Мөнгө хэрхэн хэмнэх талаар дэлхийн алдарт эдийн засагч Бенжамин Франклин зөвлөснийг хүргэж байна.

- Мөнгөө яаж ариглавал хамгийн ашигтай вэ гэж өөрөөсөө асуух хэрэгтэй. Гэхдээ санхүүгийн ямар ч тохиолдолд бэлэн байх нь чухал. Мөнгөө хувааж байршуулах нь хамгийн хэрэгтэй. Тухайлбал, 80 хувийг банкуудад өөр өөр валютаар хадгалуулж, 20 хувийг нь ПИФ /Хөрөнгө оруулалтын хувьцаат сан/ болон хувьцаанд оруулах.

Гэхдээ нөхцөл байдал сайн тийшээ өөрчлөгдвөл дээрх бүтцийг өөрчлөн хоёр дахь руу нь оруулах хэрэгтэй. ПИФ-д хөрөнгө оруулахын тулд багагүй мэдээлэлтэй байх нь зөв. Миний хувьд ганц хоёр дотоодын хувьцаа эзэмшиж үзэж байгаа нь орлогын гол хөшүүрэг болж байна.

- Дараа нь зардлаа хянах. Үүний тулд хэрэгцээт хэрэглээгээ аль болох бөөнөөр нь цуглуулах, зээлээр наймаа хийхгүй байх. Харин эдийн засгийн хямралын үед зээлээр наймаа хийх нь маш осолтой. Орлого долоо хоног юм уу жилийн дараа ямар байхыг мэдэхгүй байгаа тохиолдолд би зээл авах талаар боддоггүй. Харин хүлээсэн нь дээр. Ямар ч хэлбэрийнх байсан хадгаламжтай байх нь хамгийн зөв.

- Санхүүгийн хувьд төлөвлөгөө чухал. Та төлөвлөхгүй бол хаашаа явахаа мэдэхгүй зүгээр урсгалаар явна. Хадгаламжийн тухайд, цаг ямагт өөр өөр хувьцаа, өөр өөр валютаар хөрөнгөө байршуулж байвал зүй. Тухайлбал, би сарын сүүлийн цалингийн нэмэгдэл цалин, илүү цагийнхаа цалинг хугацаатай хадгаламждаа хийдэг. Гэхдээ заавал ийм байдлаар биш сард авч байгаа цалингийнхаа 10 хувьтай тэнцэх хэсгийг л хадгалаж байхад хангалттай юм. Ингэснээр санхүүгийн эрсдэлээс багагүй хамгаалж буй хэрэг.

- Хадгаламжтай болохын тулд та орлогоо ямагт хоёр хувааж байх хэрэгтэй. Эхний хэсгийг та үрнэ, хоёр дахь хэсгийг хадгална гэж тооцоорой.

- Хүн бүрийн хувьд нөөц сан байх ёстой. Энэ нь зовох цагт хэрэгтэй болдог юм. Мөн зарлагаа байн байн, ядахнаа жилд нэг удаа задлан шинжилж бай. Мөнгөө үрэхгүй байх эсвэл бага үрэх хүн бүрт бий. Таны орлого төлөвлөж байгаа зүйлд хүрэлцэхгүй байж болно. Мөн зарим хүнд огт хэрэггүй зүйлд зарлага гаргадаг. Жишээлбэл, миний хувь интернэтийн хурдаа багасгах, сарын хүнсээ цалин буухад бөөнөөр нь аваад гэртээ хураадаг.

Мөн ээж дүү нартаа хэрэгцээний мөнгийг нь тооцоолон олгодог, бас нөөцөлж болдоггүй хүнсний бүтээгдэхүүнийг чанартай газраас авдаг болсон төдийгүй тэр авдаг газрынхаа худалдагчтай танил болцон үе үе урамшуулалд хамрагддаг. Мөн чанартай сайн бүтээгдэхүүн хэрэглэхийн тулд томоохон дэлгүүрүүдэд хямдралын карт эзэмших хэрэгтэй. Энэ мэт жижиг зүйлсээс хэмнэлт хийх хэрэгтэй.

- Хадгаламж бол хамгийн чухал. Хувийн хадгаламжийг хэрхэн өсгөх вэ гэхээр цалингийн тодорхой хэсгээс хадгалахаас гадна та өдөр бүр хэрэгцээнээсээ хэмнэсэн мөнгөө хадгаламжиндаа нэмж байх хэрэгтэй. Өөрийнхөө жишээнээс хуваалцахад би ажил дээрээ өдөрт тогтмол таван аяга кофе уудаг. Мөн цай жүүс гээд янз янзын уух зүйл хэрэглэдэг. Зарим өдөр ажлын ачааллаас болж юу ч идэж, уухгүй өнжих өдөр ч бий. Энэ бол тэр өдрийн хоолонд зарцуулах мөнгөний хэмнэлт болж байгаа юм. Үүнийгээ хадгаламжиндаа хийж яагаад болохгүй гэж. Иймэрхүү хэмнэлт миний амьдралд тодорхой хэмжээгээр нөлөөлсөн юм.