БНСУ-д ажиллаж сурч байгаа залуустаа эрүүл энхийг хүсье. За та бүхэн энэ оронд ирээд, сурч бас ажиллах болсон  нь нэгэн аз завшаан мөн. Гэхдээ ингээд наанаа сураад ажилаад байна гэдэг бол 4-5 жилийн дараа төгсөөд, овоо мөнгө цуглуулаад ирэх үед бол Монголд нэг их сонин биш болсон байна. Оюутнууд энд хариу өгнө биз дээ. Солонгос-н сургалт хэт удаан юм шиг санагддаг юм. Давталт ихтэй. За яахав та нар тэрэнд нь тааруулаад удаан амар сурч, хажуугаар ажил хийж байгаа байх л  даа. Гэтэл цаана чинь АНУ, ЕХолбооны улсуудад суралцагч нар чинь дэлхийн хэмжээний сэтгээд, дэлхийн хэмжээний мөнгө цуглуулж байна. Тиймээс дэлхийн хэмжээний амьдарч байна. Солонгос бол зөвхөн та нарын эхний алхамаа хийх бэлтгэл чинь шүү. Түүнээс наад сургуулиасаа та бүхэн дэлхийн түвшинг олохгүй. Хувь хүнээс хэрхэн юу сурах шалтгаалах ч гэсэн бас масс  гэж юм байдаг юм шүү. Хэл сайн үзээд. Сурах арга эвийг л ол. Тэгээд цааш явцгаа, залуусаа. МУИС гэх мэт манай зарим сургуулийн ихэнх сургалт юун Солонгос вэ? болсон шүү дээ. Тэнд бол жинхэн сургадаг болсон байна. Харин Солонгосыг бодвол орчин тааруухан юм  даа. Тэгэхлээр та бүхнийг дэлхийн стандарт сургуулиудад сурхыг хүсье. Хурдан сайн сурч, төлбөрөө хасуулаад, цуглуулсан мөнгөөрөө цааш сур. Монголд мэргэжилийн ажилчин болон лидер шээтэн л хэрэгтэй. Харин дундажуудааар Монголын зах зээл дүүрсэн учир өрсөлдөөн их байх болно. Бас дундаж зүйлсээс залхаж байна.
.................................................................................................
Америкийн "Форбс" сэт­гүүл  их, дээд сургууль болон коллежийн төлбөрийн талаар судалгаа хийсэн байна. Түү­нээс үзэхэд  Швей­­­царь, Пер­сийн булан­гийн орнуудын их, дээд, дунд сургуулиудын төлбөр тийм  ч өндөр биш болох нь тогтоогджээ. Дэл­хийд ал­дартай  Харвард, Принстон, Кембриж, Окс­фордын их сургуулийн  төлбөр нь дэл­хийд  өндөрт тооцогдсон хэвээр байна.

АНУ-д   Жорж Вашинг­тоны нэрэмжит их сур­гуу­лийн төлбөр нь жилийн 39240 ам.доллар бөгөөд хамгийн үнэтэй нь. Хоёр­дугаарт бичигдсэн  Огайод орших Каньонийн коллеж 38140  ам. долларын төлбөртэй.

Гуравдугаарт, Пенсиль­вани мужийн Бак­нел­ийн их сургууль (38130  ам.доллар),  түүний дараа Вас­сарийн кол­леж  (38110  ам. доллар),  Сара Лоу­ренсийн коллеж ( 38090 ам. доллар) тус тус орсон бай­на.

АНУ-д хувийн сургуулиу­дын төлбөр нэлээд өндөр бай­гаас гадна  элсэх хүсэлтэй оюутнуудад тавих шаардлага нь ч өндөр.  Хамгийн гол нь дээр дурдсан төлбөрт хоол, байр, хичээлийн хэрэгслийн үнэ ороогүй.  Америкийн хувийн их, дээд сургууль, коллежууд нь нэлээд өндөр төлбөртэй боловч  янз бүрийн тэтгэлэг, санхүүгийн дэмжлэг авах  боломж олгодог онцлогтой.  Сургалтын төл­бөрийн өндрөөрөө дэлхийн улс орнууд­ын улсын сургуулиу­даас дэлхийд Авст­рали тэр­гүүл­­дэг юм бай­на.  Тодруул­бал, Авст­рал­ийн их, дээд сургуулиудын дундаж төлбөр 45800-52800  ам.дол­ларын хооронд хэл­бэлздэг.   Евро­пын хув­ийн их сургуул­иудын төл­бөр  АНУ-тай бараг ижил­хэн.  Жи­шээ нь Парисын Америк­ийн их сургуульд су­рал­цах Их Британийн оюут­нууд 30400  ам. доллар,  бусад  орнуудын оюутнууд 52800  ам.доллар төлдөг гэнэ.  Га­даадын иргэд тус их сур­гуульд су­ралцах хүсэлтэй байдаг. Учир нь  Их Бри­танийн Ерөнхий сайд асан Маргарет Тэтчер түүнийг дүүргэсэн юм.