1847 онд анх Англид бий болсон “цагаан хоолтон” гэсэн нэр томьёо нь “vegetable” буюу “ногоо” гэсэн Англи гаралтай үг биш харин “нөлөөтэй, амьд” гэсэн утгатай “vegetus” гэсэн Латин үгнээс гаралтай гэнэ. Унд хоолны хязгаарлалт нь ялгаатай байдаг мах иддэггүй хүмүүсийг бид цагаан хоолтон гэж нэрлэдэг. “Lacto- ova тэжээлтэн” гэдэг нь сүү, өндөг, ногоо жимсээр хооллогчдыг нэрлэдэг бол “vegan”-чууд нь амьтны гаралтай ямар ч хүнсээр хооллодоггүй. Өнөө үед зөв хооллох хэлбэр гэж үздэг учраас хүмүүс цагаан хоолтон болж байна.

Хүний биед физиологийн хувьд мах боловсруулах нэг ч эрхтэн байдаггүй гэвэл та итгэх үү?
Махчин амьтны бүдүүн гэдэс шулуун бөгөөд гөлгөр байдаг ажээ. Үүний эсрэгээр, мах иддэггүй амьтны нарийн, бүдүүн гэдэсний аль аль нь урт байдаг. Махан дахь эслэгийн агууламж бага, уургийн нягтрал их байдгаас гэдэс шим тэжээлийг нь шингээхэд урт хугацаа шаардагддаггүй байна. Тийм учраас ургамалын тэжээлтний гэдэснээс мах иддэг амьтны гэдэс богино байдаг. Байгалаасаа ургамлаар хооллогч бусад амьтны нэгэн адил хүн төрөлхтөний бүдүүн, нарийн гэдэс нь урт байдаг. Бидний гэдэсний нийт урт нь барагцаалбал 28 фут (8.5 метр) байдаг. Нарийн гэдэс олон нугалардаг, хана нь хуниастай бас гулгамтгай биш байдаг. Энэ нь мах иддэг амьтны нарийн гэдсийг бодоход илүү урт учир бидний идсэн мах гэдсэн дотор илүү удаан хугацаагаар байдаг. Ингэсний улмаас тэр мах нь муудаж ялзран хорт бодис ялгаруулдаг юм.

Махан хоол хор уу ? хоол уу ?
Маханд бөөрний ачааллыг ихэсгэдэг урокинез уураг болон шээсний?хүчил их агуулагддаг ба тэдгээр нь бөөрний ачааллыг нэмэгдүүлэн бөөрний үйл ажиллагааг сүйтгэж чадна. Нэг фунт (хагас кило шахуу) шарсан үхрийн маханд 14 грамм урокинез уураг агуулагдаж байдаг Мөн махнаас ялгардаг хорт бодисыг шулуун гэдэсний өмөн өвчний шалтгаан гэж үздэг ба мөн эдгээр нь хорт бодисуудыг зайлуулах үүрэгтэй элэгний ачааллыг ихэсгэж, элэгний хатуурал, тэр ч бүү хэл элэгний өмөн өвчин үүсэх нөхцөл бүрдүүлдэг. Маханд бөөрний ачааллыг ихэсгэдэг урокинез уураг болон шээсний?хүчил их агуулагддаг ба тэдгээр нь бөөрний ачааллыг нэмэгдүүлэн бөөрний үйл ажиллагааг сүйтгэж чадна. Маханд байгаа холестерин болон ханасан өөх нь бас зүрх судасны өвчин үүсгэнэ. Зүрх судасны өвчин бол Америкчуудын нас баралтын шалтгааныг тэргүүлдэг, одоо үед Тайваньд ч мөн адил болжээ.

 
 

Цагаан хоол бидэнд юу бэлэглэх бэ?

Зөв сэтгэл ариусахуй
Цагаан хоол эх дэлхий болон өөртөө оруулж буй буян юм. Цагаан хоолтнууд зайлшгүй шаардлага гараагүй бол амьтан хөнөөх хэрэггүй гэж үздэг үзлийг Лев Толстойтой холбоотой нэгэн түүх маш сайхан тайлбарладаг. Толстой нэг хүнээс бусад нь бүгд цагаан хоолтон хүмүүсийг гэртээ оройн зоогт урьжээ. Цагаан хоолтон бус зочин нь тавган дээр нь ямар ч хоол байхгүй харин сандалных нь хажууд нэг амьд тахиа уясан байгааг гайхан суулаа. Толстой: “Миний үзэл бодол тахиа төхөөрөхийг минь хориглож байна. Та энд байгаа цорын ганц мах иддэг хүн учир хооллохоосоо өмнө тахиагаа төхөөрөхийг хүсч байна” гэж хэлжээ.
Эрүүл мэнд гоо сайхан
Цагаан хоол эрүүл мэндээ болон гоо сайханаа хамгаалах хамгийн шилдэг эм. Тос багатай цагаан хоол идсэнээр ихэвчлэн урьдчилан сэргийлж, зарим үед эмчилж болдог бусад өвчний тоонд бөөрний чулуу, булчирхайн өмөн, чихрийн шижин, арван хоёр нугалаа гэдэсний шарх, цөсний чулуу, ходоодны архаг үрэвсэл, үе мөчний үрэвсэл, буйлны өвчин, батга, нойр булчирхайн өмөн, ходоодны өмөн, цусны чихэр багасах, өтгөн хатах, дивертикулит, цусны даралт ихсэх, яслаг эд сийрэгжих,өндгөвчийн өмөн, шамбарам, хэт таргалах болон багтраа өвчин багтдаг. Дэлхий нийтэд заналхийж буй шувууны ханиадны халдварт тархалтыг арилгах
Үхрийн галзуу (BSE), гахйн өвчин (PMWS)гэх мэт өвчний аюулыг зайлуулах энхрийлж өсгөсөн амьтад, гэрийн тэжээмэл болон лусын амьтад өдтөн жигүүртэн анд нөхдөө тэрбум тэрбумаар нь хороож буй явдлаа эцэс болгохын төлөө. Мөн цагаан хоолтон махан хоолтныг бодвол хөгширөлт маш бага явагддаг бөгөөд махан хоол нь хүний биенд буй хорт бодиснуудыг зайлуулах үүрэгтэй элэгний ачааллыг ихэсгэдэгээс болж хөгширөлтийг түргэсгэж арьсны үрчилээ болон бусад сөрөг үр дагаварыг авчирдаг

 
 

Эрүүл мэндийн 1-р хүнс

1994 оны 2 сард Америкт дэлхийн 250 гаруй эрдэмтэд хуралдаж "амь насыг хvндээр нєлєєлж буй євчнєєс урдчилан сэргийлж хамгаалах-1 хvнс нь буурцгийн тєрєл гэж санал нэгтэй vзсэн билээ. Тэр vеэс эхлэн буурцгийн хэрэглээ дэлхий дахинд халуурал болж тєрєл бvрийн буурцгийн бэлдмэл, буурцгийн аж ахуй ихээр хєгжиж эхэлсэн бол улмаар цар хvрээгээ тэлж хvмvvсийн хэрэглээ єдєр ирэх тусам ихэссээр байна. Буурцгийн vйлсийг Америкийн тєр засаг тууштай дэмжсэнээр богинохон 20 жилийн хугацаанд дэлхийн буурцгийн хэрэглээний хагас хувийг Америкийн нэгдсэн улс хангах болсон байна. Хятад улсын буурцгийн vйлс ч далайцтай хєгжиж Ази тивийг бараг бvхэлд нь хангахаас гадна Европийн зарим улсад нийлvvлэх болжээ. Судалгаанд нотолсноор буурцганд цэвэр байгаллаг уураг, амин дэм, бvх тєрлийн витамин, кальц, магни, тємєр зэрэг шим тэжээл элбэг байдаг нь 21 зууны хvмvvсийн байнга хэрэглэх витамин гэж нэрлэгдэгсэн байдаг. Ямар улс орон шар буурцагийг ихээр хэрэглэдэг вэ? Дэлхийд єндєр наслалтаараа тэргvvлдэг улс орнуудын буурцгийн хэрэглээ харьцангуй их байдаг. Жишээ нь Япончууд єдєрт дунджаар 50 - 80гр, Гонконкчууд 45 гр, Тайванчууд 60 гр орчим буурцаг хэрэглэдэг ба эрvvл чийрэг, єндєр наслалтаараа дэлхийн тэргvvний байранд жагсаж байна. Хятад улсын иргэд жилд 10 кг хэрэглэж байгаа бол 1996 онд тєрийн зєвлєлєєс тогтоол нийтэлж буурцгийн хэрэглээг 2010 он гэхэд хvн бvр жилд 16 кг доошгvй хэрэглэх, 2030 он хvрэхэд жилд 25кг доошгvй хэмжээнд хvргэх зорилтын дагуу ажиллаж байна. Монголчуудын буурцгийн хэрэглээ vндсэндээ 0 кг байна. Мэдээлэл, техник технологи єндєр хєгжсєн энэ vед Монголчууд бид нар дэлхийн хєгжлєєс хоцрохгvй, эрvvл чийрэг амьдарахын тулд буурцаг хэрэглэж сурцгаая

I want to