Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын мэдээгээр 1998 онд Монголын 44 иргэн гадаадынхантай гэрлэж байсан бол дараа жил нь 71, тэгээд 131 болж, жилээс жилд хоёр дахин нэмэгдсээр сайхан амьдрал мөрөөдөн харийн эрчүүдийн халаасанд шургах эмэгтэйчүүдийн тоо 2007 онд 972-т хүрчээ.

Харьд одсон хүн бүрийн заяа тэгш сайхан байдаггүйг энэ үеэс бүсгүйчүүд маань бага ч болов ухаарч эхэлжээ. Гадаадын иргэдтэй зуучлуулан гэрлэж буй эмэгтэйчүүдийн 80 хувь нь 18-25, 20 хувь нь 30-35 насныхан. Харин тэдэнтэй гэр бүл болж буй гадаадын иргэдийн дундаж нас 35-60.

Насны тэнгэр газар шиг зөрүүнээс эхлээд шашин шүтлэг, хүмүүжил төлөвшил, хоол унд, хэл соёл хүртэл өөр, харь ертөнцийн хүнтэй нэгэн насаа барна гэдэг хэлэх ч юм биш. Сүүлийн 10 жилийн судалгаагаар манай охид бүсгүйчүүд дэлхийн 80 гаруй орны 6000  гаруй иргэнтэй гэрлэлтээ батлуул жээ.

Харин БНСУ-ын Цагаачлалын албанаас Нийгмийн хамгаалал хөдөлмөрийн яаманд өгсөн мэдээллээр 2500 монгол бүсгүй тус улсын бэр болсны 193 нь Монгол Улсын иргэншлээс татгалзаж, БНСУ-ын иргэний үнэмлэх авсан байна. Өөрөө сайн дураараа тамын тогоонд үсрээд орчихсон олон эмэгтэй энэ тоо баримтад бүртгэгдэлг үй үлдчихсэн байгаа. Тэр тогооноос арайхийн гарч, эх нутаг, элгэн саднаа зорьж ирсэн бүсгүйчүүдийн түүхийг сэтгүүлч бид улиг болтол бичдэг.

Үүний ч хэрэг гарч байна. Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын ажилтнууд үү нийг Монгол Улсад маань Оюутол гой, Тавантолгой зэрэг ашигт малтмалын томоо хон орд ашиглалтад орж, төрөөс ард иргэддээ бага ч болов хувь хишиг тараан, ирээдүйд нь гэрэл сүүмэлзүүлж өгсөнтэй холбоотой гэж үзэж байв. Юутай ч 1990 оноос хойш үргэлж нэмэгдэж ирсэн гадаадынхантай гэрлэсэн монгол иргэдийн тоо 2008 оноос цөөрч эхэлжээ. Гурван жилийн өмнө 770 монгол харийн орны хүн амын тоог нэмсний олонх нь эмэгтэйчүүд. 2009 онд энэ тоо 533, өнгөрсөн жил 469 болж буураад байна.

Энэ эрчээрээ багасвал гурван жилийн дараа гэхэд хүний нутагт харийн эрийн цай чанах монгол эмэгтэй олдохгүй болох магадлалтай. Чингисийн удамт, халуун цуст монгол эрчүүд чиний дэргэд байхад тэс өөр зүгт харцаа шидэх юун, тийм үү, монгол бүсгүйчүүд ээ.

Харийн эрчүүдтэй гэрлэсэн хүүхнүүд халаасандаа сохор зоос ч үгүй, зовлонгоо хуваалцах найз нөхөд ч үгүй, ажил хийе гэвч нөхөр зөвшөөрөхгүй, уйлах ч газар олдохгүй, уйтай нөхцөлд амьдардаг. Тэд гаргасан алдаандаа харамсавч “Нэр хугарахаар яс хугар” хэмээн монгол хүний тэвчээр заан, ар гэрийнхэндээ тэр тухайгаа хэлэлгүй, тас нууж амьдардаг.

Азийнхантай гэрлэсэн нь хадам ээжийн боол болж, европчуудтай суусан нь хүүхдээ ч тэврээд унтах эрхгүй, ганцааранг нь өөр өрөөнд оруулж, гэрлийг нь унтраачихаад, уйлах дууг нь сонсон галзуурах шахаж, ганцаардлын манан дунд амьдардаг тухай тэнд очоод ирсэн хүмүүс хуучилдаг. Юун гоёж гангалан, гадуур зугаалах. Эмэгтэй хүн гэдгээ ч мартах хууль тэнд үйлчилнэ.

Монголд байхдаа ажил хийж, баар хэсэн, элдвээр авирлаж, аяглаж явснаа дурсан санаа алдана. Ийм амьдрал, амьдрал ч гэж дээ, ингэж амьд явах хэрэгтэй юмсан уу. Элэг нэгтэнтэйгээ амьдралаа холбочихоод, эрээн амьдралыг хамтдаа туулж, эрвэгэр алаг үртэй болчихоод, ээж аав гэж дуудуулж явах нь жинхэнэ жаргал биш гэж үү.

Дахин ганц ч монгол эмэгтэй хадмын боол, нөхрийн хүүхэлдэй болж харьд бүү гэлдрэг. Жигүүртэн хүртэл хоргодон, хоргодон харзанд нь өвөлждөг миний Монголын чулуу нь харийнхны өдөн дэрнээс ч зөөлөн шүү дээ