Бичлэгийн тоо 2,391
1927 оны орчим жанч халсан Буриадын хамба лам Дашдорж Итгэлийн цогцос огт муудаагvй яг л амьд хvнийх шиг байсан хэмээн эмнэлгийн мэргэжилтнvvд тэмдэглэн vлдээжээ. Оросын эрдэмтэд ч vvнийг нотолсон байдаг. Итгэхэд хэцvv л хэрэг. Хамба лам Улаан-Vvдээс холгvй орших газар єєд болсон юм байна. Йогийн лянхуа суудлаар сууж бясалгал хийж байгаад єєд болсон ламтан єєрийн бунхныг тодорхой хугацааны дараа нээж vзэж байхыг гэрээсэлсэн аж. Сvvлчийн удаа буюу 2002 онд гаргаж ирснийхээ дараа хуврагууд тvvний цогцсыг тусгай шилэн хоргонд хийж залахаар шийджээ. Буддын шашны уламжлалд vл нийцэх тул хуврагууд зураг авах, видео бичлэг хийлгэхээс татгалздаг. 2002 оны есдvгээр сарын 11-нд ламтны цогцсыг бунхнаас нь гаргахад Буддын шашны лам нар, ОХУ-ын эмнэлгийн шинжээчид оролцжээ. Уг ажиллагаанд оролцсон ОХУ-ын Шvvх эмнэлгийн ажилтан, доктор Виктор Звяагин "Ламтны цогцсыг анх удаа буюу 1955 онд хєндєхєд оролцсон хvмvvс 2002 онд гэрчээр оролцсон. Тэд ламтны цогцос мєн болохыг нотолсон" гэж "Незавизимый взгляд" со-нинд ярьжээ. Шинжээчид хамбын vс, хумс-наас авч шинжилгээ хийх хvсэлтээ дацангийн хамбад айлтгасанд ёсоор болгожээ.В.Звяагин энэ тухай "Шинжилгээний vр дvн биднийг алмайруулсан. Тэгээд ч тvvний арьс нь зєєлхєн, яг амьд хvнийх шиг байснаас гадна бие нь vсэрээ нугарч байсан. Эд эсийн шинжилгээ нь амьд хvнийхтэй адилавтар гарсан" гэжээ. Иймэрхvv тохиолдол ховор бус. Он жил улиравч цогцос муудалгvй хадгалагддаг шалтгаан бий. Занданшуулах аргын тухай бvгд сонссон. Энэ арга дотроо байгалийн болон хиймэл гэсэн хоёр янз. Байгалийн аргаар занданшуулсан цогцос голдуу Ємнєд Африкаас олддог ч єєр газруудад мэр сэр байдаг. Археологичид Москвагийн Манеж орчмоос маш сайн хадгалагдсан 200 орчим занданшуулсан цогцос олсон нь vvний нэг жишээ юм. Занданшуулхаас гадна єєд болсон хvний цогцсонд хvхэр шингээх арга гэж бий. Оросын эзэн хааны ордны эмч байсан Боткины цогцсыг яг ингэж хєдєєлvvлсэн аж. Дашдорж Итгэл хамбын цогцсонд эдгээр аргуудын алийг ч хэрэглээгvйд хамаг учир оршино. Бурхны шашинтнуудын ярьж байгаагаар йогийг бvрэн эзэмшсэн хутагт хувилгаад жанч халахаасаа ємнє єєрийн биеийг ариутган муудахааргvй болгодог гэнэ. Итгэл ламынхтай адилаар огт муудаагvй гурван ч хутагтын цогцос Энэтхэг, Хятад, Вьетнамд байдаг агаад Тvвдийн нэгэн сvмд хадгалагдаж байсан цогцос 1959 оны хэрэг явдлын vсэр алга болжээ. Цогцос мууддаггvй энэ тохиолдол зєвхєн шашин номынхон тєдийгуй жирийн хvмvvс дээр ч ажиглагджээ. Доктор Виктор Звяагин "15 жилийн ємнє Италид хийсэн малтлагын vсэр 15 настай охины муудаагvй цогцос олдсон. Харамсалтай нь тэр усд задлан хийгээгvй юм. Ер нь энэ vзэгдлийг судлах ажил дєнгєж л эхэлж байна" гэв.