"ӨРГҮЙ БОЛ БАЯН ӨВЧИНГҮЙ БОЛ ЖАРГАЛ..."
Öýýæ õîðñîõ íü õîäîîäíû øàðõëààíû øèíæ òýìäýã
Òàíû öýýæ õîðñäîã óó?
Õîîëîíä õýò èõ îðæ õîâäîãëîõ õóóðàé àðãóó õîîë èäýõ, àðõè, êîôå õýòðүүëæ óóñíààñ õîäîîäíû õү÷èë íýìýãäýæ öýýæ õîðñäîã. Õîäîîäíû õү÷èë õýò ÿëãàðñíààñ öýýæ õîðñîæ, õîäîîä ãýäýñíèé õÿìðàë үүñäýã. Үүíèéã õîäîîäíû өөð÷ëөëò ãýõýýñýý õүìүүñò èëðýõ øèíæ íü çүðõýýð өâäөõ ìýò ñàíàãääàã. Õýðýâ õýâòýõýä өâäөëò íýìýãäýæ áàéâàë öýýæ õîðñîëò áàéæ áîëíî. Áàéíãà ýñâýë óäààí õóãàöààãààð öýýæ õîðñäîã áîë õîäîîäíû øàðõëàà áàéæ áîëîõ þì. Óäààí õóãàöààãààð õîäîîäíû õү÷èë íýìýãäýõ íü õîäîîä, íàðèéí ãýäýñíèé àðõàã øàðõëàà үүñãýäýã. Ýíý íü õîäîîäîíä àðõàã çàðèìäàà õóðö өâäөëò өãäөã. Õîäîîäíû õү÷èë èõýäñýíýýñ õîîë èäýõ, øèíãýí çүéë, ÿëàíãóÿà óñ óóõàä õîäîîäíû өâ÷èí íàìääàã. Õîîë èäñýíýýñ õîéø íýã öàã îð÷ìûí äàðàà, ýñâýë өëөí áàéõ, àðõè óóñàí, өөõ òîñòîé, õàëóóí íîãîîòîé õîîë èäâýë өâ÷èí óëàì íýìýãäýíý. Øөíèéí öàãààð өâäөõ íü ÷ èëүү. Õîäîîä íü áàéíãà өâääөã õүíä õîäîîäíû øàðõëàà áàéãàà ýñýõèéã òóñãàé øèíæèëãýýãýýð òîãòîîõîä ìàø õýöүү. Õîäîîäíû øàðõëàà íîöòîé áîë áөөëæèõ, çàðèì үåä öóñòàé, êîôåíû øààð ìýò өíãөòýé, áîëîâñîðñîí õîîëîîð îãèóëäàã. Õîäîîäíû øàðõëààíààñ öóñ àëäâàë өòãөí õàð өíãөòýé ãàðäàã.
Õàð өíãөòýé õàòóó өòãөíөөð õүíäýðíý
Çàðèì òîõèîëäîëä õîäîîäíû øàðõëàà өâäөëòãүé, ÷èìýýãүé ÿâàãäàõ áөãөөä çөâõөí õàð өíãөòýé, õàòóó áààñ ãàðñíààð ë àíõ ìýäýãääýã. Ýíý òîõèîëäîëä ÿàðàëòàé ýìíýëýãò õàíäàõ õýðýãòýé. Öóñ àëäñàíààñ õүí ýíäýæ ÷ áîëíî.
Õýðõýí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ âý?
Öýýæ õîðñîõ, õîîëíû øèíãýö ìóóäàõ, õîäîîäíû øàðõëàà үүñýõ çýðãýýñ õîäîîä өâäâөë өâ÷íèéã íàìäààõ, äàõèí өâäөõөөñ çàéëñõèéæ äàðààõ àðãûã õýðýãëýæ áîëíî.
-Õýò èõ áүү èä. Áàãà áàãààð õîîëëî. Õîîëíû õîîðîíä õөíãөí çүéë èä. Çөөëөí õîîë èä.
-ßìàð õîîë óíäíààñ áîëæ өâäөæ áàéãààã íü àíõààð÷ òүүíýýñ àëü áîëîõ òàòãàëçààðàé. Үүíä èõýâ÷ëýí àðõè, êîôå, õàëóóí íîãîî, õèéæүүëñýí óíäàà, өөõòýé, àðãóó õîîë áàãòäàã.
-Öýýæ õîðñîõ íü øөíө, õýâòýõ үåä íýìýãäâýë öýýæýý өíäèéëãөөä өíäөð äýðòýé óíò.
-Óñ èõ óóæ áàé. Õîîë èäýõèéí өìíө áîëîí õîéíî õî¸ð òîìõîí àÿãà óñ óóõààñ ãàäíà õîîëíû õîîðîíä áàéíãà óñ óóæ áàé.
-Òàìõè áүү òàò. Òàìõè òàòàõ áóþó çàæëàõàä õîäîîäíû õү÷èë èõýñ÷ өâ÷èíã óëàì íýìýãäүүëíý.
-Õîäîîäíû õү÷ëýãèéã áóóðóóëàõ ýì óó. Õîäîîäíû õү÷èëëýãèéã áóóðóóëàõ õàìãèéí íàéäâàðòàé ñàéí ýìèéã ýì÷èéã çààâðààð àâ÷ õýðýãëýýðýé.
Õàðàìñàëòàé íü õîäîîäíû øàðõëàà íü äàõèäàã îíöëîãòîé өâ÷èí þì.
-Õýðýâ èõ өâäөæ áàéãàà áîë Àëîý-èéí øүүñ óóõ õýðýãòýé.
Ñүү õîäîîäîíä ñàéí áèø
Èõýíõ õүìүүñ ñүү óóõ íü ñàéí ãýäýã. Ãýòýë үíýí õýðýãòýý ýõýíäýý өâ÷èíã íü íàìäààõ áîëîâ÷ ààæèìäàà õîäîîäíû õү÷ëèéã íýìýãäүүëæ øàðõëàà íü ãàçàð àâ÷ ýõýëäýã. Èéìä õîäîîäíû øàðõëààòàé õүí ñүүã õîðèãëîõ õýðýãòýé. Ñүүíèé àäèë ñîäûã õîäîîäíû õү÷èë áóóðóóëàõàä õýðýãëýäýã áîëîâ÷ ýíý íü ìөí ë õîäîîäíû õү÷ëèéã ààæèìäàà íýìýãäүүëäýã. Àñïèðèí, òөìðèéí äàâñ íü àäèë үð äүí үçүүëýõ òóë ýíý áүõíýýñ àëü áîëîõ òàòãàëçààðàé.
Àìàð÷ òàéâàí áàé
Öýýæ ãàøóó îðãèõ, äîòîð ìóóõàéðàõ çýðãèéã ýðò îíîøëóóëæ ýì÷ëүүëýõ õýðýãòýé. Ýñ òýãâýýñ õү÷òýé öóñ àëäàëò, õýâëèéí õөíäèéí ãÿëòàí õàëüñíû үðýâñýëä õүðãýäýã. Åð íü õîîë óíäàíäàà õÿíóóð, áîëãîîìæòîé õàíääàã õүíèé õîäîîäíû øàðõëàà õóðäàí ýäãýðäýã. Óóðëàõ áîëîí ñýòãýëèéí äàðàìò íü õүíèé õîäîîäíû õү÷èëëýãèéã íýìýãäүүëäýã. Àìàð÷ òàéâàí áàéõ íü áèå ýðүүë áàéõûí íýãýí үíäýñ. Õîäîîäíû øàðõëààã ñýäðýýõãүéí òóëä áàéíãûí àð÷èëãàà ÷óõàë. ßìàðòàé ÷ õýò èõ èäýõãүé, àðõè, êîôåíîîñ òàòãàëçàõ íü òàíä ë òóñòàé.
Òàíû öýýæ õîðñäîã óó?
Õîîëîíä õýò èõ îðæ õîâäîãëîõ õóóðàé àðãóó õîîë èäýõ, àðõè, êîôå õýòðүүëæ óóñíààñ õîäîîäíû õү÷èë íýìýãäýæ öýýæ õîðñäîã. Õîäîîäíû õү÷èë õýò ÿëãàðñíààñ öýýæ õîðñîæ, õîäîîä ãýäýñíèé õÿìðàë үүñäýã. Үүíèéã õîäîîäíû өөð÷ëөëò ãýõýýñýý õүìүүñò èëðýõ øèíæ íü çүðõýýð өâäөõ ìýò ñàíàãääàã. Õýðýâ õýâòýõýä өâäөëò íýìýãäýæ áàéâàë öýýæ õîðñîëò áàéæ áîëíî. Áàéíãà ýñâýë óäààí õóãàöààãààð öýýæ õîðñäîã áîë õîäîîäíû øàðõëàà áàéæ áîëîõ þì. Óäààí õóãàöààãààð õîäîîäíû õү÷èë íýìýãäýõ íü õîäîîä, íàðèéí ãýäýñíèé àðõàã øàðõëàà үүñãýäýã. Ýíý íü õîäîîäîíä àðõàã çàðèìäàà õóðö өâäөëò өãäөã. Õîäîîäíû õү÷èë èõýäñýíýýñ õîîë èäýõ, øèíãýí çүéë, ÿëàíãóÿà óñ óóõàä õîäîîäíû өâ÷èí íàìääàã. Õîîë èäñýíýýñ õîéø íýã öàã îð÷ìûí äàðàà, ýñâýë өëөí áàéõ, àðõè óóñàí, өөõ òîñòîé, õàëóóí íîãîîòîé õîîë èäâýë өâ÷èí óëàì íýìýãäýíý. Øөíèéí öàãààð өâäөõ íü ÷ èëүү. Õîäîîä íü áàéíãà өâääөã õүíä õîäîîäíû øàðõëàà áàéãàà ýñýõèéã òóñãàé øèíæèëãýýãýýð òîãòîîõîä ìàø õýöүү. Õîäîîäíû øàðõëàà íîöòîé áîë áөөëæèõ, çàðèì үåä öóñòàé, êîôåíû øààð ìýò өíãөòýé, áîëîâñîðñîí õîîëîîð îãèóëäàã. Õîäîîäíû øàðõëààíààñ öóñ àëäâàë өòãөí õàð өíãөòýé ãàðäàã.
Õàð өíãөòýé õàòóó өòãөíөөð õүíäýðíý
Çàðèì òîõèîëäîëä õîäîîäíû øàðõëàà өâäөëòãүé, ÷èìýýãүé ÿâàãäàõ áөãөөä çөâõөí õàð өíãөòýé, õàòóó áààñ ãàðñíààð ë àíõ ìýäýãääýã. Ýíý òîõèîëäîëä ÿàðàëòàé ýìíýëýãò õàíäàõ õýðýãòýé. Öóñ àëäñàíààñ õүí ýíäýæ ÷ áîëíî.
Õýðõýí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ âý?
Öýýæ õîðñîõ, õîîëíû øèíãýö ìóóäàõ, õîäîîäíû øàðõëàà үүñýõ çýðãýýñ õîäîîä өâäâөë өâ÷íèéã íàìäààõ, äàõèí өâäөõөөñ çàéëñõèéæ äàðààõ àðãûã õýðýãëýæ áîëíî.
-Õýò èõ áүү èä. Áàãà áàãààð õîîëëî. Õîîëíû õîîðîíä õөíãөí çүéë èä. Çөөëөí õîîë èä.
-ßìàð õîîë óíäíààñ áîëæ өâäөæ áàéãààã íü àíõààð÷ òүүíýýñ àëü áîëîõ òàòãàëçààðàé. Үүíä èõýâ÷ëýí àðõè, êîôå, õàëóóí íîãîî, õèéæүүëñýí óíäàà, өөõòýé, àðãóó õîîë áàãòäàã.
-Öýýæ õîðñîõ íü øөíө, õýâòýõ үåä íýìýãäâýë öýýæýý өíäèéëãөөä өíäөð äýðòýé óíò.
-Óñ èõ óóæ áàé. Õîîë èäýõèéí өìíө áîëîí õîéíî õî¸ð òîìõîí àÿãà óñ óóõààñ ãàäíà õîîëíû õîîðîíä áàéíãà óñ óóæ áàé.
-Òàìõè áүү òàò. Òàìõè òàòàõ áóþó çàæëàõàä õîäîîäíû õү÷èë èõýñ÷ өâ÷èíã óëàì íýìýãäүүëíý.
-Õîäîîäíû õү÷ëýãèéã áóóðóóëàõ ýì óó. Õîäîîäíû õү÷èëëýãèéã áóóðóóëàõ õàìãèéí íàéäâàðòàé ñàéí ýìèéã ýì÷èéã çààâðààð àâ÷ õýðýãëýýðýé.
Õàðàìñàëòàé íü õîäîîäíû øàðõëàà íü äàõèäàã îíöëîãòîé өâ÷èí þì.
-Õýðýâ èõ өâäөæ áàéãàà áîë Àëîý-èéí øүүñ óóõ õýðýãòýé.
Ñүү õîäîîäîíä ñàéí áèø
Èõýíõ õүìүүñ ñүү óóõ íü ñàéí ãýäýã. Ãýòýë үíýí õýðýãòýý ýõýíäýý өâ÷èíã íü íàìäààõ áîëîâ÷ ààæèìäàà õîäîîäíû õү÷ëèéã íýìýãäүүëæ øàðõëàà íü ãàçàð àâ÷ ýõýëäýã. Èéìä õîäîîäíû øàðõëààòàé õүí ñүүã õîðèãëîõ õýðýãòýé. Ñүүíèé àäèë ñîäûã õîäîîäíû õү÷èë áóóðóóëàõàä õýðýãëýäýã áîëîâ÷ ýíý íü ìөí ë õîäîîäíû õү÷ëèéã ààæèìäàà íýìýãäүүëäýã. Àñïèðèí, òөìðèéí äàâñ íü àäèë үð äүí үçүүëýõ òóë ýíý áүõíýýñ àëü áîëîõ òàòãàëçààðàé.
Àìàð÷ òàéâàí áàé
Öýýæ ãàøóó îðãèõ, äîòîð ìóóõàéðàõ çýðãèéã ýðò îíîøëóóëæ ýì÷ëүүëýõ õýðýãòýé. Ýñ òýãâýýñ õү÷òýé öóñ àëäàëò, õýâëèéí õөíäèéí ãÿëòàí õàëüñíû үðýâñýëä õүðãýäýã. Åð íü õîîë óíäàíäàà õÿíóóð, áîëãîîìæòîé õàíääàã õүíèé õîäîîäíû øàðõëàà õóðäàí ýäãýðäýã. Óóðëàõ áîëîí ñýòãýëèéí äàðàìò íü õүíèé õîäîîäíû õү÷èëëýãèéã íýìýãäүүëäýã. Àìàð÷ òàéâàí áàéõ íü áèå ýðүүë áàéõûí íýãýí үíäýñ. Õîäîîäíû øàðõëààã ñýäðýýõãүéí òóëä áàéíãûí àð÷èëãàà ÷óõàë. ßìàðòàé ÷ õýò èõ èäýõãүé, àðõè, êîôåíîîñ òàòãàëçàõ íü òàíä ë òóñòàé.
