгөхийг зогсоодог. Хүүхдийг нарлуулахын тулд зайлшгүй мэдэх шаардлагатай зүйлс байна.
Озоны давхаргын цооролтоос үүдэн нарны хэт ягаан туяа хортой нөлөө үзүүлэх болж ялангуяа нялхсын эмзэг арьс энэхүү туяанд ямар ч хамгаалалтгүй болох нь тодорхой билээ. Тиймээс нарны гэрэлд хүүхдийг шууд шарах явдлыг эрс хориглох нь зөв бөгөөд зөвхөн 10-11 цагийн хооронд эсвэл үдээс хойш 15 цагаас хойш сүүдэрт байлгах нь зүйтэй юм. Зарим ээж нар витамин Д-ийн нийлэгжүүлэлтийг нэмэгдүүлэхийн тулд хүүхдээ кварцын гэрлээр шарж болох уу гэж асуудаг.
Ямар ч тохиолдолд тэгж болохгүй. Хэт их сульдаанд орж рахит хүндэрсэн хүүхдэд эмч нар хүүхдийн биеийн байдлаас хамаарч кварцын гэрлийн эмчилгээг хугацаа, гэрлийн хүчийг тусгайлан тооцоолж хийдэг. Тиймээс танай гэрт кварцын гэрэл байдаг ч гэсэн түүнд хүүхдээ шарж хэрхэвч болохгүй. Хүн ам олноор суурьшсан агаарын бохирдол ихтэй хот суурин газар нарны гэрлийн хомсдлоос, хөдөө орон нутагт хоол тэжээлийн хомсдлоос Д витамины дутагдал үүснэ.
Витамин өгье
Хоёр төрлийн витамин Д байдаг. Д-Д2 (ургамлын гаралтай) болон сүүлийн үед гарч ирсэн амьтны гаралтай Д3.
Усан уусмал хэлбэр нь тосон, шахмал бэлдмэлийг бодвол биед шингэхдээ хурдан бөгөөд үйлчилгээгээ удаан барьдаг давуу талтай. Усан уусмал хэлбэртэй витамин Д3-г хэрэглэхдээ цайны халбага буцалсан усанд дусааж уулгана. Өдөрт хэрэглэх тун нь эмчилгээний болон урьдчилан сэргийлэх журмаар хэрэглэж байгаагаас хамаарч өөр байдаг. Эмчилгээний тунг эмч тогтоох ба урьдчилан сэргийлэх зорилгоор дараах тунгаар хэрэглэнэ. Үүнд:
3-4 долоо хоногтой гүйцэд нярайд, эрүүл агаарт байнга байдаг 2-3-аас өмнөх насны хүүхдэд өдөрт 500-1000МЕ (1-2) дуслыг уулгах
7-10 хоногтой дутуу нярай, ихэр хүүхэд болон амьдралын нөхцөл дорой айлын бага насны хүүхдэд өдөрт 1000-1500МЕ (2-3 дуслыг) уулгах
Зуны нартай өдрүүдэд эмийн тунг өдөрт 500МЕ (1 дуслаар) багасгаж өгч болно
Жирэмсний хугацаанд жирэмсэн эхийн өдрийн тун 400МЕ эсвэл жирэмсэний 28 дахь долоо хоногоос эхлэн өдөр бүр 1000МЕ хэрэглэнэ.
Насанд хүрэгсдэд хоногт 500-1000МЕ (1-2 дуслыг) хэрэглэнэ.
Хоол тэжээлийн зүйлээр А витаминыг хангалттай хэмжээгээр авч чадахгүй байгаа тохиолдолд витамин А+Д3 бэлдмэлийг хэрэглэх нь үр дүнтэй. Эдгээр аминдэм нь бие биеийнхээ үйлчилгээг дэмжихээс гадна бие махбодод нэг нэгнийхээ илүүдэл бий болохоос урьдчилан сэргийлж байдаг онцлогтой. Урьдчилан сэргийлэх зорилгоор:
4 долоо хоногтойгоос 12 сартай хүүхдэд өдөрт 2 дуслаар уулгана
12 сараас дээш насны хүүхдэд өдөрт 3 дуслаар уулгана
Насанд хүрэгсэд өдөрт 3 дуслаар 2 удаа ууж хэрэглэнэ.
Нар шингэхэд гэгээн хайр жаргахгүй
Нас өтлөхөд нандин хайр уйдахгүй
Намар болоход ариун хайр гандахгүй
Нэг л насаараа мөнх хайр минь бөхөхгүй
Үүрд хайрлая чамайгаа
агаар ус нараар мөн хоолоороо тэжээл витаминыг авч байх ёстой хүүхдийн шүлсийг мөн их анхаарч байх хэрэгтэй түлэгдэхээс
