Монгол наадам сайхан шүү. Гэхдээ нас нилээн дээр 40 гарсан болон морь уядаг барилддаг хүмүүсд л сайхан юм болов уу гэж бодогдох юм.
Монголд 13 ны орой болох хамтлаг дуучдын тоглолтыг л залуус хүлээдэг. Залуус гэж нийт монголчуудын 3/1, Улаанбаатарчуудын 70% орчим. Тэгвэл хөгжил цэцэглэлийн үлгэр дуурайлал болсон БНСУ-д байгаа монголчуудын 99% нь залуус учир Монгол наадамд өөрчлөлтийг тэднээс хүлээсээр ч байж болох юм шүү Монголд. Хэн мэдлээ дээ, хүлээгээд ч нэмэргүй байж болох юм.
Гадаад оронд байсан хүн болгон л нэг сонин юм сурсан мэдсэн байдаг л даа. Самбаатай овсгоотой нь бол нилээн олон зүйлд сайн сураад бүр диплом, зэрэг авчихсан дэлхийн бренд пүүсүүдэд ажиллаж л байгаа байх.
АНУ-д болдог багт наадамууд, карнавалл, Японд болдог цэнгээнт тоглоомууд гээд монголчууд бид оригоор нь үзэж харж байгаа. Харин нөгөө монгол наадам маань улсынхаа хөгжлийг харуулаад ч юм уу удирдагч нарынхаа сэтгэхүйг харуулдаг ч юм уу 1924 оныхоос өөрчлөгдсөнгүй. Бөх, морь, сур үзээд хоёр хоног идээд уугаад, чадалтай хэд нь хонь гаргаж, ямаа боогоод л болоо.
Би ч багадаа наадмын нээлтийг үзээд л яармагийн дэнж гарч нэг бөөн тоос хараад л харьдаг байсан. Үнэндээ бол уйтгартай баяр.
Монголд наадмыг хамгийн ихээр үзэх гэж тэмүүлдэг хүмүүс бол гадаадын жуулчид л байдаг. өө тийм л дээ нээрээ бөхчүүд, уяачдын авгай хүүхэд, тал зассан хэдэн найз нэртэй компаний захирлууд, ажилчид нь.
Сумо, сагс, хөл бөмбөгийн тамирчдын нэрийг бүү хэл намтартай мэддэг залуус монголоор дүүрэн бий. Худлаа гэвэл одоо энийг уншиж байгаа эрхэм та 2007 оны шөвгийн дөрвөн бөхийн нэр, ус намтартай нь мэдэх үү? Тэгвэл (монгол бөх, хурдан морь, сур харваанаас бусад)дэлхийн аваргын хагас шигшээд үлдсэн найман багийн тамирчдын нэр ус, намтартай мэдэж магадгүй.
Монгол наадам монголчуудыг наадан цэнгүүлэхгүй байна шүү дээ.(ихэнх нь залуус учир) Тэгээд яах вэ? эрийн гурван наадмаа хийхгүй гэж үү? за тэгвэл монгол наадам биш болчнихно л доо, харин шинээр шинэлэг юм л хэрэгтэй байна +.
БНСУ-д байгаа монголчуудад монгол наадмын шинэ хувилбар бий болгох боломж бий. Хүсвэл шүү дээ. ХYсэхгүй бол тэгээд л нэг аймгын хэмжээний нутагт монгол улсын томоохон хотын хэмжээнд хүрхүйц залуустай (27 000 ам, хүн) 4-5 наадам хийсэн болоод хэдэн Воно өгсөн хандивлагч кореи нарыг баясгаад, дов жалганы мэт олон наадмаараа хоорондоо нэгнийгээ жийлзээд байж байх гэж үү.
Дэлхийн томоохон улсд монгол улсаа сурталчлах энэ сайхан боломжыг алдсаар, Солонгост солонгос дууг хэн сайн дуулах вэ? тэмцээн зохиосон шигээ...
Уучлаарай наадмаа л сайхан болгох гэсэнг минь ойлгоорой. Монголд өөрчлөгдөх гэж ахиад 80 жил ч багадах байх, харин гадаад оронд байгаа хэд нь л шинэлэг уур амьсгал оруулж цагаан сар наадам гээд хөгшчүүлийн баяр мэт удаахгүй юмсан даа. Монгол улсад сайхан наадахыг сайхан сууж ТВ болон Нет-р үзэж, мэгжүү, сөжүү бага ууж, бууз идэнгээ ганц нэг бөхчүүдийн талаар мэтгэлцэн А.Сүхбат аваргын хэлсэн ярьсан талаар хөөрөлдөн наадахыг хүсье.
- Холбоотой бичлэг :
- http://www.mglclub.com/1893468/4cb/trackback
Монгол Улсын гавьяат тамирчин, даян аварга А.Сүхбат Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж болон Монголын ард түмэнд хандан Монголын үндэсний бөхөд шударга ёс тогтоохыг уриалж тунхаг бичиг гаргасан байна. Ид барилдах насандаа наадмын дэвжээгээ орхисон даян аварга Монгол бөхийн дэвжээг ёс бус зүйлээс цэвэрлэхийг уриалсан тунхаг бичигтээ “Би улсад гурав түрүүлэхдээ нийт гурван сая төгрөгийн шагнал авсан. Би маш их бэлтгэл сургуулилт хийж, ядарч сульдан, ялж ялагдаж байж амжилтад хүрсэн. Гэтэл найраа хийж, начин төрүүлсэн нэг нөхөр түрүү бөхийн шагналаас 40-50 дахин илүү буюу 40-50 сая төгрөг өвөртөлчихөөд тунаж барилддаг бидний ховор агшныг үзээд маасайтал инээгээд сууж байхыг нь харахаас ой гутдаг юм. Одоо найраа гэгч улам л залуужиж байна. Саяхан болсон Бүх цэргийн наадам дээр найраа яг наадам дээр болдог шиг болж чадаж байна. Бөхчүүд залуу үедээ найрааг сайн зааж, сургаж өвлүүлсэн байна. Нэгийн даваанаас найраа явж, улсын цолонд ойрхон яваа залуучууд... тухайлбал, цэргийн арслан А.Бямбажав, аймгийн арслан Ч.Содномдорж, Б.Батмөнх, Б.Сангисүрэн нар бууж өгч, цэргийн начин төрүүлж байх жишээтэй. Залуу хойш үе маань аз хийморьтой явах, хийморио үхүүлэхгүй байх талаар бодохоо ч байчихаж... Бид бүхний жаргалант ирээдүй болсон үр хойчдоо найраа гэж байдаг юм аа, найраагүй наадам гэж байдаггүй юм гэж хэлэх үлдлээ гэж үү. Тийм биш ээ, огтхон ч тийм зүйл байж болохгүй. Бидний хувьд манай “Олимп” сургуулийн хамт олон болон зөв шударга үзэлтэй олон хүмүүсийн хувьд найраа авлига хэзээ ч хийлгүйгээр шударгаар тэмцэлдэхийг уриалсаар ирсэн юм. Эцэг өвгөдөөс уламжилж ирсэн эрийн гурван наадам бөхийн барилдаанаа ариун сайхан рашаан лугаа цэвэр авч явцгаая” хэмээжээ.
Үнэхээр ч монгол бөхийн ёс заншил бохирдож, найраа хэмээх мөнгөний наймаанд бохирлогдож байгаа талаар хэн хүнгүй ярьдаг, халагладаг. Тийм ч учраас олон хүн аваргын энэхүү санаачлагыг дэмжиж буйгаа илэрхийлж байгаа юм. Манай NEWS.MN сайтад аварга А.Сүхбатын захиаг нийтэлсэн даруйд маш олон уншигч санал, сэтгэгдлээ үлдээж, түүнийг дэмжиж буйгаа илэрхийлсэн юм. Иймд бид уншигчдынхаа хүсэлтээр даян аваргын санаачилгыг дэмжиж, хамтарч ажиллахаар боллоо. Аварга А.Сүхбат ч “Ардын эрх” сонин болон NEWS.MN сайтын хамт олон ийнхүү түүнийг дэмжиж буйд талархаж буйгаа илэрхийлэн хамтран ажиллахаар болсноо бидэнд уламжлав. Ингээд бид даян аварга А.Сүхбаттай товч ярилцсанаа хүргэе. Тэрбээр Төв аймгийн Хустайн нуруунд бэлтгэлээ хийж буй Төв аймгийн бөхчүүдийн галыг ахалж, шавь нарынхаа бэлтгэл, сургуулилтыг дасгалжуулж байгаа бөгөөд удахгүй нийслэлд ирнэ гэлээ.
-Юуны өмнө таныг монгол бөхийнхөө ёс зүйг дээдлэн,найраа гэх мэт ёс бус зүйлээс цэвэршүүлэх санаачлага гаргаж байгаад талархал илэрхийлж, NEWS.MN болон “Ардын эрх” сонины уншигч, хэрэглэгчид таныг дэмжиж буйгаа бидэнд илэрхийлснийг дамжуулж байна?
-Баярлалаа. Наадам бол нутаг нутгийн бөхчүүд уул ус, нутаг орноороо овоглон ирж зодоглодог, бөхчүүд нь давахад нутаг хошуугаараа баярлан догдолж байдаг нэг ёсондоо ард түмний баяр, төрийн ёслол юм. Тийм ч учраас бид монгол наадмаа цэвэр ариун, ёс жудагтай байлгах ёстой. Монгол бөх, эрийн гурван наадам цэвэр байх ёстой. Үр хүүхэддээ монгол бөхийн ёс заншлаа өвлүүлж, аливаа ёс бус зүйл гаргуулахгүй байх ёстой юм. Олон хүн энэ санаачилгыг дэмжиж байгаад баярлалаа. Бид цэвэрлэж чадна, чадна.
-Монгол бөхийн ёс жаяг гээгдэж, найраа хэмээх зүйл хавтгайрч байгаа талаар хэн хүнгүй л ярьдаг. Үүнийг арилгаж цэвэршүүлэхийн тулд та хамгийн түрүүнд өмнө ямар алхам хийх хэрэгтэй гэж боддог вэ. Тухайлбал хуульд өөрчлөлт оруулах ч гэдэг юм уу?
-Бөхчүүд бид хууль журамд өөрчлөлт оруулах эрхгүй шүү дээ. Төрийн болон төрийн бус байгууллагууд тусдаа байх ёстой атал төр өөрөө төрийн бус байгууллагын ажлыг булааж авч, хошуугаа дүрж, төрийн бус байгууллагын ажилд оролцож байна. Гэхдээ зөв шударга үзэлтэй олон түмэн нийлж байж энэ бүхнийг өөрчилж чадна байх аа гэж итгэж байна. Миний хувьд үүнд хамтарч ажиллаач ээ гэсэн санаагаа захиагаараа илэрхийлсэн. Олон хүн дэмжих байх аа. Та бүхэнтэй ч хамтран ажиллах болно.
А.ТУЯА
 Голден гэйт паркийн "Old speedway" хэмээх талбайд 7-р сарын 11 өдөр Бямба гарагт 10:00 AM - 5:00 PM цагийн хооронд Бэй Аэриагийн 2009 оны НААДАМ-ын ажиллагаа явагдана. Өмнөх жилүүдэд наадам хийж байсан энэ талбайд хэрхэн хүрч очих, машин тэрэгээ зогсоолд тавих талаар хуучин очиж байсан хүмүүс сайн мэдэх байхаа. Талбайн машины зогсоол дахь зай бага тул энэ жилийн хувьд зөвхөн худалдаа үйлчилгээ явуулах, ачаа тээш буулгах зориулалтаар ашиглахыг зөвшөөрч байна. Машин тэрэгээ ойр орчимд замын тэмдэглэгээг сайтар нягтлаад тавих шаардлагатай боллоо.
Наадмын талбайд хүнсний болон бэлэг дурсгалын худалдаа явуулж бизнес хийх байгууллага хувь хүмүүс $80 хураамж, $50 цэвэрлэгээний депозит (барьцаа) төлж талбайд байрлах газраа аван сүүдрэвчээ барина. Цэвэрлэгээний $50-ыг наадмын дараа байралсан талбайгаа бүрэн гүйцэд цэврэлсэнийг шалган буцааж олгоно. Хураамжийг Наадмын төв асар болон бөхийн хөлийн цэцгийн хоёр талаар тойруулан 20 майхан барих газрын зөвшөөрөл олгох тул наадмын төв талбайд майхан барих байгууллага хамт олон, хувь хүмүүс $40-ын талбайн хураамж төлж захиалгаа яаралтай өгнө үү? Захиалгаа өгч хураамж төлсөн дараалалаар талбайд майхан барих байрлал олгогдоно. Дараах утсаар Энэ жил наадмын төв талбайг тойруулан Бэй Аэриад Монголчуудын дунд үйл ажиллагаа явуулж байгаа олон нийт, бизнесийн байгууллага, компани, төсөл хэрэгжүүлэгч нарын сурталчилгааны самбар (баннер)-ыг нэгдсэн стандарт хэмжээний дагуу хийлгэж байрлуулах тул Наадам зохион байгуулах комисст хүмүүсээс дараах хандив өргөөд байна. Одоогийн байдлаар олон нийтийн байгууллагаас: Өсвөр Үеийн "ГЭР" төвөөс дааганы уралдаанд оролцох 10 хүүхдийн бэлэг.
П.Батмөнх Л.Цолмон нар (Милбрай) хүүхдийн хийлдэг тоглоомын (Jump house) зардлыг даахаар болсон. Наадмын хөтөлбөр, талбайн бусад зохион байгуулалт, тайз чимэглэл, урлагын тоглолт, бөхийн барилдаан, хүүхдийн барилдаан, шагайн харваа, спортын уралдаан тэмцээн, хүүхдийн хийлдэг тоглоом зэрэг олон асуудлаар санал бодлоо хэлж хувь нэмэрээ оруулах, хандив туслалцаа үзүүлэх хүмүүс зохион байгуулагчидтай холбоо барина уу? Наадмын зар, урилга удахгүй бэлэн болох тул та бүхэн цаг заваа эртнээс зохицуулж америк найз нөхөд хамт олноо урьж бэлтгэцгээнэ үү? Бэй Аэриа НААДАМ 2009 зохион байгуулах комисс |
Даян аварга А.Сүхбат уриалга гаргалаа
Монгол үндэсний бөхийн барилдаан нь цэвэр ариун ёс зүйтэй байг хэмээн уриалсан уг бичигт, Монгол бөх бол дэлхийн шилдэг бөхийн барилдаан гэдэгт огт эргэлздэггүй. Манай монгол бөх барьцтай, барьцгүй, сэрвүү, хав золгож барилдах гээд бусад барилдааны сонгомол арга мэхүүдийг өөртөө шингээсэн "Их монгол-Их бөх" болж чадсан юм.
Барилдаан эхлэхээс өмнө бөхчүүд хүчтэй амьтдыг дуурайн гараа, дэвээ, шаваа хийх болон алдар цолоо уянгалуулан дуудуулж, дахин давтагдахгүй уран, хурц, дайчин шаламгай барилдааныг хийж, үзэгч түмнээ уухайн дуунд баясгаж, нааддаг онцлогтой, гайхамшигтай урлаг, спортын хослол юм. Харамсалтай нь, сүүлийн үед энэ шударга спорт маань элдэв луйвар, бууж өгөлт, найраа гэх ёс бусын үзэгдэлд автаж, мөхөхөд хүрч байна.
Миний хувьд улс хувьсгалын 70 жилийн ойгоор 1991 онд хоёрын даваанд одоогийн улсын аварга /тэр үед заан цолтой байсан/ О.Балжиннямтай таарч, өвдөг шороодсон. Тэр наадамд намайг хаясан бөх маань түрүүлж, улсын арслан болсон. Харин 10 жилийн дараа 80 жилийн ойн баяраар түрүүлж байсан түүхтэй. 1990 онд бидний залуу бөхчүүд найраагаар тэр тэр начин болсон гэсэн, нас нь ахиж, амжилт гаргахаа байсан цолтой бөхчүүд найраа хийж, мөнгө авч начин төрүүлдэг гэдгийг анх удаа мэдсэн. Үүний эсрэг өнөөдрийг хүртэл бөхчүүд бид бүхэн болон МҮБХ дорвитой арга хэмжээ авч, энэ алдаа завхралыг засахын төлөө юу ч хийсэнгүй. Тухайлбал, намайг ид барилдаж байхад улсын цолонд хүрдэг даваануудад янз бүрийн гуйлт ирж, зовоодог байлаа. Намайг битгий амлаач, тэр бөхийг амлалгүй өнгөрөөгөөч, авсан ам угтуул бөхөө сольчих л доо... гэх мэтээр.
Би улсад гурав түрүүлэхдээ нийтдээ гурван сая төгрөгийн шагнал авсан. Би маш их бэлтгэл сургуулилт хийж, ядарч сульдан, ялж ялагдаж байж амжилтад хүрсэн. Гэтэл найраа хийж, начин төрүүлсэн нэг нөхөр түрүү бөхийн шагналаас 40-50 дахин илүү 40-50 сая төгрөг өвөртөлчихөөд, тунаж барилддаг бидний ховор агшныг үзээд маасайтал инээгээд сууж байхыг нь харахаас ой гутдаг. Одоо найраа гэгч улам л залуужиж байна. Манай "Олимп" сургуулийнхан, зөв үзэлтэй хүмүүсийн хамт найраа авлигагүйгээр шударга барилдахыг уриалсаар ирсэн.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид хувь хүнийхээ болон хамт олныхоо өмнөөс шударга байхыг уриалсанд талархсанаа илэрхийлье. Цөөн хэдэн бөхчүүд л найраа авлигачдад идэгдэж, олон түмэнд нэр хүнд нь уначихжээ. Энэ байдлаа даруй засахгүй бол үзэгчид ирэхгүй, үзэхгүй болж монгол бөх мөхөлд хүрэх нь.
Ерөнхийлөгч болон нийт ард түмэн намайг дэмжиж энэ авлига найрааг зогсоохын төлөө санал сэтгэгдлээ хэвлэл мэдээллээр илэрхийлж, хамтарч ажиллахыг хүсье. Энэ жилийн наадам найраагүй сайхан болоосой. Монгол наадам, Монгол бөх шударга барилдаанаар үргэлж наадамчдаа баясгадаг. Би монгол бөхийн сайн сайхны төлөө тэмцэх болно. Та бүхнийг хүндэтгэн ёслов.
Монгол Улсын гавьяат тамирчин, даян аварга А.Сүхбат.