Бичлэгийн тоо 2,391
1635 онд Халхын Түшээт хан Гомбодоржийн
анхдугаар хөвгүүн болж, Ханджамц хатангаас одоогийн Өвөрхангай аймгийн
Зүйл сумын Есөн зүйл гэдэг газар Ишдорж нэртэйгээр төрөөд 1686 онд
"Өөрөө гарсан гэгээн" буюу "Соёмбо" үсгээ зохиосон нь хожим харийн
дайснаас хамгаалан тэмцэж явсан шударга журамт баатар эрчүүд, туг
далбаан дээрээ хэрэглэсээр Цогт тайж
1634 оны орчим, 20 дугаар зууны эхээр Хятадын хар цэрэгтэй Монголын
тусгаар тогтнолын төлөө байлдахаар явсан ардын Хатанбаатар Магсаржав
мандүүлж байсан түүхэн баримт байдаг байна. Соёмбо үсэг, тэмдэг, тамга
нь монгол улсын тусгаар тогтнолын билэг тэмдэг болох ийм л түүхэн урлаг
соёлын бүтээл гэж би боддог.
Энэ билэг тэмдэг буюу лого нь
зохиогчийн эрхээр тухайн үюдээ хамгаалгдсан бөгөөд Эрдэнэ-Зуу хийдийн
хэрмэн дотор одоогоороо Соёмбын тахилийн дуганд номын дуу тасраагүй
байдаг байна.
Гэтэл
1960 оны 5
дугаар сарын 19, Хужирт сум, Өвөрхангай аймаг Гаваагаар овоглосон
Батхүү төрж 2007 онд 750мл-р савалсан архийг монголын төрийг түшсэн
түшээ байхдаа өөрийн дүү гэгдэх П.Батсайханы удирдаж байгаа үйлдвэрт
үйлдвэрлэн худалдаалж эхэлжээ. Энэхүү соёмбо хэмээх архи нь олон
монголчуудын цусанд нэвчин бодлыг нь манаруулж хогийн саванд хэвтэж
устсан манжын дуусашгүй мөрөөдлийг гүйцэлдүүлж байна.
Соёмбо
үсгийг хэврэгшүүлэх үгүйг 400 жилийн тэртээ шалгуулахаар хатуу нэхэлтэй
том боломж сансар огторгуйн энэ хорвоо дээр хүний
биеийг олон төрсөн замбуу тив дээр л тохиодогийг олон сонголттойгоор
төрсөн ахан дүүс гэх түшээт хан аймгийн Г.П.Батхүү, Г.П.Батсайхан болон
эмэгтэй дүүд нь тохионгуут соёмбо архийг санаачлан зохиож, бүтээж,
үйлдвэрлэн, худалдааллаа.
Уусан хүнийг чигшин хэлдэг, зэвүүцэн
ярьдаг бол архи хэмээх ундааг ад чөтгөрийн хэмээн зүйрлэсэнг ч эрх биш
бодон тунгааж, насны эцэст түмэнтээ буян үйлдсэнээс насны сөлтэйд
мэдсээр байж нүгэл үйлдэж чөтгөрийн ундааны нэрээ солино гэдэгт итгэж
байна.
Шунхлай хэмээх догшин
уулаар бус шунхлай хэмээх ОО цаас худалдаанд гарвал эрхэм ахан дүүс
баярлахгүй биз ээ. Үе улиран дамжин хувилдаг их хувилгаадын оюуны
бүтээлээр архи хийсэн нь агаар нэг шүү.
Ахин би соёмбо хогийн саванд байхыг хармааргүй байна.
Х Богд -н анхны лүндэн ийм байх болоу уу
- Холбоотой бичлэг :
- http://www.mglclub.com/6661944/e07/trackback
ALTAN SOYOMbo; Soyombo useg boL CHinges haanii shuud ugsaa haLhiin anhdugaar bogd Zanabazar gegeenii zohioson " uuruu butsen useg " hemeeh shashnii sudar bichih useg agaad ertnii samgardi ,tuBdiin nomiin bichigt undesLesengedeg.Tusgaar TogtnoL Mandan badraLin temdeg boLsoor irjee;Anh SOYOMBO usgiig Bogd haant MONGOL uLsiin TQRIIN SULD boLgon ,TQRIIN DALbaand durseLdeg boLson ba kommunist zasagLaLiin jiLuuded ch Soyombo usgiig haLaagui yum.B.Renchin guain taiLsanaar soyombo usgiin deer bui gaLiin gurBan DQLiig TEGSH dursLeh uchirtai agaad ene ni //ungursun ,odoo ,ireedui //gurBan tsagt tegsh mandan badrahiig beLgeddeg ajee.Mun zarim sudLaachid gaL bish OD durseLsen baidag gesen baidag ni bas L sonirhoL tatna. ALiBaa yum uchirtai hamaaraLgui yum gej ene deLhiid baidaggui biLee. Yum buhen uchirtai ,uchir buhen utgatai gedeg. Magadgui bid deedeLj suseLj yaBah yostoi zuiLee hogiin saBand hamgiin muuhai gazart hayaj baigaa boLood bidnii hugjiL mandaL boLj uguhgui baigaa ch yum biLuu. IH haaniihaa zurgiig haa hamaagui yumand taBij ter ni hog boLj hayagdah , Soyombo usegee ch bas adiL ...Bogd haant MongoL uLsiin turiin daLbaa Soyombo usgiig heregLehees umnu tsuLgui uLaan ungutei bsn gedeg...Edgeer zan zanshiLd harshLah zuiLsiig boLiuLhad oLon tumen bugd duugaa negtgej boLiuLah ba UIH-d hurteL sanaL gargaj yanz buriin zuiLd ashigLahiig horigLuuLah heregtei yum...
ALTAN SOYOMbo; Soyombo useg boL CHinges haanii shuud ugsaa haLhiin anhdugaar bogd Zanabazar gegeenii zohioson " uuruu butsen useg " hemeeh shashnii sudar bichih useg agaad ertnii samgardi ,tuBdiin nomiin bichigt undesLesengedeg.Tusgaar TogtnoL Mandan badraLin temdeg boLsoor irjee;Anh SOYOMBO usgiig Bogd haant MONGOL uLsiin TQRIIN SULD boLgon ,TQRIIN DALbaand durseLdeg boLson ba kommunist zasagLaLiin jiLuuded ch Soyombo usgiig haLaagui yum.B.Renchin guain taiLsanaar soyombo usgiin deer bui gaLiin gurBan DQLiig TEGSH dursLeh uchirtai agaad ene ni //ungursun ,odoo ,ireedui //gurBan tsagt tegsh mandan badrahiig beLgeddeg ajee.Mun zarim sudLaachid gaL bish OD durseLsen baidag gesen baidag ni bas L sonirhoL tatna. ALiBaa yum uchirtai hamaaraLgui yum gej ene deLhiid baidaggui biLee. Yum buhen uchirtai ,uchir buhen utgatai gedeg. Magadgui bid deedeLj suseLj yaBah yostoi zuiLee hogiin saBand hamgiin muuhai gazart hayaj baigaa boLood bidnii hugjiL mandaL boLj uguhgui baigaa ch yum biLuu. IH haaniihaa zurgiig haa hamaagui yumand taBij ter ni hog boLj hayagdah , Soyombo usegee ch bas adiL ...Bogd haant MongoL uLsiin turiin daLbaa Soyombo usgiig heregLehees umnu tsuLgui uLaan ungutei bsn gedeg...Edgeer zan zanshiLd harshLah zuiLsiig boLiuLhad oLon tumen bugd duugaa negtgej boLiuLah ba UIH-d hurteL sanaL gargaj yanz buriin zuiLd ashigLahiig horigLuuLah heregtei yum...
