Бичлэгийн тоо 2,391
ХӨНДЛӨНГИЙН НҮДЭЭР:
Газар зүйн хувьд Ази тивийн төвд, үнэндээ геополитикийн өнцгөөс харвал Азийн зах хязгаарт нэгэн улс оршдог юм. Тэр улсыг Мангу_улс гэх бөгөөд тэр улсын хүн ард нь боолын сэтгэхүйтэй боол улс бөлгөө. Хамгийн сайн гэрээ, үйлдвэр гэж гайхуулдаг зүйл нь зэсийн уурхайн шороог хагас боловсруулаад гаргадаг юм. Тэдний өвөг дээдэс хонины ноосыг угаадаг үйлдвэрээс өөр зүйлгүй байсныг бодвол яахав ээ дэвшил гэх үү дээ. Гэвч тэр үед жад бариад хүн алж иддэг байсан Азийн арлын орнууд өнөөдөр тэднээс хамаагүй дээр амьдарч, үйлдвэр, уул уурхай эрхэлж байгаа билээ. Тэгээд тэр гэрээг нь харахаар нэг улстай мөнхийн шахуу тогтмол нөхцөлтэй гэрээг хийчихсэн байна.
Энэ улсаас долоон дор нөхцөлд элсэн дунд тэмээнээс өөр баялаггүй асар, майханд амьдарч байсан ард, түмэн 1940-өөд оноос Америкаар газрын тосоо ашиглуулж 1970 он гэхэд газрын тосны эдгээр компаниудаа бүрэн мэдэлдээ авч чадсан боловч одоо хүртэл зарим улсуудад тэнэгээрээ дуудуулж байдаг.
Бас дээр нь болоогүй ээ энэ улсын ажилчид, албан хаагчид нь найрамдлын гэх хамтарсан үйлдвэртээ адилхан нөхцөлд ижил зүйл хийдэг мөртлөө эзэн орны иргэдээс өсөж төрсөн газар шороон дээрээ бага цалин аваад зогсохгүй их ах гэж эздээ нэрлэн далайсан газар нь далд орж явдаг гээч.
Түүнчлэн ганцхан шахуу төмөр замаа их ахтайгаа хамтарч эзэмшиж, гаднаас өгөх гэсэн буцалтгүй тусламжийг зөвхөн бараг санхүүгийн шалгалт хийх гэсний төлөө татгалзаж хөнгөлттэй нэртэй зээлийг их ахаасаа авахаар болжээ.
Азийн колони байсан бусад улсууд эзэн орноороо бариулсан бүх төмөр замаа өөрийн болгоод авчихсан түүхтэй!
Тэгээд 70 жилийн хөгжил гэдгийг бахархан ярьдаг боловч дэлхийд харьцуулах байр суурь, хөгжил нь хэвээрээ харин ч өөрсдөөсөө доор хүй нэгдлийн байгуулалтай байсан олон улсаас хойш орсноо мэдэхийг хүсдэггүй юм.
Гаднаас ирсэн хэн бугай ч энэ улсад ноён болж болох боломжтой. Учир нь энэ улсад гаднаас ирсэн хэнийг ч болов ихэд хүндлэн угтаж, тал засан бөгсийг нь долоох шахна.
Ялалтын баяр гэдэг нь өөрийн газар нутгийн 60,000 км2 өчнөөн үржил шимтэй хэсгийг хоёр том их гүрний маргаан дунд алдчихсаныгаа нэрлэдэг юм.
Хүн, хүмүүс нэг удаа алдаж болдог юм гэнэ лээ. Алддагүй хүн, төгс зүйл байдаггүй боловч сүүлд хийсэн гэрээнүүд нь бас хөөрхий боолын гэрээгээ давтчихсан байдаг нь гайхалтай.
Хариас ирсэн шинэ эзэд нь хэдэн арван тонн алтыг нь татваргүй зөөчихөөд тэр мөнгөөр нь “боол” улсаа шүүхэд өгчихнө.
Өөрсдөө цэвэр усны маш бага нөөцтэй мөртлөө хүн уухад бүрэн тохирох маш тунгалаг цэвэр усаа нэг шоо метрийн нь зургаахан төгрөгөөр алт ухдаг гадныханд өгдөг боловч хөөрхий ядуу иргэддээ нэг шоо метр усны vнийг 50-100 тєгрєгєєр өгдөг. ( 2009/04/27-нд хандав. http://olloo.mn/modules.php?name=News&file=article&sid=1152225)
Асар том орд баялаг олдсон боловч тэрийгээ хариас тулгасан 30+20+20=70 жилийн хатуу гэрээгээр Европийн хэд, хэдэн улстай тэнцэх газар нутагтай хамт ашиглуулахаар өгснөө гавьяа мэт ойлгоно.
Ийм улсаас дэлхийн талыг эзэлсэн суут хүн гарсан гэж үү? Тэр хүний удам угсаа тэд мөн гэж үү? Түүний амьдралын бүх утга учир, тэмцэл нь хүчирхэг “Эзэн” улсыг байгуулах байсан байтал, өнөөгийн үр садаа харах юм бол амиа хорлох байсан биз.
МИНИЙ НҮДЭЭР:
Тиймээ, бид “боол” улс болчихоод байгаа юм биш үү?
Бид агуу хүний нэрийг гутааж байгаа мөртлөө бидний дундаас энэ бүхэнтэй эвлэрэхийг хүсээгүй тэмцэж байсан хүмүүсдээ дэндүү хатуу хандаж байдаг юм биш үү?
Хэдхэн жилийн өмнөөс Иргэний хөдөлгөөнөөр эхлэлтэй тэмцэж, жагсаал цуглаан хийж байсан залуус ер нь бидэнд тэгтлээ ад үзэгдэхээр юу хийсэн юм бэ?
Үнээн: тэд алдаж, оносон залуу насны аагаар болсон болоогүй юм болгонд жагсаж үймүүлж байсан. Гэхдээ тэдний эцсийн зорилго бол манай Монголд газар аваад байсан хууль ёсгүй байдал, авилгал, ёс суртахууны уналт гэх зэрэг шударга бус байдлын эсрэг шүүмжилж, жагсаж байсан нь буруу юм уу?
Тэд дөрвөн жил өөрсдийн залуу нас, ажил хөдөлмөр, сурч боловсрох, гэр бүл үр хүүхдэдээ зориулах цагаа өвлийн хүйтэн, зуны халуун гудамжинд өнгөрөөсөн юм. Тэд бидэнтэй адилхан хүмүүс тэдэнд хүн шиг идэж уух, өмсөж хэрэглэх үр хүүхдээ тэжээх хэрэгцээ байсан. Тэд тодорхой хэмжээгээр санхүүжилт хаа нэгтээгээс олох хэрэгтэй байсан байж болох юм. Тэгж байж тэмцэлээ үргэлжлүүлэх шаардлагатай байсан. Барууны орны иргэний хөдөлгөөнүүд шиг санхүү, нийгмийн дэмжлэгээр дутагдсан. Тэд ядарсан, туйлдсан, цөхөрсөн,бухимдсан, нийгмээс ирэх сэтгэл зүйн дайралтууд, гүтгэлгийг тэвчих тэвчээр нь барагдсан, залуу халуун насны сэтгэлийн хөдөлгөөнөө хурцаар илэрхийлж эхэлсэн.
Эцэст нь сонгууль шударга бус болсон нь тэсэрч ядаж байсан сэтгэлийн бухимдлын өдөөгч болсон. Тэд тэсээгүй юм. Тэдний бухимдал гомдлын, тэсрэлтийг чоно бороонооор гэгчээр хаана ч байдаг үзэгдэл болох элдэв гэмт этгээдүүд овжиноор ашиглаж нийгмийн үймээн, самууныг далимдуулан хулгай, дээрэм, танхайрал гэх зэрэг гэмт хэргийн сэдэлдээ амжуулсан нь үнэн.
Засаг, төр нэгэнт үүрэгтэйгээс хойш олныг хамарсан эмх замбраагүй байдлыг зогсоосон нь зөв. Гэхдээ зүгээр зугтаж явсан хүнийг буудаж ална гэдэг гэмт хэрэг шүү дээ! Хэрэв хохирогч нар онц байдал зарласан үед хүчний байгуулгынханд халдсан бол хохино, цагдаагийн зөв гэх байлаа. Гэтэл тийм байгаагүйг олон зүйл, хүн гэрчилж байгаа юм биш үү!
Тэгээд нийгмийг авилгал, албан тушаалаараа ашиглан өчнөөн хохироосон этгээдүүд зөв зүгээр ажил албаа эрхлээд явж байгаа мөртлөө, сонгуулыг будилаантуулаа гэж бухимдсан олны үймээнээр шатсан цагаан байшингийн төлөө тэднийг яллах, явдал хэр шударга юм бол? Тэгээд тэдгээр залуучууд сонгууль шударга биш боллоо гэдэгт бухимдахгүй байх ёстой байсан уу? Зүгээр хоорондоо ярилцаад өнгөрөх байсан юм уу? Тэр илэрхийлэх хэвлэл мэдээлэл чинь бараг бүгдээрээ худалдагдчихсан, мөнгөний захиалгат нийтлэл хэвлэдэг, гадаад хэдэн мэдээ орчуулдаг, хүчирхийлэлийг гаргуун тод томруун харуулж бичдэг, гэмт этгээдүүд, загвар өмсөгч хүүхэн, бөх, албан тушаалтан гэсэн хэдхэн сэдэвт эргэлддэг нийгмийн бузар булай, хууль бус байдлыг магтан дуулагч хэрэгсэл болчихоод байна шүү дээ!
Тэгээд бид чимээгүй дуугүй, хүлцэнгүй байх ёстой юм уу? Хэдэн арван жилийн дараа улс маань ядуу дорой хэвээрээ, уул уурхайнхаа хагас боловсруулсан бүтээгдхүүнээс царай алдаад сууж байхад бидний үр хүүхэд, дүү нар мань та нар сайн ажиллаж, амьдарч, тэмцэж байгаагүй учраас бидний ийм ядуу дорой байдал одоо хүртэл үргэлжилж байна гэвэл үр хүүхдийнхээ нүдийг эгцэлж хараад бид юу хэлэх юм бэ? Би амьдралаа сайн авч явсан бусад нийгмийн гишүүд муу байсан гэх үү? Бид энэ үед юу ч хэлээгүй, хийгээгүй, дуугараагүй тэр Иргэний хөдөлгөөн мэтийн хэдэн хүмүүс нэг юм яриад байсан. Надад харин хамаагүй би зөвхөн амиа бодоод өөрсдийгөө аргалахыг хичээсэн гэж хэлэх үү?
Баяжиж чадсан нэг нь үр, хүүхэддээ биднээс бусад нь ядуу дорой байх нь хамаагүй, тэдний хорссон бухимдсан харцыг бүү анзаар, гудамжны бохир заваан байдал, нийгмийн бусад бурангуй үзэгдэл чамд нөлөөлөхгүй, чамд хамаагүй гэх үү? Чи болон чам шиг хэдэн баян хүн нийгмээс тасраад амьдарч чадна, бусад хүмүүс зовж байхад чи аз жаргалтай амьдарч чадна, энэ нийгмийн харьцаанд чи оролцохгүй байж чадна гэж хэлэх үү?
Гадаадад гарсан нэгэн хүүхдүүддээ ядуу дорой, авилгал, ёс суртахууны доройтолд автагдсан Монголоос гаралтай гэдэг чинь чиний нэрийн хуудас болохгүй явж чадна гэж хэлэх үү?
Өөрийгөө хар, толинд хар, зүрх сэтгэлээ, оюун ухаанаа чагнагтун. Тэр чинь таньд шударга үнэн байх ёстой гэж хэлэхгүй байна уу?
Аливаа ардчилсан нийгэмд байдаг иргэний хөдөлгөөнүүд манайд дарагдсан нь үнэн. Гэхдээ хүний зүрх сэтгэлд байдаг шударга ёсыг эрхэмлэх чанар, амьдралын сайн, сайханд тэмүүлэх тэмцэгч чанарыг хэн ч хэзээ ч мөхөөж чадаагүй, чадахгүй. Энэ бол хүн төрөлхтөний оршин байх мөн чанар.
Тиймээс хэзээ нэгэн цагт, хүний дотоод сэтгэлийн бухимдал цагаа болохоор тэсэрч л таараа. Харин хэзээ, хэдийд гэдэг л харин асуултын тэмдэгтэй байх шив дээ.
Цаг хугацаа явж байгаа шүү!
Ё. Гантулга
2009-04-28
http://gantulga.wordpress.com
Газар зүйн хувьд Ази тивийн төвд, үнэндээ геополитикийн өнцгөөс харвал Азийн зах хязгаарт нэгэн улс оршдог юм. Тэр улсыг Мангу_улс гэх бөгөөд тэр улсын хүн ард нь боолын сэтгэхүйтэй боол улс бөлгөө. Хамгийн сайн гэрээ, үйлдвэр гэж гайхуулдаг зүйл нь зэсийн уурхайн шороог хагас боловсруулаад гаргадаг юм. Тэдний өвөг дээдэс хонины ноосыг угаадаг үйлдвэрээс өөр зүйлгүй байсныг бодвол яахав ээ дэвшил гэх үү дээ. Гэвч тэр үед жад бариад хүн алж иддэг байсан Азийн арлын орнууд өнөөдөр тэднээс хамаагүй дээр амьдарч, үйлдвэр, уул уурхай эрхэлж байгаа билээ. Тэгээд тэр гэрээг нь харахаар нэг улстай мөнхийн шахуу тогтмол нөхцөлтэй гэрээг хийчихсэн байна.
Энэ улсаас долоон дор нөхцөлд элсэн дунд тэмээнээс өөр баялаггүй асар, майханд амьдарч байсан ард, түмэн 1940-өөд оноос Америкаар газрын тосоо ашиглуулж 1970 он гэхэд газрын тосны эдгээр компаниудаа бүрэн мэдэлдээ авч чадсан боловч одоо хүртэл зарим улсуудад тэнэгээрээ дуудуулж байдаг.
Бас дээр нь болоогүй ээ энэ улсын ажилчид, албан хаагчид нь найрамдлын гэх хамтарсан үйлдвэртээ адилхан нөхцөлд ижил зүйл хийдэг мөртлөө эзэн орны иргэдээс өсөж төрсөн газар шороон дээрээ бага цалин аваад зогсохгүй их ах гэж эздээ нэрлэн далайсан газар нь далд орж явдаг гээч.
Түүнчлэн ганцхан шахуу төмөр замаа их ахтайгаа хамтарч эзэмшиж, гаднаас өгөх гэсэн буцалтгүй тусламжийг зөвхөн бараг санхүүгийн шалгалт хийх гэсний төлөө татгалзаж хөнгөлттэй нэртэй зээлийг их ахаасаа авахаар болжээ.
Азийн колони байсан бусад улсууд эзэн орноороо бариулсан бүх төмөр замаа өөрийн болгоод авчихсан түүхтэй!
Тэгээд 70 жилийн хөгжил гэдгийг бахархан ярьдаг боловч дэлхийд харьцуулах байр суурь, хөгжил нь хэвээрээ харин ч өөрсдөөсөө доор хүй нэгдлийн байгуулалтай байсан олон улсаас хойш орсноо мэдэхийг хүсдэггүй юм.
Гаднаас ирсэн хэн бугай ч энэ улсад ноён болж болох боломжтой. Учир нь энэ улсад гаднаас ирсэн хэнийг ч болов ихэд хүндлэн угтаж, тал засан бөгсийг нь долоох шахна.
Ялалтын баяр гэдэг нь өөрийн газар нутгийн 60,000 км2 өчнөөн үржил шимтэй хэсгийг хоёр том их гүрний маргаан дунд алдчихсаныгаа нэрлэдэг юм.
Хүн, хүмүүс нэг удаа алдаж болдог юм гэнэ лээ. Алддагүй хүн, төгс зүйл байдаггүй боловч сүүлд хийсэн гэрээнүүд нь бас хөөрхий боолын гэрээгээ давтчихсан байдаг нь гайхалтай.
Хариас ирсэн шинэ эзэд нь хэдэн арван тонн алтыг нь татваргүй зөөчихөөд тэр мөнгөөр нь “боол” улсаа шүүхэд өгчихнө.
Өөрсдөө цэвэр усны маш бага нөөцтэй мөртлөө хүн уухад бүрэн тохирох маш тунгалаг цэвэр усаа нэг шоо метрийн нь зургаахан төгрөгөөр алт ухдаг гадныханд өгдөг боловч хөөрхий ядуу иргэддээ нэг шоо метр усны vнийг 50-100 тєгрєгєєр өгдөг. ( 2009/04/27-нд хандав. http://olloo.mn/modules.php?name=News&file=article&sid=1152225)
Асар том орд баялаг олдсон боловч тэрийгээ хариас тулгасан 30+20+20=70 жилийн хатуу гэрээгээр Европийн хэд, хэдэн улстай тэнцэх газар нутагтай хамт ашиглуулахаар өгснөө гавьяа мэт ойлгоно.
Ийм улсаас дэлхийн талыг эзэлсэн суут хүн гарсан гэж үү? Тэр хүний удам угсаа тэд мөн гэж үү? Түүний амьдралын бүх утга учир, тэмцэл нь хүчирхэг “Эзэн” улсыг байгуулах байсан байтал, өнөөгийн үр садаа харах юм бол амиа хорлох байсан биз.
МИНИЙ НҮДЭЭР:
Тиймээ, бид “боол” улс болчихоод байгаа юм биш үү?
Бид агуу хүний нэрийг гутааж байгаа мөртлөө бидний дундаас энэ бүхэнтэй эвлэрэхийг хүсээгүй тэмцэж байсан хүмүүсдээ дэндүү хатуу хандаж байдаг юм биш үү?
Хэдхэн жилийн өмнөөс Иргэний хөдөлгөөнөөр эхлэлтэй тэмцэж, жагсаал цуглаан хийж байсан залуус ер нь бидэнд тэгтлээ ад үзэгдэхээр юу хийсэн юм бэ?
Үнээн: тэд алдаж, оносон залуу насны аагаар болсон болоогүй юм болгонд жагсаж үймүүлж байсан. Гэхдээ тэдний эцсийн зорилго бол манай Монголд газар аваад байсан хууль ёсгүй байдал, авилгал, ёс суртахууны уналт гэх зэрэг шударга бус байдлын эсрэг шүүмжилж, жагсаж байсан нь буруу юм уу?
Тэд дөрвөн жил өөрсдийн залуу нас, ажил хөдөлмөр, сурч боловсрох, гэр бүл үр хүүхдэдээ зориулах цагаа өвлийн хүйтэн, зуны халуун гудамжинд өнгөрөөсөн юм. Тэд бидэнтэй адилхан хүмүүс тэдэнд хүн шиг идэж уух, өмсөж хэрэглэх үр хүүхдээ тэжээх хэрэгцээ байсан. Тэд тодорхой хэмжээгээр санхүүжилт хаа нэгтээгээс олох хэрэгтэй байсан байж болох юм. Тэгж байж тэмцэлээ үргэлжлүүлэх шаардлагатай байсан. Барууны орны иргэний хөдөлгөөнүүд шиг санхүү, нийгмийн дэмжлэгээр дутагдсан. Тэд ядарсан, туйлдсан, цөхөрсөн,бухимдсан, нийгмээс ирэх сэтгэл зүйн дайралтууд, гүтгэлгийг тэвчих тэвчээр нь барагдсан, залуу халуун насны сэтгэлийн хөдөлгөөнөө хурцаар илэрхийлж эхэлсэн.
Эцэст нь сонгууль шударга бус болсон нь тэсэрч ядаж байсан сэтгэлийн бухимдлын өдөөгч болсон. Тэд тэсээгүй юм. Тэдний бухимдал гомдлын, тэсрэлтийг чоно бороонооор гэгчээр хаана ч байдаг үзэгдэл болох элдэв гэмт этгээдүүд овжиноор ашиглаж нийгмийн үймээн, самууныг далимдуулан хулгай, дээрэм, танхайрал гэх зэрэг гэмт хэргийн сэдэлдээ амжуулсан нь үнэн.
Засаг, төр нэгэнт үүрэгтэйгээс хойш олныг хамарсан эмх замбраагүй байдлыг зогсоосон нь зөв. Гэхдээ зүгээр зугтаж явсан хүнийг буудаж ална гэдэг гэмт хэрэг шүү дээ! Хэрэв хохирогч нар онц байдал зарласан үед хүчний байгуулгынханд халдсан бол хохино, цагдаагийн зөв гэх байлаа. Гэтэл тийм байгаагүйг олон зүйл, хүн гэрчилж байгаа юм биш үү!
Тэгээд нийгмийг авилгал, албан тушаалаараа ашиглан өчнөөн хохироосон этгээдүүд зөв зүгээр ажил албаа эрхлээд явж байгаа мөртлөө, сонгуулыг будилаантуулаа гэж бухимдсан олны үймээнээр шатсан цагаан байшингийн төлөө тэднийг яллах, явдал хэр шударга юм бол? Тэгээд тэдгээр залуучууд сонгууль шударга биш боллоо гэдэгт бухимдахгүй байх ёстой байсан уу? Зүгээр хоорондоо ярилцаад өнгөрөх байсан юм уу? Тэр илэрхийлэх хэвлэл мэдээлэл чинь бараг бүгдээрээ худалдагдчихсан, мөнгөний захиалгат нийтлэл хэвлэдэг, гадаад хэдэн мэдээ орчуулдаг, хүчирхийлэлийг гаргуун тод томруун харуулж бичдэг, гэмт этгээдүүд, загвар өмсөгч хүүхэн, бөх, албан тушаалтан гэсэн хэдхэн сэдэвт эргэлддэг нийгмийн бузар булай, хууль бус байдлыг магтан дуулагч хэрэгсэл болчихоод байна шүү дээ!
Тэгээд бид чимээгүй дуугүй, хүлцэнгүй байх ёстой юм уу? Хэдэн арван жилийн дараа улс маань ядуу дорой хэвээрээ, уул уурхайнхаа хагас боловсруулсан бүтээгдхүүнээс царай алдаад сууж байхад бидний үр хүүхэд, дүү нар мань та нар сайн ажиллаж, амьдарч, тэмцэж байгаагүй учраас бидний ийм ядуу дорой байдал одоо хүртэл үргэлжилж байна гэвэл үр хүүхдийнхээ нүдийг эгцэлж хараад бид юу хэлэх юм бэ? Би амьдралаа сайн авч явсан бусад нийгмийн гишүүд муу байсан гэх үү? Бид энэ үед юу ч хэлээгүй, хийгээгүй, дуугараагүй тэр Иргэний хөдөлгөөн мэтийн хэдэн хүмүүс нэг юм яриад байсан. Надад харин хамаагүй би зөвхөн амиа бодоод өөрсдийгөө аргалахыг хичээсэн гэж хэлэх үү?
Баяжиж чадсан нэг нь үр, хүүхэддээ биднээс бусад нь ядуу дорой байх нь хамаагүй, тэдний хорссон бухимдсан харцыг бүү анзаар, гудамжны бохир заваан байдал, нийгмийн бусад бурангуй үзэгдэл чамд нөлөөлөхгүй, чамд хамаагүй гэх үү? Чи болон чам шиг хэдэн баян хүн нийгмээс тасраад амьдарч чадна, бусад хүмүүс зовж байхад чи аз жаргалтай амьдарч чадна, энэ нийгмийн харьцаанд чи оролцохгүй байж чадна гэж хэлэх үү?
Гадаадад гарсан нэгэн хүүхдүүддээ ядуу дорой, авилгал, ёс суртахууны доройтолд автагдсан Монголоос гаралтай гэдэг чинь чиний нэрийн хуудас болохгүй явж чадна гэж хэлэх үү?
Өөрийгөө хар, толинд хар, зүрх сэтгэлээ, оюун ухаанаа чагнагтун. Тэр чинь таньд шударга үнэн байх ёстой гэж хэлэхгүй байна уу?
Аливаа ардчилсан нийгэмд байдаг иргэний хөдөлгөөнүүд манайд дарагдсан нь үнэн. Гэхдээ хүний зүрх сэтгэлд байдаг шударга ёсыг эрхэмлэх чанар, амьдралын сайн, сайханд тэмүүлэх тэмцэгч чанарыг хэн ч хэзээ ч мөхөөж чадаагүй, чадахгүй. Энэ бол хүн төрөлхтөний оршин байх мөн чанар.
Тиймээс хэзээ нэгэн цагт, хүний дотоод сэтгэлийн бухимдал цагаа болохоор тэсэрч л таараа. Харин хэзээ, хэдийд гэдэг л харин асуултын тэмдэгтэй байх шив дээ.
Цаг хугацаа явж байгаа шүү!
Ё. Гантулга
2009-04-28
http://gantulga.wordpress.com
