Ìîíãîë îð÷èí våèéí Ìàíêóðò áîîë÷óóäûí ýõ îðîí áîëæýý. Çөâõөí Өìíөä Ñîëîíãîñò õàðààð àìüäàð÷ áàéãàà ãàäààäûí èðãýäèéí òîîãîîð õví àìòàéãàà õàðüöóóëáàë ìîíãîë÷óóä òýðãvvëæ áàéãàà àëáàí ¸ñíû áàðèìò áàéíà.
Ýðýýí, Áýýæèíä íөõөðòýé ávñãvé÷vvä áèåý víýëöãýýæ, èíæåíåð çàëóó Òàéâàíüä àëü ×àí Êàéøèéí våèéíõíèé îðíû äààâóóã öýâýðëýæ, óðëàã ñóäëàà÷ Ñîëîíãîñò ãàõàé õàðèóëæ, óëñûí ìýðãýí õàðâàà÷ Àìåðèêò àÿãà óãààæ, îðîñ õýëíèé áàãø ×åõýä өìä î¸æ, îëîí óëñûí õýìæýýíèé ìàñòåð Àíãëèä õîã øvvðäýæ áàéíà. Õөãæèíãvé åðòөíöèéí өөðñäèéíõ íü õèéõ äóðãvé áîõèð çàâààí, õvíä õv÷èð àæëóóäûã âüåòíàì, ôèëèïïèí, èíäîíåçè, ìîíãîë çýðýã “Àçèéí àæèëñàã áðèãàä” àìæóóëäàã þì.

Õàðààð àæèëëàãñäûí òîî “öàãààí”-ûõàà æàãñààëòûã õýä íóãàëíà. Ýõ îðîíäîî ÷, õàðèéí íóòàãò ÷ ávðòãýëä îðîîãvé õvìvvñ äýëõèé äàÿàð òàðæ áàéíà. Àëáàí ¸ñíû òîî áàðèìòààð áîë ßïîíä 1994 îíîîñ õîéø 700 õví véëäâýðëýëèéí äàäëàãàæèã÷ààð ÿâæýý. Үvíèé öààíà äîð õàÿæ ãóðàâ äөðâөí ìÿíãàí õví áèé ãýíý. Àìåðèê, Ãåðìàíààð ävvðýí, Àíãëè, Óíãàðò öөөíãvé ìîíãîë÷óóä áèé ÷ àëáàí ¸ñíû õөäөëìөðèéí ãýðýýãýýð àæèëëàæ áàéãàà õví áàðàã îëäîõãvé. Òèâýýñ òèâä áÿäàí ÿâààä èðñýí õví ”Äýëõèéãýýð ävvðýí ìîíãîë÷óóä áàéíà. Òýãñýí ìөðòëөө Íàðàíòóóë çàõûí õví áàñ ävvð÷ áàéíà øvv” ãýæ õýëñýí þì.

Õýçýýä áîäèò òîîíîîñ äóòäàã àëáàí ¸ñíû áàðèìòààð Өìíөä Ñîëîíãîñò õîðèí ìÿíãàí ìîíãîë õví áàéãààãèéí òàë íü õóóëü áóñ áóþó õàðààð àæèëëàãñàä. Õî¸ð õөë äýýðýý àðâàí çóðãààí öàã çîãñîæ àæèëëààä 500 äîëëàðûí öàëèí àâíà. Ãàäààäàä àæèëëàæ áàéãàà ìîíãîë÷óóä æèëèéí íýã òýðáóì äîëëàðûí õv÷èí ÷àäàëòàé ýäèéí çàñàãò õî¸ð çóóí ñàÿ äîëëàð îðóóëæ áàéíà. Òýäíèé äóíä öàõèì õóóäñààð äàìæóóëàí ñàíàë àñóóëãà ÿâóóëàõàä íàÿ ãàðóé õóâü íü îðîí ñóóö àâàõ, êàôå, æèæèã äýëãvvð ÷ áîëòóãàé íýý÷èõ ãàðààíû ìөíãө õèéõèéí òóëä õvíä õv÷èð õөëñíèé õөäөëìөð ýðõýëæ, “õàðèéí íóòàãò äàâ÷äàõ”-ààð ÿâñíàà èëýðõèéëæýý. Ààâûíõàà ãýðèéã áàðüöààëààä, çàðæ vðýýä, ñîëüæ áàãàñãààä ÿâñàí çàëóóñûí àðâûí íàéì, åñ íü îðîí ñóóöíû ë ìөíãө õèéõ ãýæ õvíèé íóòàã ðóó ãvéæ áàéíà. Îðîí ñóóöíû ìөíãө õèéõ öàëèíòàé àæèë ýíä áàéõãvé, èðýýävéí îðëîãûã íü víýëæ òîîöîõãvé, óðò õóãàöààò çýýë íü îëäîõãvé, áàéð áàéøèí íü víýòýé ó÷ðààñ ìîíãîë÷óóä “çvëãýí äýýð áàðüñàí ñóóöàíä çvãýýð ë íýã àìüäðàõ”-ûí òóëä, ñàðä õî¸ð çóóí íîãîîí íààø èëãýýõèéí òóëä áîîë áîëäîã þì. Ã’vvõýíäýý äàðëàæ, äàðëàãäàæ ÿâñàí ÷ áîñãîíû áîîë áîëæ vçýýãvé ìîíãîë÷óóä 21 ävãýýð çóóíä ë “ãèíæèíä õvëýãäýæ” vçëýý.

90 îíû öàãààí ìîðèí æèë өðíөñөí àðä÷èëñàí õóâüñãàëûí vð äví áîëæ áîîë÷ëîãäîë áèäíèéã íөìөð÷ýý. Àðâàí òàâàí æèë ãýäýã àðä÷èëëûí “çàëóóñ” òàâèí íàñ õvðýõ óðò õóãàöàà áîëîâ÷ øèëæèæ äóóñàõãvé ë áàéíà. Äóóñàõãvé véë ÿâöûã øèëæèëò ãýæ íýðëýäýã áîëîëòîé. Âèçíèé õýðýãöýýòýé õvìvvñèéí æàãñààëò õvñýë õÿñëààð çóçààðñààð, Ñîëîíãîñ, ßïîí, ×åõòýé ýëäýâ ñàíàìæ áè÷èãò ãàðûí vñýã çóðñààð áóé íü ýõ îðíîîñîî ävðâýõèéã өөãøvvëñýí, àæèëãvéäëèéã àðèëãàõ ávòýëãvé îðîëäëîãóóäûã õààöàéëñàí êîíöåïöè þì. Ìîíãîë áîîë÷óóäûí òîîã ÿàæ íýìýõ âý, òýíä íü õýðõýí “õàäàõ” âý ãýäýã áîäëîãî õýðýãæèæ áàéíà. Ýõ îðîíäîî îðëîãîòîé, îðîí ñóóöòàé áîë “Çóó÷ëàõ òîâ÷îî”-íû äàðãûí òóõàé ìýäýý ñåíñààö áîëîõãvé þì.

“Àç æàðãàëûí ýðýë÷èä”-èéí îðõèîä ÿâñàí ãîëîìòîíä íü õÿòàä õîíîöóóä òóõàëæ, êîíòåéíåð êîíòåéíåðýýðýý îðæ èðæ áàéíà. Áàðèëãà áàðèõ, õîîë õèéõ ìîíãîëûã õàéãààä îëîõãvé áîë òvvíèéã íü ãvéöýòãýõ õÿòàäûã õөөãөөä äóóñàõãvé áîëæýý. Èäýõ õîîëíîîñ ãàäíà өìñөõ õóâöàñ, îðîõ îðîí, áàñ îþóí ñàíààíû õýðýãöýýãýýðýý õví ñàðìàã÷íààñ ÿëãàðäàã. Ìîíãîë õví ñàðìàã÷èí áèø ó÷ðààñ èéì õýðýãöýýòýé. Îðîõ îðîí ãýðèéí õýðýãöýý íü ñàä òàâüæ áàéíà, ñóóõ ñóóöàà àâàõ ìөíãө íü õàìòäàà ñîõ äóòàæ áàéíà. Õvíèé õýðýãöýý öөì ávðýí áèø, өì äóòóó.
Êîíñåðâûí ëààç véëäâýðëýæ àìæààãvé ÷ êîììóíèçì áàéãóóëàõûã äөõөæ áàéõäàà áèä íýãýí õýâ çàãâàðûí óéòãàðò áàéøèíãóóäòàé ÷ õvíèé õýðýãöýýã áîäñîí äýä ávòýöòýé, çóðàã òөëөâëөëòòýé õîò ñóóðèí, õîðîîëëóóäûã áàéãóóëæ, öөөõөí õóâü íü ÷ ãýñýí Çөâëөëò ìàÿãèéí îðîí ñóóöàíä áóóðü ñýëãýñýí. Ñèíãàïóðûã çàãàñ÷äûí áðèãàä, Ñîëîíãîñûã äàéíû óòààíä õàõàæ áàéõàä ìàíàéõ 40000 ìÿíãàòòàé, 50000 ìÿíãàòòàé áîë÷èõñîí áàéñàí íü víýí áèëýý. Îäîîãèéí 3, 4 ävãýýð õîðîîëîë öýöýðëýãòýé, ñóðãóóëüòàé, äýëãvvðòýé, véë÷èëãýýòýé, òîãëîîì, ñïîðòûí òàëáàéòàé õàðüöàíãóé öîãö øèéäýë áàéëàà. Êàïèòàëèçìààñ ñîöèàëèçìûí ÿëãàãäàõ ãîë ÿëãàà íü õóâààðèëàëòàíäàà áàéäàã. Àðûí õààëãà, àëáàí òóøààëûí äàðààëàë, îðîñ õýëíèé ìýäëýã, íàìûí ãèøvví÷ëýë, ãàâúÿà öîëûí çýðýãëýëýýð áàéðûã víýãvé õóâààðèëñàí. Óëñûí áàéðûã Çөâëөëòèéí òðåñò, óëààí àðìè, Ìîíãîëûí áàðèëãà÷èä áàðüñààð, ýðõ ìýäýëòívvä õóâààðèëñààð áàéñàí ÷ ýðýëò õýðýãöýýã ãvéöýýæ äөíãөөãvé, äөíãөõ ÷ áîëîìæãvé áàéëàà.

Ã’vvíýýñ õîéø àðä÷èëàë áèäýíä þó өãөâ? Ñîöèàëèçì íààä çàõ íü õýäýí õîðîîëîë өãñөí áàéõàä êàïèòàëèçì ëàâ ë îðîí ñóóö өãñөíãvé. Ëàâ ë òîãòâîðòîé îðëîãî, ýõ îðîíäîî àìüäðàõ íөõöëèéã өãñөíãvé. Òàâèí ñàÿûí víýòýé øèíý ñóóöíû çàð ñóðòàë÷èëãààíóóä áîë õàõàæ áàéíà. Àðûí õààëãààð õóâààðèëàõãvé ÷ îäîî öàãò өөäөөñ íü өãөõ ìөíãө ÷óõàë. Òýð ÷óõàë ìөíãө íü áàíêèíäàà ë áàéíà. Âàêóóì öîíõ, ïàðêåòàí øàë, ävvæèí òààç íýìýãäñýí áîëîâ÷ øèíý ñóóöóóä äөðâөí õàíà, äөðâөëæèí áàðèëãà ë þì. Ãàäíà íü íîãîîí çvëýã, äýðãýä íü ñóðãóóëü, àðä íü öýöýðëýã, õàæóóä íü àâòîáóñíû áóóäàë àëãà. 1 ävãýýð ñóðãóóëèéí өìíөõ çàìûã õîòûí çàõèðãàà өðãөñãөõ òөëөâëөãөөòýé áàéíà. Óã íü 1 ävãýýð õîðîîëîëä ÷ “1 ävãýýð ñóðãóóëèóä” áàéæ áîëíî. Ñóðãóóëü òөäèéãvé áóñàä ávõ véë÷èëãýýã çàõ çýýëä íü îéðòóóëààä õèéõèéã áèçíåñ÷èä äөíãөíө. Çөâ òөëөâëөâөë îðîí ñóóöûã äàãààä áèçíåñ õөãæèæ, íààä çàõ íü ñóðàã÷äûã çөөõ àâòî ðàëëè өөðөө àëãà áîëíî.

Èðýýävéí îðëîãûã íü áàðüöààëæ, õvñýë çîðèëãûã íü víýëñýí óðò õóãàöààò çýýëòýé, óðüä÷èëàí îëãîñîí ñàíõvvæèëòòýé, ãó÷èí æèë öóâóóëààä өã÷èõäөã ãýðýýòýé, õîðèí æèë õóâààãààä òөë÷èõäөã òîõèðîîòîé, áàéð íü òàâü áóñ õîðèí ñàÿûí víýòýé áîë õàðüä î÷èæ áîîë áîëîõ õýðýãöýý àðèëíà. ×өëөөò åðòөíöөä ýðõ ìýäýëòívvä áàÿëãèéã õóâààðèëäàããvé, ìýäýæ çàõèðäàããvé, èðãýä íü өөðñäөө áèé áîëãîæ, өөðñäөө õóâààðèëàëòàíä îðäîã. Õóâààðèëàëòàíä îðîõ ñóóðü õөðñèéã ávðävvëýõ íü óëñòөð÷èä, øèéäâýð ãàðãàã÷èä, çàñàã òөð, ëèäåðvväèéí vvðýã. Óëñòөð÷èä ãàâúÿà áàéãóóëàõãvé áàéæ áîëíî, ãàé ÷èð÷ áîëîõãvé. Åâðîïûí õýäýí çóóí, Àçèéí õýäýí àðâàí æèëä õèéæ ÷àäñàí îðîí ñóóöààð õàíãàõ àæëûã, äөðâөëæèí õóâüñãàëààð äàìæóóëààä, äөðâөí æèëä ýð÷èìævvëýýä àðä÷èëàë өãëөã÷ ãýäãèéã vçvvëýõ öàã èðæýý.
Áèäýíä þó ñààä áîëæ áàéíà âý? Óëñòөðèéí õvñýë çîðèã. Îðîí ñóóöíû õөòөëáөðvväèéã óëñòөð÷èä ýñýðãvvöýýãvé ÷ ýðñ øèéäýìãèé õөäөëãөõ õvñýë çîðèã ë õýðýãòýé áàéíà.

Äàðëàãäñàí òөð, äàìïóóðñàí õөãæèë
Ó÷èð÷ áàéãàà îëîí ñààäûí äîòðîîñ òîì ávävví, áàò áýõ õөíäëөâ÷ íü Îëîí óëñûí âàëþòûí ñàí, Äýëõèéí áàíêíû өíäөð víýòýé çөâëөìævvä, өðòөã èõòýé áîäëîãóóä, òvvíèéã íü vã äóóãvé äàãàõ àëäóóðñàí ýðõ ÷өëөө þì. Çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñãèéí òàëààðõ õýò õóó÷èíñàã ôóíäàìåíòàëèñò áîäëîãûí çîëèîñ íü ÿäóó áóóðàé îðíóóä. Îëîí óëñûí âàëþòûí ñàí, Äýëõèéí áàíêíû áîäëîãî, çөâëөìæ íýðòýé òóëãàí øààðäëàãà áîë áàãàà ñîëüæ, çvñýý õóâèðãàñàí “Øèíý êîëîí÷ëîë” ãýæ Äýëõèéí áàíêíû äýä åðөíõèéëөã÷, åðөíõèéëөã÷ Êëèíòîíû ýäèéí çàñãèéí çөâëөëèéí òýðãvví àñàí, Íîáåëèéí øàãíàëò Æîçåô Ñòèãëèö íîòîëæ áàéíà. Çýð çýâñãýý çýýë òóñëàìæààð ñîëüñîí þì øvv ãýæ íóóöûã íü ìýäýõ ýíý ýäèéí çàñàã÷ íóóëãvé õýëäýã þì. Ãëîáàëü÷ëàë, ëèáåðàëü÷ëàëûí íàðèéí òөâөãòýé, õóðäàöòàé véë ÿâöûã õýò õóó÷èíñàã õàíäëàãà ãvéöýõãvé áàéíà ãýñýí øvvìæëýë äýëõèé äàÿàð òóí õv÷òýé ñîíñîãäîæ áàéíà. Àôðèêèéí îðíóóä, òóõàéëáàë Êåíèéí Çàñãèéí ãàçðûí vvðýã ðîëèéã ÎÓÂÑ çvãýýð ë “ìөðөөäëèéí ìөõөөëäөñ” áîëãîæ îðõèñîí çýðýã æèøýý áàðèìò àìòòàíû öóãëóóëãà øèã áàÿëàã. Îëîí óëñûí õóäàëäàà, ýäèéí çàñàã íýí õóðäàí ëèáåðàëü÷ëàãäàæ áàéãàà íөõöөëä ÿäóó áóóðàé îðíóóä õàðààò áóñ òөð, çàñãàà ávðävvëæ, õàíãàëòòàé áèå õàëààëò õèéñíèé äàðàà ë өðñөëäөõ ÷àäâàð, өñөëò äýâøëèéí òóõàé ÿðüæ áîëíî. Çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñãèéí òàëààðõ õóó÷èíñàã vçýë, ôóíäàìåíòàëèñò õàíäëàãà íü ëàëûí ôóíäàìåíòàëèñò vçëýýñ îíöûí ÿëãààãvé þì. Äýëõèéí ýäèéí çàñàã өâ÷òýé, òîãòâîðãvé áàéãàà íü ÷óõàì ýíý ôóíäàìåíòàëèñò õàíäëàãûí “vð øèì” òөäèéãvé êàïèòàëèñò òîãòîëöîîíä õàíãàëòòàé õàíèàä òàðààæ áàéãàà ãýæ àëäàðò Æîðæ Ñîðîñ vçäýã. Өөð vçýë áîäîë, õàíäëàãûã vë õvëýýí çөâøөөðөõ õàòóó ôóíäàìåíòàëèñò áàðèìòëàë. Çөâõөí Àëëàõ õv÷òýé, ãàíöõàí Øàðèàòûí õóóëü õv÷èíòýé áóñàä íü ÷àë÷àà ÿðèà ãýæ vçäýã ëàëûí òóëãóóð vçëèéí ívä õàðàëãàí, ÷èõ áөãëvv áàéð ñóóðü Îëîí óëñûí âàëþòûí ñàíãèéí õóó÷èíñàã vçëýýñ “víýðòäýã”-èéã ýäèéí çàñãèéí íî¸í îðãèë áîëñîí õvìvvñ èë÷èëæ îðõèæýý. ÃŒөíãөíèé ãà÷ààëòàé ÿäóó îðíóóäàä õөíãөëөëòòýé çýýë өãөõ ýðõýýðýý äàëàéëãàí, áàðóóíû åðòөíöèéí õèëèéí ÷àíàäààñ, Ýðõ ÷өëөөíèé õөøөөíèé àðäààñ áîëîâñðóóëñíàà òóëãàí õvëýýëãýäýã ãýæ Íîáåëèéí øàãíàëò ýäèéí çàñàã÷, íýýëòòýé àðä÷èëñàí åðòөíöèéí õààëòòàé õààëãàíû öààíà áîëîâñîðäîã áîäëîãî, áè÷èãääýã çөâëөìævväèéí ó÷ðûã ìýäýõ Æîçåô Ñòèãëèö ãóàé èëýí äàëàíãvé øvvìæèëæ áàéíà. Áóðõíû õèøèã ãýæ àíäóóðìààð çýýë òóñëàìæèéã õvðòýõäýý ÿäóó îðíû óäèðäàã÷èä äàìïóóðëûí çөâëөìæèéã õàìòàä íü ãàð òîñîí àâäàã àæýý.

Ìàðãàðåò Òýò÷åð, Ðîíàëüä Ðåéãàí íàðûí çàñàãëàñàí 80-ààä îíîîñ ýíý ãàéõàë ýäèéí çàñãèéí ôóíäàìåíòàëèçì ñóóðèà öóòãàñàí áàéíà. Äýëõèéí áàíê, ÎÓÂÑ-èéí ýäèéí çàñàã÷äûí áàã ávðýëäýõvví ÷ өөð÷ëөãäөõèéí õýðýýð áîäëîãî íü õóâèðñààð “òàíèõãvé áè÷èã, óíøèãäàõãvé vñýã” áîëòëîî ýðãýæýý. Òîëãîé ýäèéí çàñàã÷èä óÿí õàòàí áóñ õóó÷èíñàã õàíäëàãûã äýëãýðvvëýõ ãî¸ íýðòýé, êîëîí÷ëîõ áîäëîãûã äýëãýðvvëýõýä îðîëöîõîîñ òàòãàëçñàí þì. Ýäèéí çàñàã óíàëòàíä îð÷èõ àþóë õààíà, õýçýý çàíàëõèéëýõ áîë ãýæ ñýðãèéëäýã, óðüä÷èëàí òîîöäîã áàéñàí áîë äàìïóóðàë, óíàëò, õîõèðîë, õîîñîí vð ävíã ávðòãýæ ñóóäàã áîëòëîî өөð÷ëөãäñөí òàëààð óóð õèëýí íü áàäàðñàí ýäèéí çàñàã÷èä, íèéòëýë÷èä, õîõèðñîí óëñ îðíóóä öîõîí òýìäýãëýæ, òîä õàðààð òîâ òîäîðõîé áè÷èõ áîëñîí áàéíà. ÎÓÂÑ-èéí ýë÷ òөëөөëөã÷ íàð òàâàí îäòîé çî÷èä áóóäàëä òóõàëæ, ÿäóó îðíû Ñàíãèéí ñàéäòàé óóëçàíãàà òàíñàã áóóð÷èéí ãàçàð, àëáàíû öýìöãýð òàñàëãààíû öîíõîîð ÿäóó åðòөíöèéã õàðæ áàéãààä ë ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òàëààðõ víýò çөâëөìæ, өөð õóâèëáàðãvé òóëãàëòàà “÷óëóóä÷èõäàã”.
Áàñ “õóìñàëãàà” ÷ ýíä áàéäàã áîëîëòîé. Òóë çàãàñûã õàìãààëàõ õàéð íü õvðñýí Äýëõèéí áàíêíû íýã ñàÿ äîëëàðûí òөñëèéí 250 ìÿíãûã íü ýíý òîì ëóñûí àìüòíû vðæèë ñåëåêöèéã ñóäëàõ çîðèóëàëòààð íýãýí àìåðèêò өã÷èõñөí òóõàé ýäèéí çàñàã÷ Í.Äàøçýâýã ÿðüæ áàéíà. Õөäөөãèéí òàâàí àéëûã àÿëàë æóóë÷ëàëààñ æèëäýý òàâàí çóóí äîëëàð îëæ ÷àääàã áîëãîõ òөñëèéã õýðýãævvëýõ 5 ìîíãîë, 3 àìåðèê õîòûí òөâä îôôèñëîæ, öàëèí, óíàà, áàñ ñàéõàí víýðòýé êîôåíä íýã çóóí ìÿíãûã çàðöóóëäàã ë þì. Õýäýí æóóë÷íû õàëààñíààñ àðâàí àéëûí îëîõ òàâàí ìÿíãûí òөëөөõ íýã çóóí ìÿíãûí çàðëàãà. Ãîëîîð íü øóãàì òàòñàí çөâëөìæèéí íýã òàëä íü “Ñàéí áàéíà óó?” ãýæ áè÷ñýí áîë íөãөө õýñýãò íü àíãëèàð õýðõýí ìýíä÷èëýõèéã ãàëèãëàñàí çөâëөìæ çýðãýýð ýíý îôôèñ ìàë÷äûã õàíãàäàã þì. Ñàÿ äîëëàðûí òөñëèéí òàâèí õóâü íü ãàäààäûí ñóäëàà÷, òөñëèéí óäèðäàã÷ íàðûí öàëèí çàðäàëä ÿâàõ íü åðäèéí õýì õýìæýý, òîãòñîí æèøèã. Çýýëèéí áè÷èã äàíñàíä áîë íèéò äví íü ávòíýýðýý vëäýíý. Õөíãөëæ, ÷өëөөëæ ìàãàäãvé, ýñâýë íýã èõ íýõýæ òîîõãvé þì øèã áîëîâ÷ Ìàíæ àìáàíãèéí өðèéí äàíñûã Óëèàñòàéä øàòààñàí øèã øàòààæ ÷àäàõãvé íü áàñ víýí þì. Çýýë òóñëàìæ, áîäëîãî çөâëөìæèéã õvðòýã÷ îðíû ýðãýí òөëөõ ýñýõèéã íü, áóöààæ äàíñ òîîöîî äóãóéëàõ ÷àäâàðòàé þó, vãvé þó ãýäãèéã ÷ ÷óõàë÷ëàí vçäýããvéí íóóö þóíä áàéíà âý? Ñàíõvvãèéí ñàõèëãà äýã æóðìûã øààðääàã, çýýëèéí òvvõ íü íàìòðààñ ÷ öýâýðõýí áàéõ ¸ñòîéã õýâøèë áîëãîñîí áàðóóíûõàí øvv äýý. Өð õàðààò áàéëãàõ õýðýãñýë vv? Øèíý êîëîíè÷ëîë ãýæ øvvìæëýýä áàéäàã. Ýäèéí çàñãèéí íî¸ðõîõ áîäëîãî… Çýýë çýâñãýýñ õÿëáàð, õîõèðîëãvé. Èâýýëèéã õvðòýã÷ íü õөãæèæ ñýõýýä, õөíæèëäөө àìü òàðèà òàðèóëàõ õýðýããvé áîë÷èõâîë õýí òýäíèé өíäөð õvvòýé çýýëèéã “øàõóóëæ”, íî¸ðõóóëæ, vãèéã íü äàãàõ õýðýã âý? Үvíèéã èâýýã÷ vë õvñíý. Ýäèéí çàñãèéí өñөëòèéã õàíãàõ, ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ ýðõýì ãýãýýí çîðèëãîòîé, çөâëөìævväèéí õîõèðîãñîä íü àæèëãvé÷vvä, ìөíөөõ øèíý våèéí Ìàíêóðò áîîë÷óóä, ýõ îðîíäîî îðîõ îðîíãvé÷vvä. Үð äví íü ÿäóóðàë, àæèëãvéäýë. Ãàäààäûíõàí áèäíèé ÿäóóðëûí ýñðýã àðâàí òàâàí æèë áèäýíòýé õàìò, áèäíèéãýý çààæ ñóðãàí òýìöñýýð ë áàéíà.

Ìîíãîë÷èëáîë ýçýí õààí õýìýýõ ñvð ñvëäòýé íýð ávõèé “Èìïåðàòîð” ðåñòîðàíä Äýëõèéí áàíêíû òөñëèéíõөí ôðàíö äàðñ, àìòàò áÿëóó өðñөí øèðýýíèé àðä ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ òàëààð “ ñàíàà òàâüæ áóé” ìýäýý çóðàãòààð ãàðäàã íü òýìöýæ áóéíõ íü íýã èëðýë íü.
ßäóó áóóðàé îðíóóäûí өөðñäèéíõөө ïðîáëåìûã øèéäâýðëýõ өөðñäèéíõ íü ñàíàëûã ávõíèéã óðüä÷èëàí õàðàã÷, ávãäèéã ìýäýã÷ èâýýã÷ vë õýðýãñýíý. Ñàíàë ñàíàà÷èëãà, èäýâõ ÷àðìàéëòûã vãvéñãýíý. Áóóðàé îðíû óäèðäàã÷äûí óëñòөðèéí çîðèãèéã ñîðèíî ÷, ìîõîîíî ÷. Ãóéëãàíà ãýäýã ãàéõàìøèã áîëîõîîð ãóéæ áàéãàà íü ãàðò òýìòðýãäýõ ìөíãөíèé áóëàí, àëäàãäàæ áîëîõ çýýë òóñëàìæèéí õýìæýý, òîõîãäîõ õàðèóöëàãààñ àéæ, çөâëөìæèéã àëãà òîñîí àâíà. Çýýëèéí äàíñíû çóçààðàë, òîãòâîðãvé, íàéäâàðãvé ýäèéí çàñãèéí èðýýävéã õàìòàä íü õvëýýí àâ÷ áàéíà.

Äàëàéí ÷àíàäàä õààëòòàé õóðàëäààíààð óðüä÷èëààä ãàðãà÷èõñàí øèéäâýðèéã òóëãàñààð áàéõûí õàìò àðä÷èëëààð îëäîõ ¸ñòîé áîëîìæ àëñàðñààð, õîæèìäñîí çàëóóñ ãîëîìòîíäîî îëäîîãvé áîëîëöîîã õàéõ àÿíä ãàðöãààñààð áàéíà. Âàëþòûí ñàíãèéí òөëөөëөã÷èä àðàâ àðâàí ñàÿ äîëëàðûí çýýëèéí ýðõýý, áîäëîãîòîéãîî õàìò õóéëæ өâөðòөë÷èõөөä èðñýýð ë áàéíà. Ýäèéí çàñãèéí ýë÷ íàð òèâ äàìíàñàí êîðïîðàöèóäûí ýðõ àøãèéã ÷ òөëөөëíө. ßäóó îðíóóäûí çàõ çýýë áèçíåñèéí àêóëóóäàä äóóëãàâàðòàéãààð ýçëýãäñýýð ë áàéíà.
Ìàëàéçûí Ìîõàòèð ýõíýýñ íü, Òàéëàíäûí Òàêñèí Øèíàâàòðà äóíäààñ íü ÎÓÂÑ-èéí өãөөìөð õàéð ýíýðëýýñ òàòãàëçëàà. Þó өãөâ? Ýäèéí çàñãèéí өñөëò, îðëîãûí íýìýãäýë, ÿäóóðëûí áóóðàëòûã өãөâ. Äýëõèéí ýäèéí çàñãèéí òàë íü өãëөã÷ ýçíýýñ òàòãàëçæýý.
Òýãâýë ìàíàé àðä÷èëàë áèäýíä þó өãөâ? Åðýí îíîîñ õîéø àâñàí òýðáóì äîëëàðûí çýýë òóñëàìæ õýíèéã, õýäèéã íü îðîí ñóóöòàé, òîãòâîðòîé îðëîãîòîé áîëãîñîí áý? Өãñөí þì áèéã îãò vãvéñãýýãvé áàéíà. Ávð èõèéã өãөõ áîëîìæ áèéã ë íýõýæ áàéíà. Áýëýí þì íýõýýãvé. Òýãø áîëîìæ, îð÷èí íөõöөë íýõýæ áàéíà. Ìàíêóðò áîîëóóäûí õÿìäõàí víýëýãäýõ õөëñèéã, víýëæ áàðøãvé ýðvvë ìýíä, õóâü çàÿàòàé íü õàìò víýëýí íýõýæ áàéíà. Àðä÷èëëààð îëäñîí áîëîìæèéã áîäèò çvéë áîëãîõ, ýðõ ÷өëөөã áàðüöààíààñ ãàðãàõ, øèíý våèéí áîîë÷óóäûã ÷өëөөëөõ, õvíèé çàéøãvé õýðýãöýý òîãòâîðòîé àøèã îðëîãî, òîãòìîë îðîí ãýðòýé áàéõ íөõöëèéã íü ávðävvëýõ çîðèã ìàíàé våèéí óëñòөð÷äөä áàéíà óó ãýæ àñóóæ áàéíà. Өíөөäðèéí ñàíäàë, ñîíãóóëèéí êàìïàíè, òvð çóóðûí õýë àì, õóâèéí êàðüåðààñ îëîíõèä îëäîõ áîëîìæ víýòýé. Îëîíõèä îëäîõ áîëîìæèéã өãñөí áîë ñàéäàä ñàíäàë áàéòóãàé àëäàð õvíä, à÷ áóÿíû õàðèó ýðãýæ èðíý. “Ìîðüä ýðãýëýý” ãýæ õýëýõ öàãèéã àâ÷ðàõ, äàìïóóðëûí çөâëөìævväýýñ çýýëèéí ýðõòýé íü õàìò òàòãàëçàõ ýðñ øèéäâýð ÿã îäîî vãvéëýãäýæ áàéíà. ßàãààä ãýâýë èõ õýìæýýíèé çýýë, ýíýðýë àãóóëñàí ìýò òóñëàìæóóä õóëãàéãààñ äîð óðøèãòàé ãýæ Æîçåô Ñòèãëèö ãóàé õýëñýí þì. Òýð ìýäíý. Òýíä äýëõèéí áàíêíû äýä åðөíõèéëөã÷, íî¸ëîã÷ ãvðíèé åðөíõèéëөã÷èéí áîäëîãûã áîëîâñðóóëäàã çөâëөëèéí òýðãvví íü áàéñàí þì. Íîáåëèéí øàãíàëûã áèäýí øèã áóóðàé îðíóóäûí ýäèéí çàñãèéã õөãævvëýõ ìýòèéã ñóäàëæ, õýðýãævvëæ èðñíèéõ íü òөëөө òvvíä îëãîñîí þì áàéíà ëýý.





baagii (2006-11-21 17:42:55)

ner shigee sain huu mini unen ug helj bna uuniig oilgooch mgl-chuudaa oilgohgui bgaa tenegiin tolgoi ruu oligtoihon tsohij uguud oilguulaach bid mungu mgl ruu yavuulah bish amidrah arga ajillah nuhtsul yum buteeh uhaan yavuul 500$ sardaa zugluulj bankinii dans ruu shagaih bish 50$-g 500 bolgoh arga uhaan yu bna sudal uureg daalgavar ug zuvluuduh gehdee suljeenii bisnes gej bitgii tenegleerei 3.4 horoolold languu tureesleh tuhai bish 30.40 mingatiin podval olj avahdaa bishee mgl-d baihgui uildver uilchilgee oruul tegeed l tom tom zardal bodohdoo bas bish engiin 00 tsaas gariin alchuur ugui yadaj 500-n beelii hiichih mashiin achaad yavuulaarai  


baagii (2006-11-21 17:45:17)

dashramd mgl club hunii bichleg hucheer zasahaa bolioo ta nar hen yum heden mgl-n huls huchiig sorj bgaa hulgachuud..... mgl-chuudad yu ugsun yum booliin zar-uu eh oronch medee bichvel hihaj havchaad erhiig ni haadag tui novshnuud