Муу зуршлаас татгалз. Янжуурны хайрцаг дээрх “Тамхи таны эрvvл мэндэд хортой”, “Тамхи таны гоо сайхныг гутаана” зэрэг анхааруулга ЭМЯ-ны ашиг сонирхол ердөө биш.

Yнэндээ архи, тамхинаас татгалзах нь урт наслах нэг хvчин зvйл болдог. Энэ бvхэнд зарцуулах мөнгөө хуримтлуулбал хожим амьдралаа өөрчлөх том хөрөнгө оруулалт бий болгох ч юм билvv. Улаан дарсыг зvй зохистой хэрэглэх нь эрvvл мэндэд тустай гэдэгтэй эрдэмтэд санал нэгддэг. Гэвч улаан дарсны хамгийн чанартай нь эм болдог ажээ. Өдөрт нэг эсвэл тал хундага уухад л хангалттай.

Жингээ хэвийн хэмжээнд барихыг хичээх хэрэгтэй. Ялангуяа нас хэвийх vед илvvдэл жин эрvvл мэндэд тун таагvй нөлөө vзvvлнэ. Наад зах нь хөдөлгөөний дутагдалд орохоос гадна өөхний хуримтлал бий болсноор цусны чанарт муугаар нөлөөлж, чихрийн шижин vvснэ.

Биеийн тамираар хичээллэх нь эрvvл мэндэд тустай гэдгийг хvн бvхэн мэддэг хэрнээ тэр бvр хэрэгжvvлдэггvй. Ер нь амьдралын идэвхтэй байх нь урт наслах шалтгаан болдог. Биеийн жингээ барих нь сэтгэл санааг өөдрөг болгоно. Гvйх, дасгал хийх, биллярд тоглох, ажил хийх зэрэг хэрэг дээрээ нэг л vр дvнд хvргэнэ. Нас өндөр болсон гээд идэвхгvй, хоногоо хvлээсэн маягаар амьдарч болохгvй. Хөдөлгөөн бол амьдрал. Хөдөлгөөн vгvй бол амьдрал утга учраа алдана.

Оюун ухаанаа байнга дасгалжуулах нь биеийн тамирын дасгалаас дутуугvй тустай. Оюуны хөдөлмөр эрхэлдэг хvмvvс биеийн хөдөлмөр эрхэлдэг бусдаас илvv хурдан сэтгэж, оновчтой санаа гаргаж чаддаг. Тэдэнд юм бvхэн сонин. Гэхдээ энэ бvхнийг зурагт vзэх төдийгөөр хязгаарлаж болохгvй. Зурагт vзэнгээ буйдан дээр тухлах дуртай хvмvvс харин ч эрт зєнєх магадлалтай гэнэ. Ухаан сийрэг биш бол урт наслахын хэрэг юун.

Уран бvтээлч байх нь урт наслахын нэг vндэс гэж хvний тархины vйл ажиллагааг судалдаг РАН хэмээх институтийнхэн vзэж байна. Бvтээлч сэтгэлгээтэй байх нь тархийг байнга ажиллуулна гэсэн vг. Шинэ санаа, зорилго, асуудлыг ялгаж дvгнэх, оновчтой шийдвэр гаргахын тулд тархи байнга идэвхтэй байдалд байдаг гэнэ. Тиймээс нас дээр гарсан ч уран бvтээлч сэтгэлгээгээ хөгжvvлж байх ёстой аж.

Хошин шогийн мэдрэмжтэй байх нь урт удаан наслахад мөн л тустай. Инээд амьдрал уртасгадаг гэдэг хоосон vг биш. Бvр шууд утгаар нь ойлгох хэрэгтэй. Инээснээр жингээ хасна. Зvрх судасны өвчнөөс ангижирна. Мөн цусны эргэлтийг сайжирдаг аж.

Бэлгийн байнгын харьцаа хөгшрөлтийг удаашруулдаг болохыг Тайванийн эрдэмтэд тогтоожээ. Нас дээр гарсан хэрнээ хvvхэмсэг эрчvvд ихэвчлэн хөнгөн шингэн, оворгvй байдаг нь vvнийг батална. 90 хvрсэн хэрнээ хэд хэдэн залуу эхнэртэй эрчvvд олон бий. Эхнэрvvд нь бvр хvvхэд төрvvлнэ гээч. Ер нь эрт гэрлэх нь урт наслах vндэс гэж ярилцдаг нь бодууштай л зvйл. Дорнынхон их эрт гэрлэдэг. Гэр бvл болно гэдэг хариуцлагатай байна, эрт хэрсvvжинэ. Энэ хэрээр утга учиртай амьдрахыг хичээж, алдаа гаргахаас сэргийлэх болно.

Сэтгэлийн хөөрлөө гадагш гаргах нь эрvvл мэндэд тустай. Гэхдээ орилж хашгичих нь эмэгтэйчvvдэд эерэг нөлөө vзvvлнэ. Эрчvvдийн хувьд хэтэрхий их хөөрөх юм бол зvрх судасны өвчинд нэрвэгдэх магадлалтай. Энэ нь нэг талаар эхийн эрхт ёсыг сэргээхтэй адил. Эмэгтэйчvvд нөхөртөө уураа гаргаж, эрчvvд хvлцэн дуугай суувал хэн хэн нь эрvvл байж таарах гээд байна.

Антиоксидант хөгшрөх явцыг бууруулдаг гэж эрдэмтэд vзжээ. Энэ бодис эсийг бэхэлдэг аж. Лууван, байцаа, тоор, чангаанз, гvзээлзгэнэ болон загас, анар, ногоон цай антиоксидантаар баялаг. Антиоксидант хvний биед илvvднэ гэж хэзээ ч байдагггvй гэнэ.
Хушга байнга идэх нь хvний амьдралыг дунджаар долоон жил уртасгадаг хэмээх дvгнэлтэд Калифорнийн их сургуулийн эрдэмтэд тун санаандгvй хvрчээ. Энэ самар холестериноос vvдсэн судасны ханын хатуурлыг зогсоох шидтэй гэнэ. Долоо хоногт доод тал нь таван ширхэгийг идэхэд хангалттай аж.

Мөнхийн ус”-ыг алим орлож чадна хэмээн эрдэмтэд vзжээ. Хэвийн хооллож, өдөрт нэг ширхэг алим идэхэд л бурхан танд доод тал нь гурван жилийн нас хайрлах юм.

Уйлах нь биед сайн гэдгийг “нулимс судлаач” Уильям Фрей баталжээ. Томчууд бид хvvхдийг “Өөрөө унасан хvvхэд уйлдаггvй”, “Эр хvн байж” хэмээн уйлахыг нь хориглодог тун буруу юм байх. Хvн багадаа их уйлах тусам эрvvл энх өсч торнидог аж. Эсрэгээр, уйлахгvй бол өвчлөмтгий болно.

Биеэ маажих болон маажуулах нь урт наслах нэг шалтгаан. Наад зах нь бие тайвшруулна. Бичнvvд биеэ маажиж, бусдыгаа ноолох дуртайг та анзаарч байсан уу. Энэ нь эрхэлж, нялуурч байгаа хэрэг огт биш. Биенээс нь эндорфин буюу “баяр баясгалангийн гармон” ялгардаг гэдгийг тэд мэддэг байх нь. Гэтэл хvмvvс бид vvнийг бvдvvлэг зуршил хэмээн хvлээж авдаг.