Монгол Улсад Засгийн газар байна уу, үгүй юу? Байгаа бол ажиллаж байна уу, үгүй юу гэж эргэлзэхээр. Юмны үнэ өдрөөс өдөрт өсөж, нийгмийн бухимдал тэлэн чинэрч, тэсрэх шахам байгааг Сү.Батболд болон түүний командынхан хэрхэн болгоож суугаа юм бол. Цэнэг нь дууссан батарей шиг тэр хавиас таг чиг. Бодлоор болдог бол яг одоо монгол хүн бүр жагсдаг бол жагсаад, бичиг захидал илгээх бол илгээгээд Засгийн газрыг байж суухын аргагүй болтол “дарамталж” байх ёстой юм. Энэ хаваржингаа бид хууртагдлаа. “Хомсдол үүсэхгүй, шатахууны нөөц хангалттай. Үнэ өсөхгүй” энэ тэр гээд байсан сайд, дарга нар тань хаачсан вэ? Ерөнхий сайд аа! АИ-92 бензин литр нь 2000 төгрөг болж, автомашины уртаас урт дараалал ШТС-уудад өдөржин шөнөжин үүсээд байхад өнөө Д.Амарсайхан дарга “Зохиомол хомсдол” гэдэг алдартай хулхи үгээ инээж байгаад яриад суух ямар зэвүүн байна вэ.
Өрөөнөөсөө ч ховхрох завгүй ажиллаж байх учиртай Д.Зоригт сайд тахиаг хэрхэн амттай шардагаа гайхуулан телевизийн эфир эзэгнэх нь юутай их тавлал байв аа. Шатахууны гачаалд орсон улс орон даяар энэ өдрүүдэд хараал бухимдлын үгс нисэлдэн, хар энерги харин ч хангалттай хуримтлагдаж байна. Худлаа ярьсаар шийдвэртэй алхам хийгээгүйнх нь хариуцлагыг таны тэргүүлсэн Засгийн газартай тооцох л болох нь. Үймээн самуунд нийтийг өдөөн турхирч байгаа юм биш ээ.
УИХ, Засгийн газарт хандаж яг одоо Монгол Улсад шатахуун боловсруулах үйлдвэр байгуулах шийдвэр гарга хэмээн шаардаж жагсаал цуглаан хийх хэрэгтэй болж. Нум сум агсаж, чулуу модоор зэвсэглэж, хараал зүхэл бололгүй улс төрийн хэлээр бол тайван цуглаан жагсаалыг яагаад хийж болохгүй гэж. Жагсаж цуглана гэхээр л үймээн самуун гаргаж, хуулиас давж алхах асуудал биш юм. Авилга, хүнд суртал, ёс суртахууны ялзралд орж, чих дүлий, нүд харалган болсон төр засгийн аппаратурт ийм замаар л нөлөөлөх юм шиг байна. Бүгдээрээ нэгдэн шаардаж байж, явцуу улстөрчдийн хувийн амбийцийг давж, Монгол Улсын амин чухал эрх ашгийн төлөөнөө шийдвэрийг эрх баригчдаас гаргуулж чадна.
Монголчууд аль арваад жилийн өмнө нефть боловсруулах үйлдвэр байгуулчих боломжтой байсан. Байснаар барахгүй Дархан-Уул аймагт ийм үйлдвэр байгуулаад нефть боловсруулж байсныг эрх баригчид болиулсан нь саяхан. Яагаад, хэний эрх ашгийн төлөө нефть боловсруулах үйлдвэртэй болох санаа санаачилга, төслүүд нам дарагдаад байна вэ? УИХ-ын дэд дарга Г.Батхүүгээс эхлээд шатахуун, түлшний бизнестэй эрх мэдэлтнүүдийн ашиг сонирхолд Засгийн газар баглуулчихаад яаж ч чаддаггүй гэх ам дамжсан яриа үнэн бол тийм дөнгөнөөс үтэр түргэн зоригтой салахын төлөө Засгийн газар яагаад хичээдэггүй нь сонин. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж “Шатахууны импортын бодлогыг төр гартаа авах хэрэгтэйг ухаарлаа. Хувийн компаниудад даатгах нь ямар аюултайг бид харж байна” хэмээн чинхүү үнэнийг хэлсэнд олон нийт ямар ихээр талархав аа.
“Петровис”, “Шунхлай”, “Сод Монгол”, “МТ” гэсэн компаниуд шатахууны үнийг хүссэнээрээ л хөдөлгөдөг зуршилтай болж. Шатахуун бол стратегийн бүтээгдэхүүн. Гэтэл хувийн компаниудын явцуу өрсөлдөөн Монгол Улсыг хямруулах шахаж байна шүү дээ. Шатахуун импортлогч манай компаниудын үйл ажиллагааны талаар дандаа бие биенийхээ бизнесийг унагаж дарахын төлөө өрсөлдөж тэр дунд нь улс орны ашиг сонирхол хохирч байдаг талаар олон жишээ баримт татаж болж байна. МИАТ-ийн онгоц шатахуу наа БНСУ, БНХАУ, ОХУ руу нислэг хийхдээ тэндээс банкаа дүүргэд гийг тэр болгон хүн мэддэггүй байх. “Сод Монгол”, “Шунхлай” компаниуд МИАТ-ийн шатахууныг нийлүүлэх монополь эрхтэй юм гэсэн. Гэтэл тэдний нийлүүлсэн шатахуунаар онгоцоо цэнэглээд нисээд байх аваас МИАТ компани хагас жилийн дотор л дампууралд орно. Үүнийг ИНЕГ, МИАТ-ийн дурын ажилтан яриад тайлбарлаад өгнө.
Дээрх компаниудын маш өндөр үнээр шахсан шатахууныг зөвхөн дотоодын нислэгт зарцуулдаг болохоор Улаанбаатараас Токио нисэхтэй адил үнээр монголчууд дотооддоо үйлчлүүлдэг болчихоод байгаа юм. Засгийн газар шатахууны асуудлаар шийдвэр гаргах, тэр тусмаа хэзээ дотооддоо шата хуун боловсруулдаг үйлдвэртэй болохоо шийдэж, тендерээ зарлах цаг болжээ. Урагшгүй ноёнд ухаангүй албат заяадгийн жишиг Газрын тосны газрын дарга Д.Амарсайхан гэдэг хачин нөхөр дээр харагддаг.
Газрын тосны газартай болсноор Монголд ямар гээч дэвшил гарсан юм бэ? Газрын тосны талаар баримтлах Засгийн газрын бодлогыг гардан хэрэгжүүлэх учиртай энэ газар юу хийдгийг нь, Д.Амарсай хан хэмээх хий тэй юм шиг дэлгэц дүүрэн худлаа инээж, худлаа ярьсан нөхөр Монгол Улсыг шатахуу ны хомсдолд оруулсныхаа төлөө яагаад хариуцлага хүлээдэггүйн учрыг гайхаад барахгүй. Дорнодыг сүйрүүлж буй “Петро дачин Тамсаг” нэртэй Хятадын компанийн хууль зөрчсөн үйл ажиллагааг түр зогсоосонд энэ эрхэм дарга дургүйцэн, даруйхан шийдвэрээ цуцлахыг шалгалтын комисст тулган дарамтлах болсныг Ерөнхий сайд С.Батболд таныг дэмжин сайшааж суудаг гэж бодохгүй байна.
Шатахууны хомсдол жишгийг бухимдуулаад аргаа барж байхад сайд Д.Зоригт тахиа шарсан шигээ телевизийн дэлгэц дүүрэн малилзаад зог сож байгааг доромжлол гэхээс яахав. Сайхан цагийг мөрөөдөж наашлуулдаггүйг монголчууд ойлгох болсныг сайд та ч анзаарч буй биз ээ.
Д.САРАН
