ßðóó ñýòãýã÷  

Ëåêòîð òөâөөñ çàðëàñàí Ìîíãîëûí õөãæëèéí øèíý ãàðö þó âý?” ýññýíèé óðàëäààíä øàëãàðñàí áүòýýë
Îðøèë

Ìîíãîë îðîí ñүүëèéí æèëүүäýä äàëàéä õàÿãäñàí çàíãóó äàâàëãàà õààøàà ãýíý òýð çүãðүү óðñäàã øèã çөâõөí ãàäíû íөëөөëөë, áүñ íóòàã, áóñàä îðíóóäûí ýäèéí çàñàã, óëñ òөðèéí øèéäâýðýýñ õàìààðàí îðøèæ áàéíà ãýõýä õèëñäýõãүé. Íýã үãýýð õýëáýë өíөөäөð ìàíàé îðîí áèå äààñàí øèéäâýð /ÿëàíãóÿà ýäèéí çàñãèéí õóâüä/ ãàðãàæ ÷àäàõãүé òîëãîéãүé õүí øèã ãàäíûí áàéãóóëëàãà, óëñ îðíû çààâàð÷èëãààãààð үéë àæèëëàãààãàà ÿâóóëñààð èðëýý. Ýäãýýð áàéãóóëëàãà óëñ îðîí õýäèéãýýð òóñëàìæèéí ãàðàà ñóíãàæ ÷èí ñýòãýëýýð áîäëîãî çààâàð÷èëãàà өãäөã áàéëàà ÷ òóõàéí áàéãóóëëàãà óëñ îðîí өөðèéí òàëä àñóóäëûã øèéäâýðëýõ, үãүé ÿäàõäàà ë ìàíàé үíäýñíèé îíöëîã óëñ îðíû ýðõ àøãèéã ãүíçãèé ìýäýðñýí áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ íü þó ë áîë. Òèéìýýñ çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàãò øèëæèí îðîîä õÿìðàëûí үåý äàâ÷ ÷àäàëãүé äýýð äîîðãүé áóæèãíàæ áàéñàí öàãòàé õàðüöóóëàõàä õýäèé òîãòâîðæñîí ÷ ãýëýý íèéãìèéí ýìçýã àñóóäëóóä èõ áàéãàà ýíý үåä óëñ îðíû õөãæëèéí øèíý ãàðöûã îëæ äàðóé øèéäâýðëýõ íü èðýýäүéí өìíө õүëýýõ áèäíèé үүðýã áèëýý. Èíãýæ õýëýõýýð ë ìàíàéõàí ñóðñàí çàíãààðàà “Òөðèéí òөëөө îãîòíî áîîæ үõíý ãýã÷ýýð ìèíèé õýðýã þó áàéäàã þì áý” ãýäýã. Ýíý íü íөãөө ë ñîöèàëèçìûí үíýíèéã õýëýõýä øèéòãýäýã, үçýë áîäëîî èëýðõèéëäýããүé äóóãүé íýãíèéã íü ñàéøààäàã áàéñàí áóðóó òîãòîëöîîíû үð äàãàâàð ýöýã ýõèéí õүìүүæëýýð äàìæèí өíөөäөðò èðñíèéõ áèçýý. Õàðèí үíäñýí õóóëèàðàà үã õýëýõ, үçýë áîäëîî èëýðõèéëýõ ýðõ ÷өëөөã íü îëãî÷èõñîí, òөð íü èðãýíèéõýý áîîë íü áàéæ àæèëëàõ ¸ñòîé àðä÷èëñàí íèéãýìä àìüäàð÷ áàéãààãèéí õóâüä æèðèéí èðãýä òýð äóíäàà îþóòàí çàëóó÷óóä, ýðäýìòäèéí үçýë áîäîë, үéë õýðýã ìîíãîëûí èðýýäүéí õөãæèëä õýðýãòýé áàéãààã õýí õүíãүé ìýäýæ áàéãàà áîëîâ óó? Òýãâýë áè ýíýõүү ñýäâèéí õүðýýíä
à/ Õөãæèë ãýæ þó áîëîõ Ìîíãîë îðíû õөãæëèéí ãàðöûí òàëààð áîëîí òүүíä íөëөөëөõ õү÷èí çүéë, á/ Ýäèéí çàñãèéí өñөëò óëñ îðíû õөãæèëä çөâ äүãíýëò өãөõ íü çýðýã äýä ñýäâèéí õүðýýíä àâ÷ үçëýý.
Õөãæèë ãýæ þó þì áý? Õýíýýñ ÷ ãóéõãүé ýäèéí çàñãèéí ÷àäàâõèòàé õàíãàëóóí àìüäðàë óó? Äýëõèéä ãàéõàãäñàí áîëîâñðîë, ìýðãýæèë, ñî¸ëûã ýçýìøèõ ÿâäàë óó?Â… Ýíý áүãäèéí àëü íü ÷ óëñ îðíû õөãæëèéí èðýýäүéí äүð òөðõèéã ãàíöààð òîäîðõîéëæ ÷àäàõãүé. Ãýòýë өíөөäөð áèäíèé äóíä õөãæëèéí òàëààðõè ñýòãýõүé áүð ýñðýãýýð ãàíöõàí ÿäóóðëûã äàâàí òóóëáàë õөãæèëä õүð÷èõ þì øèã òөñөөëäөã õýâøìýë îéëãîëò áèé áîë÷èõîæ. Ãýõäýý õîòûí òөâөөð íü òýíãýð áàãàíàäñàí áàðèëãà áàéøèí ÿðàéæ õîò õөäөөã íü õîëáîñîí çàì, õàðèëöàà õîëáîî çýðýã äýä áүòýö ñàéí õөãæñөí õүí àìûí àìæèðãàà өíäөð, ýäèéí çàñãèéí өñөëò ÄÍÁ íü Àìåðèêèéíõòàé îéðîëöîî, үíäýñíèé үéëäâýð õөãæñөí áàéâàë ìàíàé îðîí õөãææýý ãýæ õýëæ áîëîõ ë áàéõ. Ãàãöõүү үүíèéã õýðõýí áèé áîëãîõ âý? ãýäýãò ë ýë àñóóäëûí ãîë øèéäýë íü áàéõ ¸ñòîé áîëîâ óó? Òýðõүү õөãæëèéã àâúÿàñëàã óäèðäàã÷, ÷àäâàðëàã ìýðãýæèëòýí áýëòãýõãүéãýýð, òåõíèê òåõíîëîãèéí äýâøëèéã үéëäâýðүүääýý íýâòðүүëýõãүéãýýð áèé áîëãîæ õýçýý ÷ ÷àäàõãүé. Òýãâýë үүíèéã õýðõýí øèéäâýðëýõ âý? ãýäýã äýýð äîîðõè ñàíàëûã òàâüæ áàéíà.
Óëñ îðîí áүðèéí õөãæëèéí òүүõýýñ õàðàõàä үíäýñíèé óëàìæëàë, өөðèéí îðíû äàâóó òàë äýýð ñóóðèëàí ìөí өíäөð õөãæèëòýé îðíóóäààñ ñóðàëöàí õөãæñөí áàéäàã. Ñèíãàïóð, Ìàëàéç, Õÿòàä, ßïîí çýðýã äýëõèéä õөãæëèéí òүâøíýýðýý òýðãүүëýõ áàéð ñóóðüòàé áîëæ áóé îðíóóäûã õàðàõàä àëü 50-60 æèëèéí өìíөөñ өíäөð õөãæèëòýé îðíóóäàä ìýðãýæèëòýí, ÷àäâàðëàã óäèðäàã÷äûã áýëòãýæ áàéñàí íü þóíû òүðүүíä õүíðүүãýý ÷èãëýñýí áîäëîãî ÿâóóëæ òýð íü õîæèì ýõ îðíû õөãæëèéã àâ÷ ÿâíà ãýäãèéã õàðæ ÷àäàæ áàéñíûõ þì. Áàéãàëèéí áàÿëàã ãýõýýð þìãүé ßïîí îðíû õóâüä үéëäâýðëýëèéí òүүõèé ýäýý èìïîðòîîð àâäàã àòëàà àæ үéëäâýðèéí æèøèã óëñ áîëîí õөãæñөí íü óëñ òөðèéí õýòèéí áîäëîãî, өíäөð òүâøèíä áýëòãýãäñýí ìýðãýæèëòýí, ÿäóó àìüäðàëààñ ãàðàõûã үíýí ñýòãýëýýñýý õүñ÷ áàéñàí àðä òүìíèé ãàéõàìøèãòàé õү÷ ãýõýýñ áèø áóðõàí òýíãýðýýñ áóÿí çàÿàã íü áóñäààñ èëүү òýãøèëæ өãñíèéõ áèø áîëîâ óó?
Ìàíàé îðîí ãàçàð íóòàã, õүí àì òүүõýí õөãæëèéí äàâóó òàëãүé þì ãýæ үү? ßïîíä áàéõãүé áàéãàëèéí áàÿëàã, Àìåðèêò áàéõãүé îìîã áàðäàì îí óäààí æèëèéí òүүõýí õөãæèë, õөãøèí Åâðîïûí îðíóóä øèã áàÿëàãàà àæ үéëäâýðèéí òүүõèé ýä áîëãîõ ñýòãýõүé áóñ áàéãàëèà àðãàäàæ èðñýí àðäûí ¸ñ çàíøèë ãýýä үíäýñíèé ÿçãóóð ýðõ àøãàà èëòãýñýí îíöëîã äàâóó òàë äààí÷ îëîí áàéìààðñàí.
Ìàíàé àðäûí íýãýí çүéð үã áàéäàã.
“Óóõ àðãàà îëîõãүé áîë
Óñíû çàõàä õàòàæ үõíý
Ã’үүõ àðãàà îëîõãүé áîë
Ã’үүäãèéí äýðãýä îñãîæ үõíý” ãýæ.
Ìàíàéä õөãæëèéí àñàð èõ íөөö áàéíà. Ýíãèéíýýð ñýòãýõýä ãàçàð äîîðõ áàéãàëèéí áàÿëàã. Ã’үүíèéã àøèãëààä àìüäðàõàä õýðýã áîëîõ ìýäëýã áîëîâñðîëûí ñóóðü áîëñîí ïîòåíöèàë өíäөðòýé îþóí óõààíûã ÷ áóðõàí áèäíýýñ õàðàìëàñàíãүé. Ìàíàé ìîíãîë÷óóäûí îþóí óõààí äýëõèéä õààíà ÷ ãîëîãäîõãүé ãýäýã íü ìàøèíû øèíý õөäөëãүүð çîõèîñîí çàëóó, öýýæýýð òîî áîäîæ ãàéõøðóóëñàí æààõàí õүү, ãàäààäàä ãàðñàí õүí áүð õýë ãàéõàëòàé õóðäàí ñóð÷, ÿìàð ÷ ãàçàð çîõèöîõ ÷àäâàðòàé çýðýã îëîí çүéëýýñ õàðàãääàã. Òýãâýë Ìîíãîëûí õөãæëèéí ãàðö þó þì áý? Õàòóóõàí үíýíèéã õýëýõýä áàÿëàãàà àøèãëàæ àìüäðàõ àðãà óõààíä ñóðàëöàõãүé ë áîë ¸ñòîé íөãөө àëò ñàíäàéëñàí ãóéëãà÷èí áàéñíàà áүð ñүүëäýý àâäðàà ñàõèñàí ãóéëãà÷èí áîëîí äàÿàðøëûí ýðèí çóóíä àëü íýã òîì ãүðýíä óóñàí øèíãýõ ýìãýíýëò õóâü òàâèëàí òóóëàõûã õýí ÷ үãүéãýõèéí àðãàãүé þì. Үãүéñãýõèéí àðãàãүé ÷ ãýæ үãүé áîëîîä èðñíèéã Ìàíæ çýðýã óëñûí ãàøóóí òүүõ ãýð÷èëíý. Òèéìýýñ æèæèã óëñàä õүíäýýð òóñàæ ÷ áîëîõ äàÿàðøèë õýìýýõ äýëõèéí õýìæýýíèé áîäëîãûí ÷àíàðòàé íýãòãýëä æèâýýä îð÷èõãүéí òóëä өөðèéí îðíû үíäýñíèé îíöëîãòîé çàðèì òàëààðàà äàíãààðøñàí øèíý õөãæëèéí ãàðöûã áèé áîëãîí õөâæ áèå äààí îðøèí òîãòíîæ õөãæèõ íü ìàíàé îðíû õàìãèéí òîì çîðèëò áàéõ íü çàéëøãүé þì.
Ìîíãîëûí øèíý үåèéí õөãæëèéí çîðèëòûã áè þóí òүðүүíä õóâü õүíýý õөãæүүëýõýä ÷èãëýãäýõ ¸ñòîé ãýæ áîäîæ áàéíà. Ãóäàìæààð íýã àðõè÷èä, ýõ îðíîî ãýñýí ñýòãýõүéãүé ýëäýâ ¸ñ ñóðòàõóóíû äîãîëäîëòîé çàëóó÷óóä, ãàçàð íóòãàà þóãààð ÷ ñîëüæ ìýäýõýýð áîë÷èõñîí òөðèéí òүøýýä áàéõàä õөãæèíө ãýæ ÿðèõ íü äýíäүү үíýìøèëãүé ñîíñîãäîõ áèçýý. Òàðõèíäàà þìãүé õүí өíөөäðèéí õîîëîî áýëòãýäýã, òîëãîéäîî áîäîëòîé õүí èðýýäүéí èäøýý áýëòãýäýã ãýñýí үã áàéäàã. Өíөөäөð Ìîíãîëûí õүí àìûí äèéëýíõ íü äýýä òүøìýä óäèðäëàãóóä íü ÷ áүãä ë ìөíãèéã õÿëáàð îëæ áàÿæèõ ãýñýí àìèà õè÷ýýñýí ñýòãýõүéòýé áîë÷èõæýý. Èíãýæ өíөөäðèéíõөө õàíãàëóóí àìüäðàëûã áîäîõîîñ áèø үíäýñíèé үéëäâýðëýëä õýðýãòýé ãýýä ýõ îðîíä үéëäâýðëýñýí áàðàà ñîíãîõ ñýòãýõүéòýé íü ìàíàéõàí äóíä õýä áîë? Ýíý óõàìñðûã íü өөð÷ëөõãүéãýýð õөãæèëä õүðýõãүé íü àêñèîì àäèë үíýí áîëæ áàéãàà ó÷ðààñ Ìîíãîëûí õөãæëèéí ãàðö þóíû òүðүүíä õүíèé õөãæèë áóþó үíäýñíèé óõàìñðûã ñýðãýýõ, òýäíèéã ýðýëò õýðýãöýýòýé áàéãàà ñàëáàðûí ìýðãýæèëä íü өíäөð òүâøèíä áýëòãýõýä ÷èãëýãäýõ ¸ñòîé.
Òèéìýýñ Ìîíãîëûí õөãæëèéí øèíý÷ëýëèéã ýõ îðíîî ãýñýí èðãýä, òåõíèê òåõíîëîãèéí äýâøèëèéã áүðýí ýçýìøñýí ìýðãýæèëòýí áîëîâñîí õү÷íèéã øààðäëàãàòàé ãýâýë өíäөð õөãæèëòýé îðîíä áýëòãýæ ñóðãàõ àæëûã ýð÷èìæүүëýõ õýðýãòýé. Ãýòýë үүíä äóòàãäàëòàé òàëóóä áàñ áàéíà. Өíөөäөð ãàäààäàä îþóòíóóä ñóðàõãүé áèø ñóð÷ áàéãàà. Òýäíèéã өíäөð çàðäàë ãàðãàí ө֒өөí æèë çàðöóóëàí ñóðàëöààä ýõ îðîíäîî èðýí àæèëëàõ ãýõýýð öàëèí óðàìøóóëàë íü áàãà, àæèëûí áàéð îëääîããүé çýðýã äóòàãäàëòàé òàëóóä áàéãàà þì. Ýíý íü 1-ðò àæèëëàõ îð÷èíã áүðäүүëæ өãөөãүé áîëîí öàëèí òýòãýìæ çýðýã íèéãìèéí õàíãàìæèéí àñóóäàëòàé õîëáîîòîé áөãөөä 2-ðò ìýðãýæëèéí áóðóó ñîíãîëò áóþó íèéãýìä õàíàñàí ìýðãýæëýýð ñóðàëöààä áàéãààòàé çàéëøãүé õàìààðàëòàé. Ýíý ìýò÷èëýíãèéí àñóóäëààñ áîëæ òýä ýõ îðîíäîî àæèëàëãүé ãàäààäàä îþóíàà үíýëүүëæ áàéãàà íü Ìîíãîë îðîí èõ õýìæýýíèé îþóíû õөðөíãө îðóóëàëòàà ãàäàãø àëäàæ áàéãààã õàðóóëæ áóé õàðàìñàëòàé æèøýý þì. Òýð ÷àäàâõèæñàí îþóí óõààíûã àøèãëàõ àðãà ìåõàíèçìûã áүðäүүëýõèéí òөëөө õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ çýðýã áүõèé ë àðãóóäûã õýðýãëýõ õýðýãòýé. Ýäãýýð çүéëýýñ õàðàõàä õөãæëèéã ãàíö èðãýíèé үçýë áîäîë òөëөâøүүë÷èõäýããүé, íýã òөðèéí үéë õýðýã áүòýý÷èõäýããүé ó÷ðààñ èðãýí áүðèéí îðîëöîî ÷óõàë ãýäýã íü çàéëøãүé þì.
Òèéìýýñ ë õөãæëèéí ãàðö áîë õүíèé õөãæèë äýýð ñóóðèëàõ ¸ñòîé. Áàñ íýã àñóóäàë áîë îþóòàí çàëóó÷óóäàà áүòýýë÷ýýð ñóðãàæ õóâü õүí ãýäýã òàëààñ íü ÷àäâàðæóóëàõ õýðýãòýé. Äөðâөí æèë ìөíãөө òөëæ ñóðàõäàà äèïëîìîí äýýðõ äүíãèéí òөëөө ë ãүéõýýñ áèø өөðèéãөө õөãæүүëüå ãýæ õè÷ýýäýã íü òóí öөөõөí ãýäãèéã òýäíèé äóíä áàéäãèéíõàà õóâüä áè ãàäàðëàíà. Çàðèì íýã íü үíýõýýð ñàéí ñóðäàã ÷ ìýäëýãýý ãàðãàæ àøèãëàæ ÷àääàããүé íü áàñ ë õàðàìñàëòàé. Ýíý áүãäèéã òîî÷äîãèéí ó÷èð íü áîëîâñðîëûí ñèñòåì íü õàòóó øàëãóóðãүé òүүíèéãýý äàãààä áýëòãýãäýæ áàéãàà ìýðãýæèëòíүүä ìààíü õóâü õүí áîëæ áүðýí òөëөâøèæ ÷àääàããүéã õýëýõ ãýñýí þì.
Óëñ îíû òүүõýíä õÿëáàð àðãààð õөãæñөí æèøýý ìèíèé ë ìýäýõèéí áàéõãүé. Äýëõèéí 2-ð äàéíû äàðàà ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí õóâüä õүíä áàéäàëä îðñîí ßïîí îðîí, ñî¸ë èðãýíøèëãүé ãàçàð î÷èæ ñóóðüøñàí öàãàà÷äûí ýõ îðîí Àìåðèê çýðýã өíөөäðèéí õөãæèëòýé îðíóóäûí õөãæëèéí үíäñýí ãàðö íü ÿäóó àìüäðàëûã үíýí ãîëîîñîî үçýí ÿäàæ ñàéõàí àìüäðàëûí òөëөөõ èðãýäèéí çүòãýë áàéñàí ãýõýä íýã èõ áóðóóäàõãүé áîëîâ óó.
Ìàíàéõàí àæèëëàõ ÷àäâàð ñóë áүð öààøèëáàë àæèëëàõ äóðãүé áîë÷èõñîí áàéãàà íü үíýõýýð àéìøèãòàé. ßìàð ñàéíäàà ë àæèë îëäîõãүé áàéíà ãýñýí çàëóó÷óóä 2 àëõààä òààðàëäàõ àòëàà áàðèëãà, çàì çýðýã áүòýýí áîñãîõ àæèëä õÿòàäûí ãýðýýò àæèë÷èä àæèëëàæ áàéõ íü ãàéõàëòàé. Äàðãà íàðààñ íü ñîíèðõîí àñóóõàä “ìàíàéõàí çàëõóó” ãýñýí үãýýð àì òàãëàõ þì. Óã íü óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëæ, îéëãóóëàí ñýíõðүүëæ ÷àäâàë çàëõóó õүíèéã àæèëñàã áîëãîæ áîëíî ë äîî. Ýíý áàéäàë óäààí үðãýëæèëáýë áèä õè÷íýýí õөãæüå ãýýä áàÿëàãàà ãàðãàæ çàðààä áàíê, àæ үéëäâýðүүä áàéãóóëëàà ÷ áàÿæèíà ãýäýã õýçýý ÷ áүòýõãүé ìөðөөäөë õýâýýð үëäýõ áîëíî. Åð íü õөãæñөí îðíû òүүõýýñ õàðàõàä íèéãìèéí äóíäàæ äàâõðààã õýäèé ÷èíýý îëîí õүí ýçýëæ áàéíà òýð õýìæýýãýýð õөãæèë òîäîðõîéëîãääîã. Õàðèí ãýäñýý äààõãүé áîëñîí õýäýí áàÿ÷óóä òөð÷èõөөä áóñàä íü үãýýãүé ÿäóó õýâýýð áàéâàë ýíý íü àðä÷èëñàí íèéãýì äýõ õөãæèë ÿàâ ÷ áèøýý. Òýãâýë òýð äóíäàæ àìüäðàëûí òүâøèíòýé èðãýäèéã õýðõýí áèé áîëãîõ âý? Ýíý áîë äýýð õýëñýí÷ëýí òýäíèéã ìýðãýæèëä íü ìýðãýøүүëæ, àæèëä íü äàäëàãàæóóëæ, òàðõèíä íü óõàìñàðëóóëàõ үéë ÿâöòàé çàéëøãүé õîëáîîòîé þì. Ãàäààäàä ìàíàé çàëóó÷óóä ýäèéí çàñàã, áèçíåñ çýðýã óäèðäëàãûí ÷èãëýëýýð èëүү ñóðàëöäàã. Õàðèí õîéøèä èíæåíåð, òåõíèê÷ çýðýã íàðèéí ìýðãýæëèéí ÷èãëýëýýð ñóðàëöàõ íü àæ үéëäâýð õөãæèæ áóé ýíý öàãò ÷óõàë øààðäëàãàòàé. Ãýòýë ìàíàéõàí áүãäýýðýý äàðãà áîëîõ ñîíèðõîëòîé áîë÷èõñîí. Үүíèéã íü àøèãëààä ìýäýõ ìýäýõãүé õóâèéí ñóðãóóëèóä îëíîîð áàéãóóëàãäàæ áîëîâñðîëûã áèçíåñ áîëãîæ õýðýãòýé õýðýããүé íèéãýìä õàíàñàí ìýðãýæèëòýí үé îëíîîð áýëòãýæ áàéíà. Èíãýýä áүãä çàõèðàë áîëíî ãýæ äýýä áîëîâñðîëûí äèïëîì өâөðòëөөä áàéõààð áүòýýí áàéãóóëàëòûí ñàëáàð áîëîõ àæ үéëäâýðò íü ãàäíûõàí ìîíîïîë÷ëîõîîñ ÿàõàâ äýý. Èéìýðõүү òîãòîëöîîíû øèíæòýé õÿìðàë áèé áîëîõûã òөð íü óðüä÷èëàí õàðæ áîëîâñðîëûí ñàëáàðààðàà äàìæóóëàí ìýðãýæèëòíèé ÷èãëýëèéã çîõèöóóëæ áàéõ õýðýãòýé þì áîëîâ óó. Çàëóó÷óóä ÷ ãýñýí өөðñäөө ÿã ÿìàð ìýðãýæèëòýí øààðäëàãàòàé áàéãààã ñóäëàí, ìýðãýæëýý ñîíãîõ íü çүéòýé.
Áîëîâñðîëûí ñàëáàðàà õóâü÷ëààãүé áàéãàà íөõöөëä ýíý áîë øèéäâýðëýõ áîëîìæòîé àñóóäàë þì. Ýäãýýð àñóóäàëòàé õîëáîãäóóëààä íýãýí æèøýý õýëýõýä Øâåäèéí 100%-èéí õөðөíãө îðóóëàëòòàé “Oriflame” êîìïàíè ñàëáàðàà ýõ îðîíä íü îðóóëíà ãýäãèéã àíçààðñàí õÿòàäóóä ìýðãýæèëòíýý áýëòãýæ ýõýëñýí áөãөөä өөðèéí îðíû òîì çàõ çýýëèéã ñîíèðõîæ ýõëýíãүүò íü òóñ êîìïàíèä үéëäâýðýý áàéãóóë, àæèë÷èä íü ìàíàéõ áàéõ ¸ñòîé çýðýã үíäñýí øààðäëàãóóäûí òàâüñàí áàéíà. Ýíý íü àæèëãүéäëèéã áàãàñãàõ, õөðөíãө îðóóëàëòàà òàòëàà ãýõýä үéëäâýðèéã íü áàðüöàà áîëãîí àøèãëàõ ñòðàòåãè áîäëîãîòîé íü íÿãò õîëáîîòîé àæýý.
Ìàíàé îðîí ÷ áàéãàëèéí áàÿëàãàà òүøèãëýí çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàãò øèëæèí îðñîí òýð үåýñ óóë óóðõàéí ÷èãëýëèéí ìýðãýæèëòíүүäèéã èõýýð áýëòãýæ áàéñàí áîë өíөөäөð õүí àìûíõ íü áàãàãүé õóâü íü àæëûí áàéðààð õàíãàãäàæ áîëîõ ë áàéñàí. Ãýòýë òөð ìààíü үүíèéã õèéæ ÷àäààãүé. Ãàíöõàí óóë óóðõàéí ñàëáàð ãýëòãүé áүõèé ë ñàëáàðò өíäөð ÷àäâàðòàé ìýðãýæèëòýí áýëòãýõ íü àæ үéëäâýð ýð÷èìòýé õөãæèõ үíäýñ ñóóðü íü áîëíî ãýäýãòýé òà ñàíàë íèéëýõ áàéõ.
Òåõíèê òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýëèéã õóðäàöòàéãààð íýâòðүүëýõ íü ìàíàé îðíû õөãæëèéí áýðõøýýëèéã øèéäýõ áàñ íýãýí òîì àëõàì ãýäýã íü өíãөðñөí îí æèëүүäýýñ õàðàãäñàí. Æ.íü ÀÏÓ êîìïàíèéí 220 òөãðөãèéí çàðäàëààð ãàðãàäàã óñûã ÑÀÏÓ êîìïàíè 150 òөãðөãөөð ãàðãàæ áàéãàà íü òåõíèê òåõíîëîãèéí äýâøëèéí ÿìàð õýðýãòýéã õàðóóëæ áàéãàà òîä æèøýý þì. Ýíý øèíý÷ëýë íü ãàíö үéëäâýðëýã÷äýä àøãàà өãөөä çîãñîõãүé àðä èðãýä õýðýãëýã÷èä ÷ õÿìä ÷àíàðòàé áүòýýãäýõүүí үéë÷èëãýýã õүðòäýã íü ãàðöààãүé ýý.
Ýäèéí çàñãèéí өñөëò óëñ îðíû õөãæèëä үíýí çөâ äүãíýëò өãөõ íü
Ìàíàé îðîíä çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàã òîãòâîðæèõ үéë ÿâö òàñðàëòãүé өðíөñөөð áàéãààã áèä áýëõýíýý õàðæ áàéíà. 2005 îíä óðüä õîæèä ãàð÷ áàéãààãүéãýýð ýäèéí çàñàã өñөæ 10.6%-ä õүðñýí. Ýäãýýðèéã îëîí õү÷èí çүéëòýé õîëáîîòîéãîîð àâ÷ үçýæ áîëîõ þì. Æèøýý íü çýñèéí үíý óðüä õîæèä áàéãààãүéãýýð өññөí ãýõ ìýò. Ãýòýë ýíýõүү өñөëòèéã äàãàæ õүí àìûí àìüæèðãàà ñàéæèð÷ àæèëãүéäýë áàãàññàí þì åðөөñөө àëãà. Èðãýäèéí ãàð äýýð áýëíýýð î÷èõ îðëîãûí íýìýãäýë áóþó öàëèí õөëñíèé íýìýãäýë òөðèéí àëáàí õààã÷èäàä 30%-èàð îíîãäñîíîîñ áèø өөð òөðëөөð èðãýäèéí îðëîãî íýìýãäýýãүé, àìüäðàë ÷ äýýøëýýãүé. Ýíý íü þóíû òүðүүíä ýäèéí çàñãèéí өñөëòèéã õýìæèõäýý áóðóó òîîöñîí áîëîõ íü õàðàãäàæ áàéíà. Ó÷èð íü ÄÍÁ-ã үíäýñëýæ ýäèéí çàñãèéí өñөëòèéã òîîöäîã. Ãýòýë ÄÍÁ-ã òîîöîõäîî ìàíàé íóòàã äýâñãýð õèë õÿçãààðûí äîòîð îðøèí үéë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áóé êîìïàíèéí ýöñèéí áүòýýãäýõүүíèéã àâ÷ үçäýã.
ÄÍÁ=ҮÍÁ-ÃÀ+ÃÒ ãýñýí òîìú¸îëëîîð òîîöäîã. Ө.õ ãàäíû êîìïàíèéí үéëäâýðëýñýí áүòýýãäýõүүí ÄÍÁ-ä îðäîã ãýñýí үã. Òýãâýë Áðîó ãîóëäûí 50 ñàÿ äîëëàð ýäèéí çàñãèéí өñөëòèéã òîîöîõîä îðîëöñîí ÷ ãàäàãøàà ãàðñàí. Ýíý ìýò ãàäíû õөðөíãө îðóóëàëòòàé îëîí êîìïàíè үéë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áóé. Òýãâýë òýäãýýðèéã õèéñâýðýýð ýäèéí çàñãèéí өñөëòөíäөө îðóóë÷èõñàí ÿâæ áàéãàà íü õàðàìñàëòàé. Àðä èðãýäèéí àìæèðãàà äýýøëýõ íü үү? ßäóóðàë àæèëãүéäýë áóóðàõ íü óó? ãýýä õàðàõàä òөäèéëөí өð÷ëөëò îðñîíãүé. 200-ä ìÿíãàí õүí àæèëãүé áóþó Ìîíãîëä àæèëãүéäýë 13%-òàé áàéíà. ßäóóðàë ÷ áүð íèéò õүí àìûí 30 øàõàì õóâèéã ýçëýæ áàéãàà íü ýäèéí çàñãèéí өñөëò áóðóó çүéëä çàðöóóëàãäààä áàéíà ãýñýí àðä òүìíèé õàíäëàãà áèé áîëãîõîä õүðãýýä áàéãàà íü õàðàìñàëòàé.

Äүãíýëò

Ýíý áîë Ìîíãîëûí õөãæëèéí ãàðöàà ãýýä òîäîðõîé íýã çүéëèéã íýðëýíý ãýäýã áîëîìæãүé àæýý. Õөãæèë ãýäýã ýíý çүéë íü îëîí òàëòàé óëñ îðíû îëîí àñóóäëààñ õàìààð÷ óÿëäàà õîëáîîòîéãîîð áèé áîëäîã ó÷ðààñ íèéãìèéí íýëýýä àñóóäàëðóó îðæ õýëýëöýõ õýðýã ãàðëàà. Ãýâ÷ үíäýñíèé үéëäâýðýý õөãæүүëæ ýäèéí çàñãàà òîãòâîðæóóëíà ãýæ òîì äóóãàðàõààñ òүðүүíä õүí àìûí õөãæèë ÿëàíãóÿà ÷àäâàðëàã ìýðãýæèëòíүүäèéã áýëòãýæ ÿäàõäàà ýõ íóòàãòàà өөðñäөө àæëàà õèéäýã áîëãîæ ñýòãýõүéí õóâüä äýâøèë ãàðãàõ õýðýãòýé þì áàéíà ãýäýã äýýð ë áàò áөõ áàéð ñóóðüòàé үëäëýý. Ã’үүíýýñ áèø ãàçðààí óõàæ ÿàæ èäýõ òàëààð õýðýëäýõ íü õөãæèë áèøýý. Íөãөө ë õÿëáàð àìüäðàõ ãýñýí áýëýí÷ ñýòãýëãýýíèé ñýäýë òөðä íü ÷ èðãýä íü ÷ áèé áîëñíûã õàðóóëæ áàéíà. Ìàíàé ìîíãîë÷óóä Ìàíæèéí äàðëàëä 200-ä æèë, 90-í æèë ÇÕÓ-ð ñîöèàëèçìûã çààëãàæ, ýðõ ÷өëөөãөө îëñîí ýíý 16 æèëäýý ãàäíû óëñóóäààð áàñ ë óäèðäóóëñààð èðëýý. Îäîî õàðèí èðýýäүéãýý õýí íýãíýýð áèø өөðñäөө óäèðäàí áèé áîëãîõ õýðýãòýé áàéíà. Äýýð өãүүëñýí÷ëýí ßïîí, Àìåðèêèéí àðä òүìíèé ñàéõàí àìüäðàõ õүñýë ýðìýëçýë øèã ýõ îðíîî õөãæүүëüå ãýñýí ñàíààã өөðñäөө өðíүүëýõ öàã íü áîëæýý. Áèä õү÷òýé áàéñàí òүүõýý ÿðèõ áèø үðãýëæëүүëýí áүòýýõ ¸ñòîéã àðò òүìýí ìèíü îéëãîîñîé. Õүíèéõýý õөãæëèéã ýõëүүëýýãүé áàéæ áèä áàÿí òàíñàã àìüäðàë ìөðөөäөæ õýâòýõ íü äýíäүү ãýíýí àëäàà þì áàéíà ãýäãèéã ө֒өөí æèë ìýäýðëýý. Ýíý áүõíèé ýöýñò äүãíýí õýëýõýä Ìîíãîë îðíû õөãæëèéí ãàðö áîë èðãýí áүð ýõ îðíûõîî òөëөө, Ìîíãîëûí èðýýäүéí òөëөө, өөðñäèéí ñàéõàí àìüäðàëûí òөëөө ãýñýí ÷èí ñýòãýëèéã өâөðëөæ óõàìñàð ñýòãýõүéäýý øèíãýýí ñàíàæ ñýðæ ÿâàõ, ìөí áàéãàëèéí áàÿëàã äýýðýý òүøèãëýñýí àæ үéëäâýðèéã áèé áîëãîí þóíû òүðүүíä òýäãýýðèéã óäèðäàõ ìýðãýæèëòýí áîëîâñîí õү÷íèéã òåõíèê òåõíîëîãèéí äýâøèëòòýé îðíóóäàä ñóðàëöóóëàõ íü çүéòýé áîëîâ óó.
Òýíãýð çàÿàò ìèíèé Ìîíãîëûí àðä òүìíèé õèéìîðü ëóíäàà íü үðãýëæ áîñîî áàéõ áîëòóãàé.

×èíãèñ-Ñîîñý ÎÓÕÝÇ 130-ð áүëýã ÃŽ.Àìãàëàíáààòàð