̺íãèéã ýðãýýä ºñ÷ èðýõ çvéëä çàðöóóëæ ÷àäàõãvé áîë áàÿæèõ áîëîìæãvé
1–ð ñàðûí 23

"Õýðýâ ÷è òèéì óõààíòàé þì áîë ÿàãààä ÿäóó þì áý?" ãýñýí àëäàðòàé àñóóëò áàéäàã. Ìýäýýæ ýä áàÿëàãèéí íóóöûã ºì÷ õºðºíãºòýé õvìvvñýýñ òóõàéëáàë ñàÿòàíóóäààñ àñóóâàë çîõèíî.

Òýäýíä ººðèéí ãýñýí íóóö áèé. Òýä ávãä íýã ë àðãà ìýõ õýðýãëýñýí áàéäàã íü ñîíèí. Áèä òàíä õóó÷èí ñàÿòàíóóäààñ áàÿæèõ çàìàà äºíãºæ ýõýëæ áóé õvìvvñò çîðèóëñàí çºâëºãýºã õóðãýæ áàéíà.

1. ªíäºðò ýðãýëä

×àìàéã õvðýýëæ áàéãàà õvìvvñ ÷èíèé àìæèëòàíä õvðýõ ÷àäâàðò õè÷íýýí èõ íºëººëäºãèéã ÷è òºñººëºõãvé. Yíýíèéã õýëýõýä òàíèë òàë áîë àâúÿàñààñ èëvv àìüäðàëûã çàñ÷ ºãäºã. Õví ººðºº ìýäýëãvé õàðüöàæ áàéãàà õvíèéõýý ñýòãýë çvéí íºëººíä îðæ, òvvíòýé àäèë äàäàë çóðøèëòàé áîëæ, áèåý àâ÷ ÿâàõ áàéäëûã õóóëáàðëàæ áàéäàã. Òàìèð÷èí õvðòýë ººðººñºº õv÷òýé ºðñºëäºã÷òýé òýìöýëäýõ våä ë õàìàã àâúÿàñ ÷àäâàðàà äàé÷èëæ ºíäºð àìæèëò ãàðãàäàã. Òèéìýýñ vðãýëæ àìæèëòòàé ñàéí ÿâàà õvìvvñèéí äóíä áàéõûã õè÷ýý. Yðãýëæ ººðººñºº äýýãvvð ÿâàà õvìvvñòýé íºõºðëºõ ãýæ îðîëä.

2.Áîëîìæ

Áîëîìæ ávõíèé ºìíº õvíä àñóóäàë óëààëæ ÿâäàã. Òèéì ÷ ó÷ðààñ îëîíõè õvìvvñ õýçýý ÷ àç òîõèîõûã vçäýããvé. Àëèâàà õvíäðýë òóëãàðàõàä äàâàõ àðãûã îëæ ó÷èðñàí áîëîìæèéã àøèãëàæ ÷àäâàë ñàÿ áàÿæäàã. Ãýòýë îëîíõè õvìvvñ àñóóäàë äýýð òýýãëýí ãàöäàã ó÷ðààñ õýçýý ÷ òvvíèéã äàâæ öààíà íü áàéãàà àçûã øvvð÷ ÷àääàããvé. ßìàð ÷ õýövv çvéë òóëãàðñàí ÿã îäîî áàðèëöàæ àâàõ õýðýãòýé. Íýã òvvõ áèé. Çàëóó ýð áàéðàà õóäàëäàõààð øèéäæýý.
Òvvíèé áàéðûã ñîíèðõñîí õvìvvñèéí äóíä íýãýí êîìïàíèéí çàõèðàë áàéâ. Òýð çàõèðàë áóñäààñ àðàé ºíäºð víý àìëàæ áàéñàí áîëîâ÷ õàìãèéí èõ þì øààðäàæ çîâîîæ áàéëàà. Áóñàä õvìvvñ þó ÷ øààðäàëãvé àðàé áàãà víýýð àâàõàä áýëýí áàéæ. Çàëóó ýð îãò øàíòðàëãvé ºíººõ çàõèðëûí øààðäñàí ávõíèéã ãvéöýýæ ÷àäæýý. Áàéðàà çàð÷èõààä ñàíàà àìàð ñóóæ áàéòàë ºíººõ çàõèðàë äàõèí óòàñäàâ. Òýð ÿã òvví øèã öºõðºøãvé òýìöýã÷èéã õàéæ áàéñàí òóë çàëóó ýðèéã àæèëä àâ÷ýý.

3. Ñóðëàãà

Õvìvvñ ºäºð ávð ë õóóðàãäàæ, ìýõëýãäýæ, òººð÷ áóäèëæ áàéäàã. Ýíý ávõýí ìýäëýã íèìãýíýýñ vvñýëòýé. ßëàíãóÿà ñàíõvvãèéí ìýäëýã íèìãýí õví áàéíãà èéì áàéäàëä îðäîã. Òýä ávãä äàìïóóð÷ äóóñäàã. Õví ìýäëýãèéí òºëºº ìºí㺠àâäàã îëäîã ãýäãèéã ávv ìàðò. Áàéíãà ñóðàëö. Äàíäàà óíø. ×è áîðëóóëàëòûí ìåíåæåð áîë áîðëóóëàëòûí òóõàé íîì äàíäàà óíø. Õýðýâ òà áàãø áîë ìýðãýæëèéí íîì áà óðàí èëòãýõ òóõàé íîìîî äàíäàà óíø. Ýíý ìýò÷èëýí áàéíãà óíø. ªäºðò äîîä òàë íü íýã öàãèéã çààâàë ãàðãàæ íîì óíø. Íîìíîîñ ÿäàæ íýã ñàíàà îëæ àìüäðóóëàõ ãýæ çvòãý.

4.Äóðòàé àæèë

Ñóäàëãààíààñ vçâýë çºâõºí õàéðòàé äóðòàé àæëàà õèéñýí õví ë ñàÿòàí áîëäîã. Ñýòãýëä òààðààãvé þì õèéãýýä áàÿæñàí õví íýã ÷ áàéäàããvé. Ýíý àæèëä äóðòàé ýñýõýý ìýäýõ òóí àìàðõàí. Õýðýâ ÷àìä ÿã ºíººäºð ñàÿ äîëëàð ãýíýò îëäâîë ýíý àæëàà ÷è öààøèä õèéõ vv? vãvé áîë þó õèéõýý áîä. Òýð àæèë ë ÷àìàéã áàÿæóóëíà.

5.Àãóó òàâ

Ñàÿòàíóóäûí áàòàëæ áàéãààãààð áàÿæèõ çàìûã òàâàí õýñýãò õóâààäàã. Æèøýý íü òàðèà÷èí õví äîîðõ òàâàí çvéëä àíõààðíà.
1 - õºðñ, 2 - óñ, 3 - íàðíû ãýðýë, 4 - ñàéí vð, 5 - çºâ àð÷èëãàà. Îäîî ÷è ººðèéí àæèë véëñèéã àìæèëòòàé ÿâóóëàõûí òóëä ÿìàð òàâàí õv÷èí çvéë çàéëøãvé øààðäëàãàòàéã îëæ òîãòîî. Òýãýýä ýíý òàâàí õv÷èí çvéë äýýä çýðãèéí vð ävíòýé, ñààäãvé àæèëëàõàä àíõààð.

6.Ãîë àñóóäàë

×è ºíºº îðîé äàðãûí ºìíº èëòãýë òàâèõ ¸ñòîé. Äààí÷ èëòãýëýý áýëäýæ àìæñàíãvé. Øóóäàí øàëãàõ, óòñààð ÿðèõ, õýí íýãíèé òºðñºí ºäºðò áàÿð õvðãýõ, õýâëýã÷èéí öààñ äóóññàí òóë ãàð÷ ãvéõ ãýýä ºäºðæèí àæèëëàñàí áîëîâ÷ ãîë þìàà õèéñýíãvé. Îðîé ávð ìàðãààø õèéõ àæëàà æàãñààæ áè÷íý. Ãýõäýý öààñ àâ÷ õî¸ð õóâààãààä áàðóóí ãàð òàëä ÷óõàë àæëóóäûã óëààí ºí㺺ð, õàðèí çvví òàëä õî¸ðäóãààð çýðãèéí àæëóóäûã öýíõýð ºí㺺ð áè÷íý. Èíãýýä óëààí ºíãèéí àæèë ávãä äóóññàíû äàðàà ë öýíõýð òàë ðóó îðíî.

7.Õîéø òàâü

Õýðýâ ÷è îðëîãûí 30 õóâèéã õîéø õèéæ ÷àäàõãvé áîë áàÿí õví áîëîõ òàëààð ìºðººäºõ ÷ õýðýããvé. Áàÿí õvìvvñ ýõëýýä ìºíãèéã ººðèéí áèçíåñèéí õºãæèëä çîðèóëäàã. Òýãýýä vëäñýíèéã íü ë áóñàä çvéëä vðíý. Åð íü áàÿæèõ àðãà ìýõ õàìãèéí ýíãèéí çvéë äýýð òîãòäîã. Àðäûí vã ººðºº áàÿæèõ õè÷ýýë áîëæ áàéäàã. Ýíý áîë "Õºíæëèéí õýðýýð õºëºº æèé" ãýñýí vã. ªºðººð õýëáýë ºíººäºð òàíû çàðäàë ºäðèéí îðëîãîîñ õýòðýõ ¸ñãvé. Òýãýýä ë áîëîî. ªºð ÿìàð ÷ ÷óõàë íóóö òîì òºëºâëºëò ýíý òýð áàéäàããvé. Òà îðëîãûí 70 õóâèéã vðýýä 30 õóâèéã íü ýðãýýä ìºí㺠áîëæ èðýõ, vðæýýä èðýõ çvéëä îðóóëíà. Èíãýæ ÷àäâàë ñàÿòàí áîëîõ õÿëáàð. Õvìvvñ ÿíç ÿíçààð ýõýëäýã. Òóõàéí våèéí ñàíõvvãèéí íºõöºë áàéäëààñ õàìààðààä çàðèì íü òàâ þìóó àðâàí õóâèéã õîéø òàâüñíààð ýõýëñýí áàéäàã. Ãàíö íýã ñàÿòàí ávð õî¸ð õóâèéã ÷ õîéø òàâüæ ýõýëñýí. Ýöñèéí ävíä ìºí㺠õîéø òàâèõäàà àñóóäàë áàéãàà þì áèø íýãýíò òà îðëîãûí 10 õóâèéã õîéø òàâüæ áàéãàà áîë vëäñýí 90 õóâèà áóñàä ávõ õýðýãöýýãýý õàíãàæ ñóðäàãò õýðãèéí ó÷èð îðøèíî. ªºðººð õýëáýë çàðäàë îðëîãîîñ õè÷íýýí èëvv áàéõ ¸ñãvé ãýñýí ýíãèéí víýíèéã òàðõèíä øèíãýýõ véëäýë þì.

8.̺í㺺 ÿàõ âý?

Îðëîãûí òîäîðõîé õóâèéã õîéø òàâèõ ¸ñòîéã òà îéëãîñîí. Ãýâ÷ vvíèéã çvãýýð õàäãàëàõ þì áîë òóí óäàëãvé víý öýíý íü óíàæ ÿìàð ÷ õýðýããvé véëäýë áîëíî. Ýíý ìºíãèéã ýðãýýä ºñ÷ èðýõ çvéëä çàðöóóëæ ÷àäàõãvé áîë áàÿæèõ áîëîìæãvé. Õví õýçýý ººðèé㺺 áàÿí ãýæ íýðëýæ áîëîõ âý? Õýðýâ òvvíèé îðëîãî çàðëàãààñàà äàâæ ýõëýõ àâààñ èíãýæ õýëæ áîëíî. ºíººäºð òàíû çàðäàë ºíäºð áàéæ ìýäíý. Òà îðëîãûí òîäîðõîé õóâèéã çààâàë òàñàëæ èëvv èõ îðëîãî àâ÷èðàõ véëñýä øàõíà. Èíãýæ áàéæ ë îðëîãî ºñíº. ͺ㺺 òàëààð çàðäàëûã áàãà áîëãîõ º÷vvõýí ÷ áîëîìæèéã àëäàëãvé çvòãýõ ¸ñòîé. Òà òýðãýíä îðñîí øàð ìýò çvòãýñýýð îðëîãîî çàðäàëààñ èõ áîëãîõ òýð öàãò ñàÿòàí áîëîõ çàì ºìíº çóðàéíà. ̺í ìºí㺠áîëæ ºñ÷ èðýõ çvéëñýýñ ãàäíà àøèãòàé íîì, äàìæàà, êîìïüþòåð òåõíèê çýðýãò çàðöóóëæ ººðèé㺺 óëàì öýíýãëýæ áàéõ ¸ñòîé.


Õóâèéí ñî¸ë ñîíèíû 2005 îíû 12-ð ñàðûí äóãààð 23