Монгол Улсын ерөнхийлөгчийг сонгох сонгууль болоход 7 хоног л үлдэж буй. Сонгуулийн сурталчилгаа эхлэх цагаас л, "Шударга, соёлтой өрсөлдөнө шүү"  гэцгээсэн тэд, өнөөдөр улам ихээр улайрцгааж байна. Өөрсдийгөө "ард түмний", "ардчилсан"  хэмээн зарлацгаасан тэд, энэ л хугацаанд, ард түмэндээ ямар их хайртайгаа, ямар их "эх оронч" гал халуун зүрхтэйгээ, эх орон, ард түмнийхээ төлөө ямар их гавьяат үйлс бүтээх боломжтойгоо нотлох гэж хичээцгээж буй. Сонгуулийн явцад, зохион байгуулагчид нь өрсөлдөгчдийнхээ, гишгэсэн газар бүрийг "мөшгиж", хэлсэн үг, хийж буй үйлдэл бүрийг "задлан өөчилж"  байгаа.
Сонгуулийн сурталчилгааны явцыг ажихуйд, их далайн давалгаа оволзон түрхэрч, эргээ цохилон хөөсөрч, эргэн одох мэт. Бие биесийн элдэв луйвар, муу зүйлийг мэднэ шүү, гэхдээ шүүхэд гомдол гаргавал л баримтыг дэлгэхээс татгалзахгүй гэх "сүрдүүлэг" маягийн бичлэгүүд нэг л ойлгомжгүй.
 Нэгэнтээ "Орлоо"  сайтад Японоос байнга сониролтой бичлэг тавьдаг С.Бат-Эрдэнэ /Баагий/-н хариуцлагын тухай, баримтат, дүрстэйгээр илгээсэн бичлэг надад их л зүйлийг бодогдуулсан. Улс төрд орж, олон нийтийн өмнөөс шийдвэр гаргах эрх мэдэл олж авна гэдэг их л том "хариуцлага"  мэт. Зөвхөн үүний төлөө, хувийн олон ашиг сонирхлоосоо татгалзаж, тэр хэрээрээ илүү их үүрэг хариуцлагыг өөртөө үүрэх хэрэгтэй болно. Байнга нэр алдартай болж, олон нийтийн анхаарлын төвд орж буй тэд, ямагт биеэ зөв авч явах болдог төдийгүй, хэлэх үг, хийх үйлдлийнхээ төлөө бүр ч их хариуцлага хүлээнэ гэсэн үг. Ядаж л олны өмнө халамцуу байх, юу дуртайгаа хамаа намаагүй чалчих, эсэн бусын бүсгүйчүүдтэй нэр холбогдох, тодорхой бүлэглэл болон бизнесийн хүмүүстэй хууль бусаар холбогдох, танил болон найз нөхөд, хамаатан садандаа эрх мэдэл, боломжоо ашиглан туслах эрхгүй гэхчилэн, ердийн иргэн хүнд байж болох олон зүйлээс татгалзах болдог.
 Ийм хэм хэмжээг зөрчсөн, өчүүхэн үйлдлийнхээ төлөө, асар том хариуцлага хүлээж, улстөрийн тавцангаас тодорхой хугацаагаар, эсвэл бүрмөсөн зайлуулагдаж, хууль бусаар олсон ашиг болон хөрөнгөө хураалгах болно. Үүнийг л хариуцлага гэдэг юм.

Энэ хариуцлага бодитой хэрэгжих тохиолдолд, хувийн ашиг сонирхол нь давамгайлсан, ёс суртахуунгүй, бүдүүлэг муу зуршилтай, ухамсар, эр зориг муутай хүмүүс, улстөрийн хаалгыг тогших эрхгүй болох санж.
 Монгол Улсын Ерөнхийлэгчийн энэ удаагийн сонгуульд, МАХН-аас нэр дэвшигч Н.Энхбаяр, МАН-аас нэр дэвшигч Ц.Элбэгдөрж нарын талаар, бусдын бичиж тодорхоилж, илчилж нотолж буйгаас илүү ихийг мэдэхгүй болохоор, бусдын бичсэнийг давтаж, тэдний сайн мууг тодорхойлж, зөв бурууг шүүн шүүмжлэх эрх надад үгүй.  Харин МАХН-аас нэр дэвшигч Н.Энхбаяр, Монгол Улсын Соёлын сайд, УЙХ-ын гишүүн, Монгол Улсын ерөнхий сайд, УЙХ-ын дарга, Монгол Улсын ерөнхийлэгч хүртэл албан рушаал. эрх мэдлийг атгаж үзсэн, бараг Гиннессийн номонд орохуйц цорын ганц монгол хүн.  Харин МАН-аас нэр дэвшигч Ц.Элбэгдөрж, УЙХ-ын гишүүн, Монгол Улсын ерөнхий сайдаар тус бүр 2 удаа сонгогдон ажиллаж үзсэн нэгэн. Нэр дэвшигч 2 хүн хоёул, Монгол Улсын шийдвэр гаргах түвшингийн албан тушаал, эрх мэдлийг атгаж үзжээ.
 1996 оноос хойшхи 13 жилд, та нар энэ эрх мэдлийн хүрээндээ, монгол орны хөгжлийн төлөө, монгол хүний хөгжил, хамгааллын төлөө, юу хийж чадсан юм бэ? гэж асуумаар байна. Яагаад өнөөгийн монголчууд ийм хэцүү байдлаасаа гарч чадаагүй юм бэ? гэж та нараас асуумаар байна.
 Тухайн үедээ өөрсдөдөө байсан эрх мэдэл, боломжийн хүрээндээ шийдэж чадаагүй олон асуудлуудаа, одоо ерөнхийлэгчээр сонгогдвол,  шийдэж чадна гэж амалж байгаад тань эргэлзэж байна. Чин зүрхнээсээ, Монгол орны хүнд хэцүү, ороо бусгаа цагийг цэгцэлж чаднаа гэж та нар амалж байна. Тэр эрх мэдэлтэй цагтаа, энэ асуудлын төлөө эр зориг гаргаж чадаагүй шалтгаанаа, янз бүрээр тайлбарлаж буй. Гэхдээ энэ бүхэн нэг л үнэмшил муутай. Харамсалтай нь, монголчууд хүссэн хүсээгүй та 2 оос нэгийг нь л сонгох болж дээ.

                                               Шинэ ерөнхийлөгчээс юу хүсч байна вэ?
 Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Монгол Улсын үндсэн хуульд зааснаар, эрх мэдэл, эрхлэх ажлын хүрээ хязгаарлагдмал. Гэхдээ хийе гэвэл их боломж бий.
 1.Эв нэгдэл
Монгол Улсын Үндсэн хуульд зааснаар, монгол Улсын ерөнхийлөгч нь Монголын ард түмний эв нэгдлийн бэлэгдэл байх учиртай. Тийм ч учраас тэд нэр дэвшсэн хэдий ч намын харьяаллаасаа татгалздаг.
-Өдгөө монгол орны ард иргэдийг, намчирхан талцуулж, хагаралдуулан мэтгэлцүүлж буй энэ үзэгдлийг зогсоогоосой гэж хүсч байна. Ард иргэд, зуршил болж буй ийм хийрхэл, хий үзэгдлээс үнэхээр залхаж буй. Намуудыг гишүүнчлэлээс татгалзуулж, хөгжлийн төлөө бодлогоо боловсруулах хүрээлэн маягаар ажиллуулж, дэмжигчдээ түшиглэн, үйл ажиллагаагаа явуулдаг, ард иргэд өөртөө таалагдсан бодлогыг дэмждэг тогтолцоонд шилжүүлэх нь илүү чухал байна. Тэгэхгүй бол намчирхсан энэ л талцаанаас, эцэг хүү, эхнэр нөхөр, энгийн иргэдийн талцаа арилахгүй нээ. Энэ гишүүнчлэл нь, хүмүүсийн үзэл бодол, итгэл үнэмшлийг албадан өмчилж, туйлшрал, хийрхэлийг дэвэргэж буй.
-Ард иргэдээ ийм талцаан, хийрхэл, туйлшралаас ангижруулж, хэн нэгний дарамт шахалтгүйгээр өөрийн үзэл бодол, хүсэл сонирхлоо илэрхийлэх боломжийг олгох нь их чухал байна. Ард иргэд бие биеэ хүндэлж, үзэл бодлыг сонсож, хайрлан энэрэх ухааныг эрхэм ерөнхийлөгч та өөрийн биеэр үлгэрлэн, бусдаас шаардаж , хэрэгжүүлэх нь зохилтой. Үүнийг хэн нь хийж чадах вэ?
 

2.Шударга ёс
-Нэн тэргүүнд шийдэх асуудал тань, монгол орныг аалзны тор мэт бүрхсэн, авилгал, хүнд суртлын тогтолцоог устгах явдал юм. Хичнээн их эсэргүүцэл, дарамт шахалттай учрах хэдий ч, монголын шүүх засаглалыг томилж, хянах эрх мэдэл бүхий ерөнхийлэгчийн хийж чадах ажил энэ. Харин эр зориг тань хүрэх эсэхийг өөр хэн ч бус зөвхөн та л мэдэх болноо. Нийгэмд бугшсан энэ бусармаг үзэгдэл, улс төрийн албан тушаалыг бизнес болгон хувиргаж, монгол орны өмч хөрөнгөөр баяжин, ард иргэдийг тэнэг мэт үзэн, дураар авирлах эрхмүүдийг шударга хуулиар шүүж, хууль бус аргаар олсон хөрөнгийг нь хурааж, үейин үед жигшээн цээрлүүлэх ажлыг хэн хийж чадах вэ?
-Монгол хүн бүр өөрийн эх орондоо, өөрийн хийж чадах ажлаа хийж, өөрийн хүссэнээрээ, боломжоороо, шударгаар ажиллаж амьдрахыг хүсч буй. Үүнд гагцхүү одоо монголд байгаа, хүнд суртал, авилгал саад болж байнаа. Өөрийгөө золиослоод ч болов хэн тань үүнийг хийж чадах вэ?
 3.Монгол хүний үнэ цэнэ
-Уул уурхай, ашигт малтмалаас илүүтэй, монгол хүний нэр хүнд, үнэ цэнийг өргөж, тэдний эрдэм мэдлэг, оюун ухаан, авьяас чадвар, хүч хөдөлмөрийг зөв зохистой ашиглах бодлого хэрэгтэй байна. Үүний ач тусаар л монгол хүн бүр өөртөө итгэж, өөрийгөө хөгжүүлж, өөдрөг сайхан хүсэл мөрөөдлөөр амьдарч чадах болно.
-Монгол иргэдийнхээ эрүүл мэнд, боловсрол, нийгмийн халамжийн цогц бодлогыг Монгол Улсын ерөнхийлэгч л санаачилж, УЙХ, Засгийн газраас хэрэгжүүлэх ажлыг шаардаж чадах болно. Ядахнаа л дэлхийн жишигт хүрсэн эмчилгээ оношлогооны төв, сургууль, татвар, даатгалын тогтолцоог хийх нь хэрэгтэй байнаа. Шагнал тарааж, үнэ цэнийг нь алдагдуулахаас илүүтэй, монгол хүний үнэлэмжийг бий болгох хэрэгтэй байна. Хэн тань үүнийг хийж чадах вэ?
 

4.Хариуцлагын тогтолцоо
-Монгол төрийн албыг цэвэршүүлж, үнэхээр мэдлэг чадвартай, ухамсар ёс суртахуунтай, ажил хэрэгч, үнэнч шударга залуусаар, одоогийн амиа аргацаасан, хоцрогдсон, ёс суртахуунгүй, зальхай, зусар, хувийн ашиг сонирхлоо дээдэлсэн эртхмүүдийг солих хэрэгтэй байна.
-Төрийн албан тушаалын ёс зүй хариуцлагыг өндөржүүлж, иргэддээ "хаан"  мэтээр үйлчилдэг төрийн үйлчилгээг бий болгож, алдаа гарагсан тохиолдолд төрийн албанаас зайлуулж, хатуу цээрлэл үзүүлж, үейин үед жигшүүлдэг болгох хэрэгтэй байна. Хэн тань үүнийг хийж чадах вэ?
 5.Үндэсний эрх ашиг
Өдгөө цагт, Монгол орны эрх ашиг, монгол хүний эрх ашиг гэж байхаас, Хятад Оросын, эсвэл гуравдагч орны эрх ашиг гэж үгүй.
-Үлэг гүрвэлийн мөрийг өдий болтол хадгалсан, үнэхээрийн баян, бас уужим энэ газар нутаг зөвхөн монголчууд бидний л өмч. Эзэн нь бид бүгдээр болохоор, ашиг шимийг нь хэсэг бүлэг олигархууд бус нийт ард иргэд бүгдээр тэгш хүртэх учиртай.
Харийнхныг шүтэж, тэдний хүч чадал, тусламжинд бус, монгол хэндээ итгэж, монгол хүнийхээ хүч чадал, тусламжинд түшиглэн хөгжих цаг болжээ.
-Монгол газар нутгийн бүрэн бүтэн байдал, Монгол хэмээх нэр хүндийн бахархал, монгол улсын хөгжлийн бодлого, гадаад улс орнуудтай төрөө төлөөлөн харьцдаг, гадаадын улс орнуудад элчин сайдаа томилдог ерөнхийлэгчийн эрх мэдэлд багтдаг.
Тиймээс холч ухаанаар хөршүүддээ хандаж, монгол иргэдээ харь нутагт ч хамгаалж, ширхэг амь. ширхэг чулууны төлөө нэхэл хатуутай байдаг ерөнхийлөгч бидэнд хэрэгтэй байна. Хэн тань үүнийг хийж чадах вэ?
                                            

Төгсгөл
 Санаатай, санамсаргүйг ч бүү мэд. Техник технологийн, мэдээлийн их хөгжлийн энэ зуунд, Монгол улсынхаа ерөнхийлэгчийн сонгуульд саналаа өгөх эрхгүй "шоовдорлогдсон"  200.000 орчим монголчууд харь нутгаас энэ сонгуулийг гунигтайгаар "ажиглаж"  буй. Тэдний дотор сэтгэлд, "монгол орон минь түвшинмагалан байж, шударга ёс тогтож, монголчууд бид эв нэгдэлтэй байж, бид харь оронд сурч мэдсэнээ монголдоо зориулж, элэг бүтэн амьдрах сан"  гэдэг ерөөл бий.
 Өнөөдөр ерөнхийлэгч болохоор өрсөлдөж буй та 2 олон зүйлийг амалж байгаа. Энэ бол хүсэл биш, ажил хэрэг болох учиртай. Олон жил, олон сонгуульд элдэв амлалтад хууртагдсан, монголчуудын тэвчээр алдагдахад тун ойрхон буй. Тэгэхээр өчүүхэн эрх ашгийн төлөө, их худлаа амлах эрх та нарт үгүй.
 Ерөнхийлэгчийн сонгуулийг шударга болоосой гэж хэн хүнгүй хүсч байгаа. Сонгогч бүрийн санал, үндсэн хуулинд заасан төр барих эрх нь мөн. Үүнийг луйвардах эрх хэнд тань ч үгүй.
 Хүн бүр өөрийн итгэл үнэмшлээрээ л саналаа өгнө. Харин сүүлд нь харамсах, баярлахын алин болохыг өнөө хэн ч таашгүй. Их хүлээлт, их тэвчээр.
 Харин энэ сонгуульд би болон гадаадад байгаа олон монголчууд саналаа өгөх эрхгүй. Хэрэв надад боломж олдсон бол би хэдийгээр сайн танихгүй ч энэ 2 сонголтоос Ц.Элбэгдоржийн төлөө саналаа өгөх байсан. Их юм хийж чадахгүй ч ядахнаа миний хүссэн өөрчлөлтийг эхлүүлэх болов уу? гэж горьдож буй хэрэг л дээ.
 Харин хэнд саналаа өгөх нь таны хэрэг.
    Сонголт тань мэргэн байх болтугай. Монгол орон минь мандан бадраг.
                                         

Харнууд овгийн Гомбосүрэнгийн Галбадрах
          e-mail: <SCRIPT language=JavaScript type=text/javascript> \n </SCRIPT> gala_mn@yahoo.com <SCRIPT language=JavaScript type=text/javascript> </SCRIPT> Энэ имэйл хаяг халдлагаас хамгаалагдсан. Та JavaScript -ээ идэвхижүүлж байж харах боломжтой <SCRIPT language=JavaScript type=text/javascript> </SCRIPT>                                     2009-05-16