Ààâòàé ìèíü áүæèãëýý÷
Îõèí íü ààâûãàà “ñàéõàí áàÿðëààðàé“ ãýæ ÿâóóë÷èõààä ýðãýí çóðàãòàà àñààõàä òýìýýíèé òóõàé íýâòðүүëýã ãàð÷ áàéëàà. “ßìàð ñîíèí þì өäèéä òýìýýíèé òóõàé ãàð÷ áàéäàã” ãýæ ãàéõñàí õýäèé ÷ өðөөí äîòóóðàà õýä ýðãýñíýý, öîíõîí äýýð î÷èæ, ãàäàãøàà øèðòýíý. Өâëèéí øөíèéí ãóäàìæíàà öàñàí øèðõýã çөөëөí õàÿëæ áàéãàà ÷ õүìүүñ õóðäàí õóðäàí àëõàõ íü öààíàà æèíäүү áàéãàà áîëîëòîé. Ãàâ ãàíöààð үëäñýíäýý òýðүү õөíãөí óéòãàðò àâòàí ãàðàà çөðүүëýí öýýæèíäýý àâ÷, áîäîë áîëîí çîãñîíî.
Áè өíөөäөð àðâàí çóðãààí íàñòàé. Ө÷èãäөð áè àðâàí çóðãààí íàñ õүð÷ ààâ áèä õî¸ð õýðýíäýý ë íèæãýð òýìäýãëýëýý. Ààâ ìààíü ýíý æèë óðä óðäûíõààñ íýã ë өөð àëü áàéäãààðàà ãàðàà ãàðãàæ áÿëóó, ñàëàòíààñ àâõóóëààä áүãäèéã өөðөө õèéæ, өíөө öàãèéí õүүõäүүä ÿàæ òýìäýãëýäýã âý òýð õýìæýýíä òýìäýãëýõ ãýæ ìýðèéæ áàéñíûã õàðààä ÿàñàí èõ áàÿðëàâàà. Áîäâîë ýíý æèë àðâàí çóðãààí íàñ ãýýä àðàé өөð óòãààð õүëýýæ àâñàí áàéõ. Óðä íü áè ààâûãàà èíãýõ ë ¸ñòîé ìýò áîääîã áàéæ. Ýýæ ìààíü õàðèí óòñààð ÿðüñàíãүé. Çà äàà õýä õîíîãèéí äàðàà “ ÿðèõ ãýñýí ÷èíü çàâ ãàðäàããүé” ãýäýã ÷ þìóó ÿìàð íýã þì õýëýõ áàéõ. Ñүүëèéí õýäýí æèë íýã òèéìýðõүү ë áàéãààì.

Ө÷èãäөð îðîéõîí õýäýí íàéçóóä èðæ áàÿð õүðãýýä, êèíî үçýõýýð ãàðàõàä ààâ ìààíü íýã ë өөð õàéðëàñàí, õàðìàëñàí õàðöààð õàðæ “ìèíèé îõèí áîëãîîìæòîé ÿâààðàé” ãýñýýð үëäñýíñýí. Ñàÿ ÿàãààä ÷ þì ààâûãàà өðөâäөõ øèã ñàíàãäëàà. Өíөөäөð ààâ ìààíü àæëûíõàà ãàçðûí үäýøëýãò ÿâæ áàéãàà þì. Ãàíöààðàà ÿâæ áàéãàà äàà ñàíàà íü çîâîîä áàéãàà áîëîëòîé ýðãýöýýä ë, ýýðýýä ë áàéñàí.
Ìàíàéõ ãýäýã ñàÿõàí ë ýëýã áүòýí , áóñäûí äàéòàé ë àéë áàéñàíñàí. ßìàð ãýý÷èéí ñàíàà ýíý õî¸ðò ìààíü îðæ èðñèéí áүү ìýä íàìàéã àðàâòàé áàéõàä ýýæ ìààíü ãàäààäàä ÿâæ, õýñýã õóãàöààíû äàðàà ààâ áèä õî¸ð àðààñ íü î÷èõîîð áîëîâ. Ãýòýë өíөө ãàéòàé âèç ãýäýã íü ãàðäàããүé ýý. Ýõíèé үåä ýýæ ìààíü өäөð àëãàñàõãүé øàõàì óòñààð ÿðüæ, ãýð îðíîî öýâýð áàéëãàõ, ààâûãàà õàðæ õàíäàõ, өөðөө ÷ óäàëãүé èðýõ òóõàé ÿðüäàã áàéñàíñàí. Õàà íýã õүíýýð õýäýí òөãðөã,õóâöàñ õóíàð, ÷èõýðõýí ÿâóóëíà. ÃŒөíãèéã íü ìýäýõãүé ààâ àâàõ, õàðèí áè ãýæ íýã õýñýãòýý ë ãî¸ ÷èõýð õүëõýæ, ãî¸ õóâöàñ өìññөí ãàíãàí îõèí òàâàðãàäàã áàéæ äýý. Òýãýí òýãñýýð õîíîã õóãàöàà ÷ õàðâàñàí ñóì øèã өíãөð÷ íýã ìýäýõýä çóðãààí æèë өíãөð÷ýý. Ýýæèéí ìèíü ÿðèõ ÷ öөөðñөөð ñүүëäýý òөðñөí өäðөөð ë íýã ÿðüäàã áîëæ áèëýý. Ãýòýë ýíý æèë òөðñөí өäðөөð ÷ ÿðüñàíãүé äýý. Õөөðõèé ààâ ìèíü ө÷èãäөð “óòñàà ÷өëөөòýé áàéëãààðàé “ ãýýä áàéñàí áîäâîë áàñ ë õàðæ ë áàéñàí áàéõäàà.
Ààâ ýýæ õî¸ð ìààíü өíäөð, íóðóóëàã, öàðàéëàã, áàñ îëîí íàéç íөõөäòýé áîëîîä òýðүү ìàíàéõààð èõ õүí îðæ ãàðäàã, èíýýëäýæ øóóãèëääàã ñàéõàí àéë áàéæ.
Íýã óäàà ÿã ë èéì îðîé ààâûí àæëûí ãàçðûí øèíý æèëèéí үäýøëýã áîëæ, ààâ ýýæ áèä ãóðàâ ÿâæ áèëýý. Өâëèéí өâãөí òýíä î÷ñîí õүүõäүүäýä áýëýã өãөөä ë, òîì÷óóä òýíä áүæèãëýýä ë... Òýãýõýä ìàíàé ààâ ýýæ õî¸ð ÿìàð áàéñàí ãýæ áîäíî. Ýýæ íýã òèéì ãүí öýíõýð ïàëààæòàé, öýíõýð òóôëüòýé, ÷èõíèéõýý äýýõíý öýíõýð æèæèãõýí öýöýã õàòãà÷èõñàí. Òýð õî¸ð áүæèã ýðãýýä ë ýðãýýä ë... Áè òýð õî¸ðûãîî õàðààä “ýíý ìàíàé ýýæ ààâ õî¸ð“ ãýýä ë õàâèéí õүìүүñò õýëýýä ë... Áîäâîë ãàéõóóëæ áàéñàí áàéõäàà. Òýãýýä ààâ “îäîî îõèíîî áàÿðëóóëíàà” ãýýä áèä ãóðàâ ãàð÷ öàñò ãóäàìæààð õàìòäàà õàëüòèðàí ãóëãàí òîãëîîä ë ... ãî¸ áàéæýý. Áàðàã ýíý ìө÷ áèäíèé õàìòàà áàéñàí õàìãèéí ñүүë÷èéí ìө÷ áàéõ. Òýðíýýñ õîéø ààâ ìààíü çóðãààí æèë òýð үäýøëýãýíäýý ÿâààãүé þì. Ýíý æèë áè áүð ýðòíýýñ үãëýæ, õýëæ áàéæ, çàðèì íýã þìàí äýýð “íàìàéã èíãýâýë òà үäýøëýãòýý ÿâ” ãýæ áàðüöàëäóóëæ áàéæ àðàé õèéæ ÿâóóëæ áàéãàà ìààíü ýíý.
ßàãààä ãýâýë ñàÿõàí ñàðûí өìíө äөө áè ààâûíõàà áè÷èã öààñûã ÿíçàëæ áàéãààä ýýæèéí ÿâóóëñàí ìөíãèéã ìèíèé íýð äýýð õàäãàëñàí õàäãàëàìæèéí äýâòýð, өөð áàñ íýã çàõèà îëñûì.
Òýð íü ýýæýýñ ààâä äөðâөí æèëèéí өìíө áè÷ñýí çàõèà áàéëàà. Ýíý çàõèà ìèíèé àìüäðàëûã үçýõ үçýë, ààâûãàà үíýëýõ үíýëýìæèéã îðâîíãîîð íü өөð÷èëñèéì äàà.
Òýð çàõèàíä ýýæ ìààíü õүíèé íóòàãò õýë óñíààñ àâõóóëààä ýëäýâ áýðõøýýëèéí äîîð õýðõýí àìüäàð÷ áàéñíàà, ààâûã áîëîí ÿëàíãóÿà íàìàéã õýðõýí ñàíàäàã áàéñíàà, áèä õî¸ðûã èðæ ÷àäàõãүé áîëëîî ãýõýä ÿìàðõàí õýöүү áàéñíàà õүðòýë áè÷èæ.
Ýíý õүðòýë óíøèæ áàéõäàà áè ýýæèéãýý өðөâäөæ, èéì ãàçàð ÿâóóëæ ë áàéäàã õýìýýí ààâûãàà áàñ áóðóóòãàæ ñóóëàà.
Òýãýýä öààø íü óíøòàë õүíèé íóòàãò òàíèõ ìýäýõ õүíãүé ÿäàð÷ ÿâàõàä þóõàíààð ÷ ãýñýí òóñàëñàí, íààøàà ãýñýí õýí áîëîâ÷ ñàéí õүí ìýò ñàíàãäàæ, áàñ õàðèëöàí òóñàë÷èõ ñàíààòàé ñýòãýë èòãýëýý îíãîéëãîí ÿðèëöñààð íýã ë ìýäýõýä òýð íóòãèéí íýã õүíòýé äàñàæ, ñýòãýë àëäàðñàí òóõàéãàà, õýäèéãýýð өөðèéãөө îëèããүé ìóóõàé þì õèéæ, ýíý õîðâîîãèéí õàìãèéí àäãèéí àìüòàí õýìýýí ìýäýð÷ áàéãàà õýäèé ÷ өөðèéãөө òàòàæ àâ÷ ÷àäàõãүé áàéñààð òýð õүíòýéãýý äýð íýãòãýñýí òóõàéãàà íóëèìñ äóñëóóëàí áàéæ áè÷ñýí áàéëàà. Áàñ ààâòàé ìèíü àíõ ó÷èðñàí õèéãýýä îõèíòîé áîëñîí íàíäèí ñàéõàí äóðñàìæóóäàà äóðäààä ãýõäýý үүíèéãýý õýçýý ÷ ýðãýýæ áóé áîëãîæ ÷àäàõãүé áîëñíûãîî ààâä ìèíü õýëñýí áàéñûì.
Çàõèàíûõàà òөãñãөëä ÷àìä õýëýõýä õè÷íýýí õýöүү áàéãàà ÷ îõèíîî өөð äýýðýý àâ÷ ýíý ñàéõàí ãàçàðò өñãөæ õүìүүæүүëìýýð áàéíà. ×àìàéã îõèíûõîî èðýýäүéã áîäîîä çөâøөөðíө ãýäýãò íàéäàæ áàéíà ãýæýý.
Ýíý õүðòýë óíøààä áè ààâûãàà ÿìàð èõ өðөâäñөí ãýý. Ìóó ààâ ìààíü àëü äөðâөí æèëèéí өìíө ýíý çàõèäàëûã àâñàí õýð íü íàäàä ÿìàð ÷ ñýæèì ìýäýãäýýãүé ë þì äàà. Çàðèì ààâóóä èéìýðõүү þì áîëîõîîð àìüäðàëûíõàà õýìèéã àëäààä ë, àðõèäààä ë, àâãàé õүүõýí áîëîîä ë, үð õүүõäýý àéëãàæ è÷ýýäýã. Ìèíèé ààâ òýãýýãүé þì. Õàðèí ÷ óëàì áүð íàäàä îéðõîí áàéñààð áàéñíûã îäîî ìýäýð÷ áàéíà. Ө÷èãäөð ààâ ìààíü “ìèíèé îõèí îäîî õүíèé çýðýãò õүðýõ íü. ßàæ èéæ áàéãààä ýýæ äýýðýý íýã î÷âîë, ýýæ íü ÷àìãүéãýýð өí÷èí þì øèã ë áàéãàà äàà” ãýæ áàéñàí. Áîäâîë “íýýðýý ë ñàéõàí ãàçàð þì áîë òýíä î÷âîë îõèíä ìèíü äýýð” ãýæ áîääîã áàéõ.
Үãүé äýý ààâ ìèíü! Áè ýíäýýñ, ààâààñàà õààøàà ÷ ÿâàõãүé. Өä ñөä íü óðãààä, öàã íü áîëîõîîð ÿìàð ÷ àíãààõàé үүðýý îðõèí íèñäýãèéí àäèë áè íýã ë өäөð íèñýõ ë áîëíî. Ã’үүíýýñ áèø ýíý íü àðàé èëүү äýýð, òýð íü àðàé èëүү ãî¸ òàíñàã ãýæ ë òàíûãàà îðõèõãүé þì. Áè ýýæèéãýý íàìàéã ýíý õîðâîîä õүí áîëãîí òөðүүëñíèéã íü áîäîîä áóðóóòãàæ ÷àäàõãүé íü. Áóðóóòãàëàà ãýýä áүõ þì áóöààä ýâýíäýý îðîõ áèø äýý.
Ãýõäýý ýýæ ìèíü òà îõèíäîî, õàíüäàà áóöààä èðæ áîëîõ ë áàéñàí äàà...
Îäîî áè òýñ өөð þì õүñýæ áàéíà. Áүð àñàð èõýýð õүñýæ áàéíà. Õýí íýãýí òàíèõãүé ýã÷ ààâòàé ìèíü áүæèãëýýñýé ãýæ. Áүð ýðãýëäýíõýí, ýðãýëäýíõýí áүæèãëýýñýé. Óñûã ýðãүүëýõýýð öàöàðäàã øèã, ààâûí ìèíü ñýòãýë äîòîðõè ãóíèãèéã ãàäàãøàà ãàðòàë íü ýðãýëäýæ áүæèãëýýñýé. Áè èíãýæ ë õүñýæ áàéíà. Үíýõýýð øүү...

... Áîòãîî ãîëñîí èíãýíä áîòãûã íü àâõóóëàõ ãýæ õóóðûí àÿëãóóíä õөөñëөõөä, õөөðõèé èíãý òîì òîì íóëèìñ áөìáөðүүëýí áàéæ áîòãîî үíýðëýæ áàéãàà òóõàé çóðàãòààð ãàðñààð áàéëàà...