Хотыг чиглэсэн оюутан залуусын цуваа одоо л нэг татарч, суурин болж байх шиг байна. Оюутны амьдрал ид буцалж, хєеєгєє цуглуулж буй оготоно адил тєвхнєх

гэж хэр хэрэндээ бэдэрч байна. Оюутны байр олдохгvй нэг нь чийг ханхалсан цонхтой, цонхгvй харанхуй татсан подвол, гэр хороололд гэр, байшин, айлын хажуу єрєє гээд хаана л амьдарч болох газрыг нvхэлнэ. Vнэндээ оюутнууд ирэх vеэр байрны хєлс нэмэгдэж олдоц нь мууддаг. Эцэг, эхийнхээ хайр халамжаас гаран сургуулийн мєр хєєж буй нэгдvгээр курсийнхний хувьд "хаалтгvй" оюутны байранд тухална. Гэхдээ энэ нь улсын сургуулийнханд хамаатай зvйл. Хувийн сургуулийнхны хувьд оюутны байранд сууна гэдэг санасаны гарз. Овсгоотой, танилтай нэг нь оюутны байранд орж, vлдсэн хэсэг нь ах дvv хамаатан садан, айлын хажуу єрєє, орон сууцны подвол тvрээслэн амьдарна. Оюутнуудын амьдрах орчин олз, ашиг харагсдын халаасаа зузаатгах нэг хэрэгсэл нь болж байна.

Улсын хэмжээнд 150 гаруй улсын болон хувийн их, дээд сургууль байдаг. Харин нийслэлийн хэмжээнд 45 оюутны байр байгаагаас 3-5 нь нэг сургуулийнх юм. Гэтэл жил бvр 140 мянган оюутан хєдєє орон нутгаас ирдэг бєгєєд vvний 70-80 мянга нь оюутны байранд vлдсэн 60 мянга нь хэрхэх нь тодорхойгvй их хотын єнцєг булан бvрт амьдарч болох газруудад мєнгє тєлєн суурьшиж байна.

Одоохондоо зарим их, дээд сургуулийн оюутны байрны засвар дуусаагvй оюутан залуусаа авч эхлээгvй байгааг МОХ-ны Олон нийттэй харилцах хэлтсийн дарга Ж.Жамбалдагва хэллээ. ЭМШУИС-ийн оюутны нэгдvгээр байраар орлоо. Хамгийн тvрvvнд мэдээллийн самбар нvдэнд тусав. Энд А хvрээний вирусын эсрэг анхааруулга /дээр vед тавьсан бололтой/ байрны дотоод дvрэм журам, Захиргааны тухай хууль, Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хуулийн талаар мэдээлэл тавьжээ. Vvдний уулзалтын єрєєнд дєрвєн ширхэг хєргєгч эгнvvлсэн харагдав. Оюутнууд энд хvнсээ хадгалдаг хэмээн байрны жижvvр ярив. Хэр баргийн байранд хєргєгч байдаггvй. Хєдєєнєєс ирсэн махаа vнэр оруулахгvй иднэ гэдэг боломжийн шvv хэмээн дотроо би олзуурхав. Эднийх оюутнуудаа єнгєрсєн сарын 25-наас эхлэн авсан хэмээн байрны захирал Д.Мягмар ярилаа. Тєлбєрийн хувьд эднийх нэг оюутнаас жилийн 280 мянган тєгрєг авч байгаа аж. ЭМШУИС орон нутгийн салбар сургуультайгаа нийлээд 12300 оюутан сурагчтай юм байна. Байранд орох хvсэлтэй оюутнуудын ихэнхийг нь хамруулдаг хэмээж байсан. Юутай ч эл байр оюутны ая тухыг хангахуйц байв. Засвар хийсэн нь илт, халуун ус, интернет кафе, уншлагын танхим гээд эндхийн оюутнууд дутах юмгvй байна. Єрєєндєє дєрвvvлээ суудаг байна.

Тасгуудаар орж оюутнуудтай уулзахад тохь тухтай гэрээс минь дутахгvй амьдарч байна хэмээн ам сайтай байлаа. Эрvvл мэндийн салбарт хvчин зvтгэх ирээдvйн боловсон хvчин ийм тохилог орчинд сурч боловсорч байгааг харахад сэтгэл єег байсныг нуух юун. Эндээсээ би 1000 оюутны байрыг зорилоо. Гаднаасаа эхлээд тиймхэн орчин угтав. Хvйт даасан цаанаа л нэг хоосон хєндий хvн амьдардаг гэж хэлэхэд хэцvvхэн л байр угтав. Энд эхний ээлжинд 200-гаад оюутан оржээ. Тус байранд "Сутай", БХИС, Vндэсний дээд сургуулийнхан тvлхvv ордог аж.

Байрны комендат хvvхдvvд бvртгээд завгvй байсан тул vvдэнд нь тvр зуур хvлээж зогслоо. Энэ хэдхэн хоромд л нойлын эхvvн vнэр хамар цоргиж дотор муухай оргив. Тvр ороод тарах миний хувьд хэцvvхэн байхад яаж бvтэн жил энд амьдарна даа гэх бодол орж ирж байлаа. Хэсэг хvлээсний дараа комендат чєлєєлєгдєж миний асуултад хариулт єгєв. Тэрээр "Манай байр 400-500 оюутан хvлээн авах боломжтой бєгєєд одоо хондоо 200-гаад оюутныг хvлээж аваад байна. Ихэвчлэн хувийн их дээд сургуулийн оюутнууд байдаг бєгєєд тєлбєр 280- 350 мянга байдаг. 280 мянгынх нь бvх зvйл нь нийтийнх. Харин 350 мянга нь тусдаа 00, халуун устай байдаг. Нэг тасагт таван хvvхэд ордог бєгєєд тєлбєрєє тухайн хvvхдийн боломжоос шалтгаалан авч байна" хэмээв.

Засварын тєсєв мєнгєє хэрхэн шийддэг талаар асуувал "Би саяхан ажил хvлээж авсан болохоор сайн мэдэхгvй" гэсэн хариулт єглєє. Байранд амьдрах оюутнуудаас байрны талаар асуувал онцын зvйл надад ярьсангvй. / Элдэв хэл аманд орно гэсэн бололтой оюутнууд надад ам ангайсангvй/

Дээрх хоёр байрыг харьцуулахад єдєр, шєнє шиг хоёр єєр орчин байлаа. Эхний байраар орсон гэрэл гэгээтэй бодол минь 1000 оюутны байранд ирээд замхрав. Оюутны байр нь ийм байхад байранд орж чадаагvй бусад нь хаана хэрхэн амьдарч байгаа бол оо. Хувийн сургуулийн II курсийн оюутан Д.Энх-чулуунтай уулзахад "Сургуультайгаа ойр эсвэл хотын тєвєєс нэг унаагаар яваад очих тийм газар хайж байна. Тєлбєр нь хэт vнэтэй болохоор хэцvv л байна. 3-6 сараар бєєнєєр нь тєлбєр авна гээд байна. Одоохондоо таньдаг айлдаа байгаа. Vнэндээ ''сургууль эхэлнэ гэхээр яаж хот руу явна даа гэж бодогддог'' гэлээ. Цааш явж байрны vнэ судалж vзэхэд гэр хєлслєхєд 20-60 мянга, орон сууцны подвол хаана байрлах тохижилтоосоо шалтгаалаад 40-120 мянга, Хажуу єрєє 100-150 мянгын хооронд хэлбэлзэж байна.

Их, дээд сургуулиуд олширч жилээс жилд оюутны тоо нэмэгдсээр. Гэсэн хэдий ч єнєєдєр шинээр оюутны байр нэг ч баригдаагvй. Хуучин байруудаа засан бор хоногийг єнгєрєєж байна. Барих талбай газаргvй, хєрєнгє мєнгєгvй гээд суучихдаг. Гадныхан бол хотын захдаа их, дээд сургуулиудаа тєвлєрvvлдэг. Тvvн лугаа адил бид захруугаа оюутны хотхон байгуулвал яасан юм бэ. Сурч мэдье гээд их хотыг бараадаж буй оюутнууд орох оронгvй оочих аягагvй хэцvvхэн нєхцєлд амьдарч байна. Ийм нєхцєлд амьдраад юу сурч мэдэх вэ гэдгийг бас бодолцох л асуудал.