Нийтийн он тооллын 1162 он хар морин жилийн зуны тэргvvн сарын 16-ны улаан тэргэл єдрийн дєл цагт Чингис хаан (Тэмvжин) мэндлэв.
1163 он (харагчин хонин жил):
Тэмvжин хоёр настай (хий насаар тоолов, доош адил)
1164 он (хєх бичин жил): Тэмvжин гурван настай байв. Тэмvжиний их дvv Жочи Хасар тєрєв.
1165 он (хєхєгчин тахиа жил): Тэмvжин дєрвєн настай байв.
1166 он (улаан нохой жил): Тэмvжин таван настай байв.
Тэмvжиний хоёрдугаар дvv Хачигун тєрєв.
1167 он (улаагчин гахай жил) Тэмvжин зургаан настай байв.
1168 он (шар хулгана жил): Тэмvжин долоон настай байв.
Тэмvжиний отгон дvv Тэмvгэ Отчигин тєрєв.
1169 он (шарагчин vхэр жил): Тэмvжин найман настай байв.
Тэмvжиний охин дvv Тэмvлvн гуа тєрєв.
1170 он (цагаан барс жил):
- Тэмvжинийг есєн настай байхад Бeртэ vжинтэй сvй тавив..
- Есvхэй баатар Татар аймагт хорлогдон нас барав.
1171 он (цагаагчин туулай жил): Тэмvжин арван настай байв.
Есухэй баатар нас барснаас аймаг угсаа нь бутарч, Тэмvжиний амьдралд бэрхшээл тулгарав.
1172 он (хар луу жил): Тэмvжин арван нэгэн настай байв.
Тэмvжин Онон мeрний мeсeн дээр наадаж байгаад Жамухатай "анд" бололцов.
1173 он (харагчин могой жил): Тэмvжин арван хоёр настай байв.
Тэмvжин eeр эхтэй дvv Бэгтэрийг харван алав.
1174 он (хeх морин жил): Тэмvжин арван гурван настай байв.
1175 он (хeхeгчин хонин жил): Тэмvжин арван дeрвeн настай байв.
1176 он (улаан бичин жил): Тэмvжин арван таван настай байв.
1177 он (улаагчин тахиа жил): Тэмvжин арван зургаан настай байв.
- Тэмvжин Тайчуудад баригдаж, Сорхан шарын тусламжаар аврагдав.
- Тэмvжин найман шарга агтаа дээрэмдvvлж, Боорчитай нeхeрлeв.
1178 он (шар нохой жил): Тэмvжин арван долоон настай байв.
- Тэмvжин Бeртэ vжинтэй хуримлав.
- Бeртэ vжиний шитхvл хар булган дахыг Хэрэйдийн хан Тоорил (Ван хан)-д бэлэглэж холбоо тогтоов.
- Бэлгvтэйг явуулж Боорчийг урин авч ирж нeхeрлeв.
- Урианхан овогтны Жарчиудай eвгeн хeвгvvн Зэлмээг дагуулан ирж Тэмvжинд тушаан eгч, Тэмvжин Зэлмэ нар нeхeрлeв.
- Мэргид аймаг гэнэт дайрч Бeртэ vжинийг булааж явав.
- Зэвсэгт хvчнийг эмхлэн байгуулав.
1179 он (шарагчин гахай жил): Тэмvжин арван найман настай байв.
- "Буур хээрийн байлдаан"-аар Мэргидийг ялж, Бeртэ vжинийг буцаан авчрав.
- Ахмад хeвгvvн Зvчи тeрeв.
- Тус оны eвлeeс дараа жил болтол, Хурхунаг Жубурт Жамухатай хамт байв.
1180 он (цагаан хулгана жил): Тэмvжин арван есeн настай байв.
1181 он (цагаагчин vхэр жил): Тэмvжин хорин настай байв.
- Хаврын сvvлчээр Жамуха Тэмvжинээс салан явав.
- Жамуха салан явснаас хойш хэдэн жилийн дотор Тэмvжин тал нутгийн язгууртануудтай eргeнeeр холбоо тогтоов.
1182 он (хар барс жил): Тэмvжин хорин нэгэн настай байв.
1183 он (харагчин туулай жил): Тэмvжин хорин хоёр настай байв.
Хоёрдугаар хeвгvvн Цагадай тeрeв.
1184 он (хeх луу жил): Тэмvжин хорин гурван настай байв.
1185 он (хeхeгчин могой жил): Тэмvжин хорин дeрвeн настай байв.
1186 он (улаан морин жил): Тэмvжин хорин таван настай байв.
Гуравдугаар хeвгvvн Єгeдэй тeрeв.
1187 он (улаагчин хонин жил): Тэмvжин хорин зургаан настай байв.
1188 он (шар бичин жил):
Тэмvжин хорин долоон настай байв.
1189 он (шарагчин тахиа жил):
- Тэмvжин хорин найман настайдаа "Хамаг Монгол Улс"-ын ханаар eргeмжлeгдeж, "Чингис хаан" цолыг олжээ.
- Анхны тeрийн зохион байгуулалтын суурийг тавив.
1190 он (цагаан нохой жил): Хаан хорин есeн настай байв.
Жамухагийн єдєєсєн "Арван гурван хvрээний байлдаан" явагдав.
1191 он (цагаагчин гахай жил): Хаан гучин настай байв.
1192 он (хар хулгана жил): Хаан гучин нэгэн настай байв.
1193 он (харагчин vхэр жил): Хаан гучин хоёр настай байв.
Дeрeвдvгээр хeвгvvн Тулуй тeрeв.
1194 он (хeх барс жил): Хаан гучин гурван настай байв.
Монголын Хатагин, Салжигуд зэрэг аймгууд Алтан улсын хилд халдав.
1195 он (хeхeгчин туулай жил): Хаан гучин дeрвeн настай байв.
Алтан улсаас цэрэг томилж Жvйн цэрэг ба Татар цэрэгтэй хамтран Хатагин, Салжигуд зэрэг аймгийн арван дeрвeн хvрээг эзлэн авсан бeгeeд Татар аймаг ба Алтан улсын хооронд зeрчил гарав.
1196 он (улаан луужил): Хаан гучин таван настай байв.
- Алтан улс Татарыг дайлав. Чингис хаан холбоотон болж, Алтан улсын хvчийг ашиглан, анх удаа Татар аймагтай Улз голд байлдаж ялав.
- Хэрэйдийн дотоодод хямралдаан болж Ван хан дийлэгдэн Хар Хятанд дутаав.
1197 он (улаагчин могой жил): Хаан гучин зургаан настай байв.
- Чингис хаан Жvрхин аймгийг дарав.
- Жалайрын Мухулай ирж нeхeрлeв.
- Ван ханы дvv Жаха Хамбу дагаар оров.
1198 он (шар морин жил): Хаан гучин долоон настай байв.
- Намар Ван хан Тангуд газраар тэнэсээр буцаж ирэхэд Чингис хаан туслав.
- Чингис хаан Мeрvчэ сэгvл гэдэг газар, Тогтоа бэхи-г дахин байлдаж дийлэв.
1199 он (шарагчин хонин жил): Хаан гучин найман настай байв.
- Мэргид, Тайчууд нар Чингист халдахаар ирэв.
1200 он (цагаан бичин жил): Хаан гучин есeн настай байв.
- Чингис хаан Ван хантай хамтарч, Онон мeрний элсэнд Тайчуудтай байлдав.
- Хатагин, Салжиуд зэрэг арван нэгэн аймгийн язгууртнууд нийлж Буйр нуур орчим Чингис хаантай байлдав. Хаан ихэд ялжээ.
- Євeл, Цагаан, Тутауд, Алчи, Алухай дєрвєн Татар Чингисийг довтолсонд, Чингис Далан Нємрєгт байлдаж, дахин Татар аймгийг ялав.
1201 он (цагаагчин тахиа жил): Хаан дєчин настай байв.
Хатгин, Салжиуд, Ихирэс, Горлос, Тайчууд зэрэг аймгууд Жамуха-г "Гvр хан" єргємжилж, Чингис хааныг довтлов.
1202 он (хар нохой жил): Хаан дeчин нэгэн настай байв.
- Далан Нємрєгт гурав дахь удаа Татар аймагтай байлдаж мєхєєв.
- Ван хан Чингис хаантай зeвлeсeнгvйгээр Мэргидийн vлдэгдлийг довтолж олз ашгийг ганцаар авав.
- Чингис хаан Ван хантай хамтран умардад байлдав.
- Євeл Найманы Хvгсэv Сабрагтай байлдах гэтэл Ван хан байлдааны талбайд Чингисийг орхиж дутаав. Хvгсэv Сабраг Ван ханыг нэхэж байлдсанд Ван хан дийлэгдэв. Чингис хаан Боорчу, Мухулай нарыг томилж Ван ханыг дэмжив.
- Євeл Ван хан Чингисээс дахин салж явав.
- Намар євлийн vеэр "Хvйтэн" гэдэг газар Жамуха нартай дахин байлдаж дийлэв.
- "Хvйтний байлдаан"-ы дараа Тайчуудтай байлдаж дарав.
- "Онон"-д Тайчуудыг дарсан байлдаанд Чингис хаан шархдав, Зэвтэй нєхєрлєв.
- Тайчуудыг дарсан байлдааны дараа Сорхан шар нар ирж нийлэв.
1203 он (харагчин гахай жил): Хаан дєчин хоёр настай байв.
- Хавар Жамуха, Ван хан, Нилха Сэнгvм нар хуйвалдаж Чингис хааныг хорлох арга сэдэв.
- Бадай, Хишилиг хоёр адуучин Ван ханы хуйвалдааныг Чингис хаанд мэдэгдэж туслав.
- Ван хантай анх байлдсан "Муу єндєрийн байлдаан"-д хоёр талаараа хохирол олж ухрав.
- "Балжун нуурын тангараг"-ийг байгуулав.
- Намар Жэжээр єндєрт Ван хантай байлдаж Хэрээдийг мєхєєв.
1204 он (хeх хулгана жил):Хаан дeчин гурван настай байв.
- Хавар Онгуд аймаг Найманы байлдааны тєлєвлєгєєний тухай мэдээлж Чингис хаантай нэгдэв.
- Цэргийн зохион байгуулалтыг єєрчилж аравт, зуут, мянгатын дvрмийг тогтоожээ.
- 4 сард Наху гvнд Наймантай байлдаж мєхєєв.
- Уйгур бичгийн хvн Тататунга-г олзолж, уйгуржин монгол vсгийг бvх Монголд дэлгэрvvлсэн бєгєєд тамга хэрэглэв.
- Намар євлийн vеэр энэ аймгийн vлдэгдлийг нэхэн байлдав.
1205 он (хєхєгчин vхэр жил): Хаан дєчин дєрвєн настай байв.
-Хавар Чингис хаан єєрийн биеэр умард Найман ба Мэргидийн vлдэгдлийг дарав.
- Борухул, Чинбай нар Увас Мэргидийн урвагсадыг дарав.
- Алтайн араас их цэрэг буцав.
- Тангуд улс Нилха Сэнгvмийг далдалсан учир Тангудыг анх удаа дайлав.
- Жамуха-г эцэслvvлж Монгол аймгуудыг бvрэн нэгтгэв.
1206 он (Чингисийн тэргvvн он, улаан барс жил): Хаан дєчин таван настай байв.
-Хаант Монгол Улсыг тунхаглан байгуулж, Чингис хаан их ор суув.
- Наян найман тєрийн гавьяатныг шагнав.
- Цэрэг засаг нэгдсэн дєрвєн тvмэн ба ерэн таван мянганыг цэгцлэн байгуулж, Хаант Монгол Улсын тєрийг цогцлов.
- "Их засаг" хууль гаргав.
- Харлугийг дайлахаар Хубилай ноёныг, Найманы Хvчvлvгийг нэхvvлэхээр Зэв ноёныг тус тус томилов.
1207 он (Чингисийн 2 дугаар он, улаагчин туулай жил): Хаан дєчин зургаан настай байв.
- Ахмад хeвгvvн Зvчийг томилж, Ойн иргэдийг нэгтгэн авав.
- Єргєлийг тасалдуулсан учир Тангуд улсыг хоёрдахь удаа дайлав.
- Алтан урагтаа ард иргэдийг хуваав.
1208 он (Чингисийн 3 дугаар он, шар луу жил): Хаан дєчин долоон настай байв. Алтан ордондоо саатжээ.
1209 он (Чингисийн 4 дvгээр он, шарагчин могой жил): Хаан дєчин найман настай байв.
-Уйгурын Итvгvд Баржуг Арт Тигин Хар Хятаны тайш Шаокэм гэгчийг алж, Чингис хаанд дагаар оров.
- Тангуд улсыг гурав дахь удаа дайлав.
1210 он (Чингисийн 5 дугаар он, цагаан морин жил): Хаан дєчин есeн настай байв.
- Хаанд тэрсэлсэн бєє "Дэв тэнгэр"-ийн амийг нь эцэслvvлжээ.
- Алтан улсыг дайлах бэлтгэлийг хийв.
1211 он (Чингисийн 6 дугаар он, цагаагчин хонин жил): Хаан тавин настай байв.
- Хубилай ноён Харлугийг оруулан авч Харлугийн Арслан ханы хамт буцаж ирэв.
- 2 сард хаан биеэр их цэрэг дайчилж, Алтан улсыг гурван замаар дайлав.
- 4 сард зvvн гарын хошууч Зэв ноёны цэрэг Да Шуй Пуань Фэнли зэрэг сянийг эзлэв.
- Чингис хаан энэ зун Онгуд аймгийн нутагт зусав.
- 7 сард Зэв ноён Ушабуу, У Юай Инийг эзлэн авсан бєгєєд Монголын цэрэг анх удаа Алтан улсын баруун нийслэл Датун хотыг эзлэв.
-Чингис хаан єєрєє Чжанчжоу, Фучжоуг довтлж Цуйбиншань, Хуй Хэ Бао зэрэг газар Алтан улсын жанжин Ваньгинь Чэн Юйгийн цэргийн гол хvчийг сeнeeж, Сюаньдэ Син-ийг эзлэн авав.
-Алтан улсын тvшмэл Го Бао Юй монгол цэрэгт дагаар оров.
- 9 сард монгол цэрэг Цавчаал боомтыг эзлэн авч, Чжунду хотод хvрэв.
- Монголын баруун гарын цэрэг Юньнэй зэрэг газар эзлэв.
- Монголын гол цэрэг Чжунду хотыг довтлоод авч чадалгvй ухарч, тус оны eвeл Алтан улсын хил дагуу eвeлжиж цэргээ цэгцлэв.
1212 он (Чингисийн 7 дугаар он, хар бичин жил): Хаан тавин нэгэн настай байв.
- Хаврын тэргvvн сард Чжунду хотыг дахин довтлов.
-Хавар монгол цэрэг Yнэгэн даваан дээр ширvvн байлдаж, Алтан улсын жанжин Хушаху-гийн гучин тvмэн цэргийг Хуй Хэ Бао-д бvрэн сєнєєсєн бєгєєд Сюаньдэ-г эзлэн авав.
- Алтан улсын жанжин Шимо мянган, монгол цэрэгт оров.
- 8 сард Чингис хаан биеэр Алтан улсын баруун нийслэл Датун-ыг дахин довтолж, зэрлэг суманд шархдаж цэрэг ухрав.
- 9 сард монгол цэрэг Дэ Син балгасыг хэдэнтээ байлдаж эзлэв.
- Тус онд Хятанчууд "Зvvн Ляо улс"-ыг байгуулж, Монголд дагаар оров.
1213 он (Чингисийн 8 дугаар он, харагчин тахиа жил): Хаан тавин хоёр настай байв.
-Хаврын тэргvvн сард Чингис хаан Алтан улсын зvvн нийслэл Ляо Янь-г эзлvvлэхээр Зэв ноёныг томилов.
- 7 сард Чингис хаан биеэр цэрэг дайчилж Дэ Син балгасыг дахин эвдэв.
- 8 сард Гуйчуань голд Алтан улсын мужийн тєлєєлєгч Ваньгинь Ган, нийтлэн захирагч Жvхv Гуучи нартай байлдаж ялав.
- Алтан улс Цавчаал боомтоо дахин чанга бэхлэсэн тул Чингис хаан цєєн цэрэг авч нарийн замаар тойрон Цзицзингуань боомтыг гэнэт дайран гэтэлж, И чжоу балгасыг эзлэн авав. Зэвийг томилж Нань коу боомтыг эзлэн, Цавчаал боомтыг ємнє хойноос нь хавчин дайрсан тул Цавчаалын сахиул цэрэг буун єгч, боомтыг эзлэв.
- Мєн 8 сард, Алтан улсын тєрд "Ордны хувьсал" гарч, Хушаху хаанаа хор идvvлэн алж, Ваньгинь Сюань-г Алтан улсын наймдугаар хаанаар єргємжлєв.
-10 сард Чингис хаан элч томилж, Алтан улсыг бууж єгєхийг шаардав.
- Чжунду-гийн хамгаалалт бат бэх тул монгол цэрэг эзэлж чадсангvй, Чингис хаан цэргээ гурван замаар хувааж, Алтан улсын дотор газар єєд довтлон, Шаньдун, Шаньси, Хэбэй, Ляоси зэрэг газрын ерээд хот балгасыг эзлэв.
- Тус оны євєл Чингис хаан Чжунду-гийн Шар хээрт буув.
1214 он (Чингисийн 9 дvгээр он, хєх нохой жил): Хаан тавин гурван настай байв.
-Хаврын тэргvvн сар, Алтан улс эвсэхийг гуйв. Чингис хаан зєвшєєрч, Арачан (Жабар)-г Алтан улсад элчлvvлэв.
- 3 сард эвсэл биелэгдэж, монгол цэрэг ухрав. Чингис хаан энэ зун Загасан нуурт зусав.
- 6 сард Алтан улсын хаан Чжунду хотоо орхиж, нийслэл Бяньлян хотруу нvvв.
- 7 сард Алтан улс итгэл алдав гэж монголчууд гурав дахь удаагаа Чжунду хотод довтлов.
- 10 сард Мухулай ноёныг томилон Ляо Си-г дайлуулав.
1215 он (Чингисийн 10 дугаар он, хєхєгчин гахай жил): Хаан тавин дєрвєн настай байв.
- Хавар монгол цэрэг Ляо Си-г бvрэн эзлэв.
- Алтан улсын баруун мєрийн дэд юань шуай Пуча Чигин Монголд бууж єгєв.
- 3 сард Чжундуд туслахаар ирсэн Алтан хааны цэргийг устгав.
- 5 сард Алтан улсын нийслэл Чжунду хотыг эзлэв.
- Бичгийн эрдэмтэн хятан хvн Елюй Цуцай Чжундугаас ирж Чингис хаантай уулзав.
- 6 сард Монголын цэрэг ухарч Загасан нуурт буув.
- Ойн иргэд бослого гаргав.
- Чингис хаан цэргээ гурав хувааж, Алтан улсыг дайлуулав.
- Улсын дотоодын явдлаа шийдвэрлэхийн тулд Чингис хаан Хэрлэнгийн их ордондоо буцав.
1216 он (Чингисийн 11 дvгээр он, улаан хулгана жил): Хаан тавин таван настай байв.
- Тvмэд зэрэг Ойн иргэдийн бослогыг даруулахаар цэрэг томилов.
- Сvбээдэйд тємєр тэрэг єгч, урьд томилсон Тогучарын морьт цэрэгтэй хамтран Мэргидийн vлдэгдлийг нэхvvлэв.
(3) Найманы Хvчvлvг-ийг устгахаар Зэв ноёныг Хар Хятанд томилов.
(4) Хорезмд элч томилж, арилжааны гэрээ тогтолцжээ.
1217 он (Чингисийн 12 дугаар он, улаагчин vхэр жил): Хаан тавин зургаан настай байв.
(1) Дeрбэй догшин Ойн иргэдийн бослогыг дарав.
(2) Сvбээдэй баатар Мэргидийн vлдэгдлийг нэхэж Чуй мєрєнд хvрч бvрмєсєн устгав.
(3) 8 сард Мухулай ноёнд Го ван цол, алтан тамга, есeн хєлт цагаан туг єгч, Алтан улсыг дайлах vvргийг хариуцуулав.
(4) Ухуна тvрvvтэй 450 хvнтэй худалдаачдыг Хорезмд томилов, Отрарын хэрэг явдал vvсэв.
1218 он (Чингисийн 13 дугаар он, шар барс жил): Хаан тавин долоон настай байв.
- Хорезмд илгээсэн наймаачид алагдсан тухай мэдээ авч дахин элч томилосон боловч бас алагдав.
- Зэв ноён Хар Хятаныг мєхєєв.
- Их хуралдай хуралдаж Хорезмыг дайлах тухай хэлэлцэж дайны бэлтгэлийг хийв.
- Хавар Тангудыг дєрєв дэхь удаа дайлав.
- Гуулин улсад дутаасан Хятаны оргодлыг дарахаар арван тvмэн цэрэг томилов. Гуулин улс ба Монголын харилцаа
байгуулагджээ.
- Хааны дvv Отчигин ноён ба гvнж Алага бэхи-ээр тeрийн хэргийг захируулахаар тогтов.
- Єгєдэйг Монголын их хааны залгамжлагчаар тогтов.
- 3эв, Сvбээдэй, Тогучарыг Монголын их цэргийн хошуучаар томилов.
1219 он (Чингисийн 14 дvгээр он, шарагчин туулай жил): Хаан тавин найман настай байв.
- 4 сард, Чингис хаан их цэрэг дайчилж Хорезм улсыг дайлаар мордов.
- 5 сард, Найманы нутгаар дайран Эрчис мєрєнд зусав.
- Хорезмыг дайлах хорин тvмэн их цэрэг Эрчис мєрєнд цугларав.
- Сvн улсын Бумбын шашны бясалгагч Чан-чунь аршийг залахаар Лю Чжун Лу, Жабар нарыг томилжээ.
- Намар Монголын их цэрэг Эрчис мєрнєєс мордож, 9 сард Отрар хотыг бvслэн авчээ. Дараа нь Чингис хаан цэргээ дєрвєн замаар хувааж, хоёр мєрний хооронд дайлав.
- Чингис хааны захирсан гол цэрэг нь Бухара, Самаркандыг дайлах замд тус оны євєл Зернук, Нур хотыг эзлэв.
1220 он (Чингисийн 15 дугаар он, цагаан луу жил): Хаан тавин есєн настай байв.
- 3 сард Чингис хааны их цэрэг Бухара хотыг эзлэн авав.
- Тус сард Чингис хаан Хорезмын шинэ нийлсэл Самарканд хотыг эзлэв.
- Хорезмын Султан хан Мухаммед Самаркандыг эзлэхээс ємнє дутаасан тул Чингис хаан Зэв, Сvбээдэй нараар нэхvvлэв.
- Цагадай, Єгeдэйн захирсан цэрэг хагас жил гаруй байлдаж, тус оны хавар Отрар хотыг эзлэв.
- Зvчийн захирсан хоёрдугаар замын цэрэг болон Алаг ноён Сvйхэтv, Тахай нарын захирсан нєгєє замын цэрэг тус тус Ходжeнтоос Енджике хvртэлх Сыхун мєрєн дагуу бvх орныг эзлэв.
- Хавар Чингис хаан єєрєє Хорасан орныг дайлжээ.
- Энэ зун Чингис хаан Нагшабын талд зусав.
- Намар Чингис хаан Термез хотыг эзлэн авав.
- Євєл Чингис хаан Кангарт, Шуман оронд євєлжив.
- Зэв, Сvбээдэй нарын цэрэг Азербайджаны тєв Тбилиси єєд довтолж, Каспийн тэнгисийн эрэг дагуу Муганы талд євєлжив.
- Зэв, Сvбээдэй нарын цэрэг євлийн хvйтэнд Гvржийн хилд гэнэт цємрєн орж тус гаэрын цэргийг нь устгажээ.
- 12 сард Мухаммед султан Каспийн тэнгисийн нэгэн бяцхан арал дээр дутаан гарав.
- Євлийн эхээр Ургенч хотыг дайлсан байлдаан эхэлэв.
1221 он (Чингисийн 16дугаар он, цагаагчин могой жил): Хаан жаран настай байв.
- 1 сард Хорезмын Султан хан Мухаммед Каспийн тэнгисийн бяцхан арал дээр eвчнeeр vхжээ. Тvvний хeвгvvн Джалал-ад-Дин хаан орыг залгамжлав.
- Хавар, Чингис хаан Аму-Дарья мєрний олмоор гаталж, Балх хотыг эзлэн авав.
- Хавар, Джалал-ад-Дин султан Бараан хээрт Монголын хошууч цэргийг дайрч мянган хvн алсан бєгєєд туслахаар очсон Шигихутуху-гийн цэргийг байлдан дийлэв.
- Ургенч хотыг монгол цэрэг зургаан сар байлдан, тус оны 5 сард эзлэв.
- Чингис хааны гол цэрэг Талаханы Носрат Хо цайзыг зургаан сар байлдаад эзлэн авав.
- Зун хаан Талаханы уулархаг оронд зусав.
- Зун намрын vеэр Бамиан цайзын байлдаанд Цагадайн хєвгvvн Мvтvгэн алагджээ.
- 7 сард Алтан улсын элч ёслолын яамны тvшмэл Vгvсvн Жvанда тєрийн бичиг барьж, эвслийг гуйхаар Чингис хаанд аян зам зуур бараалхав.
- 10 сард Чингис хааны их цэрэг Шин мєрний хєвєєнд Джалал-ад-Дин султантай байлдаж дийлэв.
- Євєл, Джалал-ад-Дин султаныг нэхvvлэхээр Бала ноёныг, Индvс Багдадын хоорондох Ару, Мару, Мадасари зэргийг дайлахаар Дєрбэй догшин нарыг тус тус томилов.
- Зэв, Сvбээдэйн цэрэг тус онд Арменийн болон Гvржийн зvvн ємнє хэсэгт довтлов.
1222 он (Чингисийн 17 дугаар он, хар морин жил): Хаан жаран нэгэн настай байв.
- Оны эхээр Тулуйн захирсан цэрэг Хорасаны олон хотуудыг эзлэв.
- Хавар Чингис хааны гол цэрэг Балх хотыг дахин дайлав.
- 4 сарын 5-ны єдєр, Сvн улсын бумбын шашны тэрнvvн Чан-чунь арштай уулзав.
- Зун Чингис хаан Бараан хээрт зусав. Эл газарт томилсон цэргvvд ирж нийлжээ.
- Хорезмын эл хотдуудад дарга томилов.
- 8 сард Чингис хаан Чан-чунь арштай дахин уулзав (сvvлд нь хамт буцахдаа бас хэдэн удаа уулзжээ).
- Зэв, Сvбээдэйн цэрэг энэ євєл Кавказын нурууг даван, Асу аймгийн холбоот цэргийг мєхєєн, Кипчакт довтолов. Тэд энэ євєл Кипчакийн тєв газар євєлжив.
- Монголын их цэрэг энэ євєл Шин мєрний эх орчим дахь Буя Катурын ууланд євєлжив. Цэрэгт хижиг євчин дэлгэрчээ.
1223 он (Чингисийн 18 дугаар он, харагчин хонин жил): Хаан жаран хоёр настай байв.
- Хаврын эхээр Монголын их цэрэг нутагтаа буцав.
- 3 сард Чан-чунь арш Чингис хаанаас салж буцав.
- Мeн энэ сард Го ван Мухулай Шаньси мужийн Вэньси сяньд євчнєєр нас барсан тул тvvний хєвгvvн Борыг дундад Азиас буцааж ор залгамжлуулав.
- 5 сард Зэв Сvбээдэйн цэрэг Дон мєрний орчим Калка голд Орос Кипчакийн холбоотны цэргийг бvрэн устгав
- Зун, монгол цэрэг буцах замдаа Бараан хээрт зусжээ.
- Євєл, Чингис хаан Самаркандаас зvvн тийш буув.
- Євєл, Чингис хаан их ав тавив.
- Чингис хаан Хар Эрчис гол орчимд буудаллан буухад, Тангуд улсын цэрэг монгол нутгийг Эзнэй голын зvгээс уулгалан
халджээ.
- Тус оны сvvлчээр Зэв, Сvбээдэйн цэрэг Булгар аймгийг оруулан аваад Зvчийн гадаад харьяат болгоод буцав.
1224 он (Чингисийн 19 дvгээр он, хeх бичин жил): Хаан жаран гурван настай байв.
- Хавар Чингис хааны цэрэг буцах замдаа Сыхун мєрний баруун эрэг орчимд цугларч их хуралдай хийв.
- 5 сард Мухулайн хvv Бор ван Иньчжоу хотод Тангудын цэргийг байлдан дийлж, Тангудын эзний хeвгvvдийг барьцаа болгохоор тотгоов.
- Чингис хаан энэ зун Хулан баш гэдэг газар зусав.
- Намар, Монголдоо буцав.
- Намар, Тангуд улс ба Алтан улс хоёр эвслийн гэрээ тогтоов.
- 10 сард хааны ач хєвгvvн Хубилай, Хvлэгv хоёр (Тулуйн хeвгvvн) Эмил голд ирж хааныг угтав.
- Зэв жанжин буцах замдаа Ханлины нутагт нас барав.
- Сvбээдэйн цэрэг хааны их цэрэгтэй нийлэв.
-1225 оны эхээр Эрчис мєрний эх орчмын Буга Сочигай гэдэг газар их хурим хийж, Есeнхэ мэргэн сур харваж 335 алд хол тусгасан учир сvvлд нь нэгэн чулуун хєшєє босгож дурсгав. Энэ бол Чингисийн чулууны бичиг гэх дурсгалт зvйл юм.
1225 он (Чингисийн 20 дугаар он, хeхєгчин тахиа жил): Хаан жаран дєрвєн настай байв.
- Хаврын эхээр Чингис хаан Сартуул иргэнийг дайлан дуусч, Туул голын Хар тvн дэх ордондоо буцаж ирэв:
- 2 сард, Чингис хаан Тангуд улсад элч томилж, Тангудын эзнээс хєвгvvнээ барьцаа болгон илгээсэнгvй учрыг асуулгав.
- Намар, Чингис хаан арван тvмэн цэрэг дайчилж Тангуд улсыг дайлаар мордов.
-Тангуд улс хэрэм хотоо бэхэлж, Алтан улсаас зэвсгийн тусламж авах хэлэлцээрийг 10 сард байгуулж, дараа сард нь илэрхий зарлажээ.
- 11 сард Монголын их цэрэг Тvй Онгийн голын хєндийд ирж євєлжин цэргээ сургуулилав.
- Євєл, Чингис хаан их ав тавьсан бєгєєд мориноосоо унаж бие нь чилээрхэв.
1226 он (Чингисийн 21 дvгээр он, улаан нохой жил): Хаан жаран таван настай байв.
- Хаврын тэргvvн сард Монголын их цэрэг Эзнэй голын зvгээс Тангуд улсад довтлон, Хар балгас зэрэг хотыг эзлэв.
- Зун, Чингис хаан Хуньцуй Шань ууланд зусав.
- 7 сард Тангудын эзэн Ли Дэ ван vхэж, тvvний ач хєвгvvн Ли Сянь эзний орыг залгамжлав. Тэр харин Тангудын эцэсийн нэгэн эзэн нь болжээ.
- Намар, Монголын их цэрэг Ганьчжоу, Силянцу, Чулу, Хэлу, Сучжоу зэрэг хот балгасыг эзлэн авч, элс манханыг туулан Хатан голын есeн олом хvрч, Инли зэрэг сянийг эзлэн авав.
- 11 сард Чингис хааны их цэрэг Тvрэмгий балгасыг байлдан эзлэв.
- Євєл Монгол цэрэг Тангудын нийслэл Яргай хотыг эзлэн авч байлдав.
1227 он (Чингисийн 22 дугаар он, улаагчин гахай жил): Хаан жаран зургаан настай байв.
- Хаврын тэргvvн сар, Чингис хаан Хатан голыг гаталж, Тангудын зэргэлдээ Алтан улсын хот балгасыг довтлов. Урьдаар Цзий Шичжоу-г эзлэн авчээ.
- 2 сард Линьтао-г эзлэв.
- 3 сард Таочжоу, Хэчжоу, Синин сянь зэргийг эзлэв.
- 4 сард Чингис хаан Лундэ-д хvрэв.
- 5 сард Чингис хаан Тан Цин-ийг Алтан улсад элчээр
томилов.
- Илvv 5 сард Чингис хаан Лу Пань Шань ууланд зусав.
- 6 сард Алтан улсаас Ваньгинь Хэчжоу, Уудун аху гэгч хоёр элчийг Лу Пань Шань-д ирvvлж эвсэхийг гуйв.
- Мєн 6 сард Чингис хаан Лу Пань Шань-гаас хєдєлж, Циншуй Сянь-ий Сицзян гэдэг газар хvрч буув.
- Чингис хаан Циншуй-д байхад Тангуд улсын элч ирж, нэг сарын дараа бууж єгєхєєр гуйв.
- 7 сарын шинийн тавны хар морин єдєр (буюу аргын улирлын 8 сарын 18-ны єдєр), Чингис хаан халуун євчнєєр хvнд чилээрхэж, тус сарын 12-ны шарагчин vхэр єдєр (буюу аргын улирлын 8 сарын 25-ны єдєр) жаран зургаан настайдаа Циншуй сянь-ий Сицзян-д тэнгэр болов.