Анод банк үүдээ хэрхэн нээх бол, арай дампуурчихгүй байгаа, энэ бүхэн нийт банкны системд хэрхэн нөлөөлөх бол?
Айдастай энэ асуултын эхний тайвшрал болж Анод банк даваа гаригийн өглөөний 09.00 цагт үүдээ нээлээ. Бас ч гэж дампуурлаас айсан хадгаламж эзэмшигчид үүд хаалгыг нь өшигчин орж ирж хамаг хадгаламжаа хуу хамаад аваад явчих вий гэсэн хардлага ч хийсэн арилахаар тайвнаар... Мэдээж хэрэг, Монголбанкнаас Бүрэн эрхт төлөөлөгч томилон гурав хоногийн хугацаатай банкны системээс үйл ажиллагааг нь тусгаарлан, онцгой байдалд шилжүүлсэн учраас айдастай иргэд ч бас олон байсан. Гэхдээ тооцоолж байснаас харьцангуй бага хүн ирлээ гэж банкныхан нь олзуурхаж байлаа. Тус банк нийслэлийн 20 орчим салбар тооцооны төв ийнхүү хэвийн ажиллагаагаа эхлэв.
14.30 цаг. Хамгаалалтын албаныхан хийгээд банкны ажилтнууд хянамгай харцаар хүн болгоныг ажиглан хэрэг зоригийг нь нухацтай бөгөөд эелдгээр асууна. Энд тэнд хүмүүс бөөгнөрсөн эсвэл, залхаж ундууцсан мэт харагдуулахгүй байхыг тэд ихэд хичээж байгаа янзтай. Айдас дагуулсан хүлээлт нэрмэснийг хэлэх үү, ихэнх хүмүүс дүрэлзэн уцаарлахад бэлэн “Яагаад удаад байгаа юм бэ, тэгээд хэнтэй уулзах ёстой гэж...” гэх үг чулуудна. Гэхдээ эдний үйлчлүүлэгчид бас ам чанга бөгөөд итгэл бөх байна лээ. Сонины сурвалжлагч гэсэн тодотголтойгоор “Ямар асуудал хөөцөлдөж явна вэ, хадгаламжаа цуцлуулах гэж байгаа юм уу” гэж асуухад “Аа, зүгээр л, юм асуух гээд л...” гэсэн болгоомжлонгуй хариулт шиднэ. Хадгаламжийн дэвтрээ барин суух эмээ “Үгүй, би хадгаламжаа авах гээгүй ш дээ” гэж ширвэж байна. Тиллер бүсгүйн хажууд “Юу ч гэсэн арван саяыгаа авчихаад арвыг нь үлдээчихдэг юм билүү” гэж эргэлзэх хүн таарав.
Харин Монголбанкны Бүрэн эрхт төлөөлөгч болон түүний багийнхны буй өрөөний үүдэнд нэлээд хүн цуглаж. Бөөн цөөнөөрөө бүрэн эрхтийн өрөө рүү ороод л гараад л... Хаалганы завсар хааяа нэг өндөр дуу, онгойх хаагдахын зуур бүрэн эрхт нь бололтой “Юу гэж бид хүмүүсийг хохироочихье гэж бодох вэ дээ... Ер нь бол...” аргадалт сонсогдсон. Хүлээж суух зуур сонссон сул яриагаар бол Орон сууцны санхүүжилтийн корпорациас яваа гэх хоёр залуу Засгийн вондын талаар ярилцахаар, хадгаламжийн дэвтрээ барьсан хоёр ч эмэгтэй блоклуулсан хадгаламжийн хариуг хэзээ авч болохыг, харин нэг бүсгүй сургалтын тодорхойлолт авахаар яваа гэх мэтчилэн янз бүрийн л учир шалтгаантай бололтой юм. Лав л хадгаламжийг маань өгсөнгүй гэж цамнах хүн алга. Гэхдээ л хором бүр эргэж байдаг банкны эргэлт хэсэг тасалдсантай болохоор янз бүрийн л асуудал үүсдэг бололтой юм. Ингээд тус банкинд Монголбанкнаас томилогдон ажиллаж буй Бүрэн эрхт төлөөлөгч С.Насанжаргалтай уулзаж ярилцлаа.
С.Насанжаргал: Санасныг бодоход байдал гайгүй байна
-Ямартаа ч банкны үйл ажиллагаа хэвийн явж байна. Гэхдээ өнөөдөр хүмүүс хэдий хэрийн хадгаламж татав гэж асуумаар байна л даа, багцаа тоогоор...?
-Олон хоног хүлээлт үүсчихсэн байгаа болохоор хүмүүс бие биеэ дагаж их ирсэн байна. Гэхдээ бидний бодож байснаас бас ч харьцангуй гайгүй байлаа.
-Үдээс өмнө очихгүй бол, нэг нээгдсэн дээр нь авчихгүй л бол гэсэн айдас байсан байх л даа. Хадгаламж эзэмшигчдийн хувьд цаг хугацааны асуудал гарахгүй бол эрсдэл алга. Гэхдээ хадгаламжаа татаад байхаар харилцагчдын мөнгөн гүйлгээ, их хэмжээгээр мөнгө байршуулсан албан байгууллагын хувьд нөлөөлөх болов уу?
-Өнөөдрийн хувьд бид хадгаламж эзэмшигчидтэй голчлон ажиллалаа. Томилогдсон хугацаанд зохих арга хэмжээнүүдийг авч харилцагчдад хүндрэл гаргахгүйн төлөө ажиллаж байна. Хадгаламжаа татаж авч байгаа хэрэглэгчид харин хохирч магадгүй юм. Эндээс мөнгөө татлаа гэхэд өөр хаана хадгалуулах вэ гэдгээс эхлээд хугацаат хадгаламжийн хувьд хүүгээрээ ч хохирч байгаа.
-Хийх ажлынхаа төлөвлөгөөг гаргаж Монголбанкинд гаргасан гэсэн. Яг ойрын хугацаанд тулгамдаж байгаа гол асуудал юу байна вэ, товчхоноор?
-Ойрын хугацаанд зээлдэгчидтэйгээ ярилцана. Зээлийн төлөлтөд л хамгийн гол нь анхаарах ёстой. Хадгаламж эзэмшигчдийн хувьд, төрөөс эрсдлийг даах шийдвэр гарчихсан байгаа болохоор 100 хувь тайван байж болно. Тиймээс бие биесийнхээ үгэнд автаж хий хөөрлөөр хадгаламжаа татахгүй байгаасай гэж хэлмээр байна.
-Зээл төлөлтийн байдал одоо мэдээж тулгамдсан асуудал байгаа. Анод банкийг сүүлийн нэг улиралд их хэмжээний зээл гаргасан гэсэн байсан. Зээлийн эрсдэл хэр байна. Тухайлбал “Мон уран”, “Монгол газар” гэх мэт компаниуд их хэмжээний зээлтэй гээд байгаа. Энэ зээлүүд хэр эрсдэлтэй вэ, хугацаа нь хэр хэтэрсэн байгаа юм бэ?
-Хугацаа бол болоогүй. Гэхдээ хугацааны график нэлээд их хэмжээгээр алдагдсан байгаа. Үүнийг тодруулж, ярилцаж арга хэмжээ авна.
-Зээлээ төлүүлэхийн тулд ямар арга хэмжээ авах вэ? Хугацаа заан хойшлуулах, хөрөнгийг нь барьцаалах гэх мэтээр...
-Тухайн зээлдэгчийн байдалтай уялдуулж бүх төрлийн арга хэмжээг авна. Тухайн зээлдэгч түр зуурын доголдолд орсон бол дахин санхүүжилт, хугацаа өгөх гэх мэт янз бүрийн арга хэмжээ байгаа.
-Хүмүүст нэлээд хүлээлт үүсчихсэн байгаа болохоор их л тулгамдуу асуултууд гарч ирж байна л даа. Зээл төлбөрийг хэвийн хэмжээнд хүргэтэл хэдий хэрийн хугацаа шаардлагатай вэ?
-Хуулийн дагуу бол Бүрэн эрхт төлөөлөг ч нэг жилийн хугацаатай ажиллана. Гэхдээ нэг жил гэлтгүй түргэн арга хэмжээ авах ёстой. Одоогоор хугацаа хэлэхэд хэцүү. Ойрын 2-3 сардаа байдал хэвийн болох байх гэж найдаж байна.
-Энд хадгаламжаа эргүүлэн авахаас гадна хадгаламж блоклогдсон, хүүхдийнхээ сургалтын зээлийн бичгийг авах гэсэн, нийгмийн даатгалд бичиг баримт бүрдүүлж өгөх гэсэн хүмүүс бас цөөнгүй байх шиг байна.
-Тухай бүрд нь хариугаа авч байгаа. Блоклогдсон зээл гэдэг маань хадгаламж эзэмшихийн зэрэгцээ зээл авчихсан байдаг. Хадгаламжаа авахын тулд зээлээ төлөх ёстой.
-Анод банкны энэ асуудал нийт банкны системдээ ямар нөлөө үзүүлэх бол?
-Хадгаламж 100 хувь баталгаажсан болохоор системд сүртэй нөлөө үзүүлэхгүй байх.
-Нөгөөтэйгүүр Монголбанк хэтэрхий оройтож Анод банкинд онцгой байдал зарласан юм биш биз гэсэн шүүмжлэл сонсогдож байсан?
-Монголбанк жил бүр банкуудад шалгалт хийдэг. Анод банкны хувьд нэлээд олон зөрчил илэрсэн. Арваннэгдүгээр сард шалгалт хийж дуусангуутаа онцгой байдал тогтоосон нь харин ч цаг хугацаа алдаагүй гэж бодож байна.
Ноён С.Насанжаргал Монголбанкинд 20 гаруй жил ажилласан аж. Анод банкинд Монголбанкнаас дөрвөн хүн ажиллаж байгаа бөгөөд тэд лав л ойрын хэдэн өдөртөө нэлээд ачаалал ихтэй байх бололтой. Банкны гүйлгээ хаагдах үед хүмүүсийн хөл хөдөлгөөн бүр багассан байв. Зарим нэг хадгаламж эзэмшигчид үдээс өмнө хадгаламжаа авчихаад үдээс хойш нь ер нь авдаггүй ч байж уу гэж эргэж ирсэн тохиолдол гарсан гэнэ гэж ноён С.Насанжаргал ярьж байлаа. Гэхдээ Монголбанкны төлөөлөгчдийн сууж буй өрөөний хаалгыг ууртай татан орж ирэх хүмүүсийн хөл тасраагүй л байв.
Бүхэнд айдас төрүүлж хүлээлт үүсгэж байсан эхний өдөр ийнхүү харьцангуй амсхийлт төрүүлмээр өнгөрлөө. Гэхдээ асуудал мэдээж үүгээр эцэслэхгүй. Монголбанкны Бүрэн эрхт төлөөлөгч зээлийн асуудлыг хэрхэн цэгцэлж чадахаас, банкны үйл ажиллагааг хэрхэн тогтворжуулахаас бас их зүйл шалтгаална. Банкинд үүссэн асуудал мэс засал хийгээд эдгэдэг “өвчин” биш учраас. Хэт их хардлага хөөрөлд автахгүй байхыг хүсч гуйхын зэрэгцээ анхаарал хяналтаа сулруулахгүй байхыг сануулахад илүүдэхгүй биз ээ.
А.ТУЯА
