Ãàéõàìøèãò Àìàçîí-Ìîíãîë ávñãvé÷vvä        
Á.Áîëäñàéõàí   ýì÷

Ñvvëèéí 3-4 æèë ãåíåòè­êèéí ñóäàëãàà, äýëõèéí õýâ­ëýëèéí ãîë ñåíñàöè íü ìîíãîë ýð õvíèé ãåí áóþó òýäíèé íýðëýñíýýð ×èíãýñèéí ñóïåð ãåí áàéëàà. Ìîíãîë÷óóäûí ýçýëæ áàéñàí óëñ îðíû ýð­÷vv­äèéí äîëîîí õóâüä áóþó 25 ñàÿ øàõàì õvíä áàéõ ìàãàäëàëòàé, ýð óäìàà äàãà­äàã, õv÷èðõýã àìüäðàõ ÷àä­âàð­òàé ãåí ìîíãîë ýð÷vvä äóíä áàðàã 100 õóâü áàéäãèéã ×èíãýñèéí ãåí ãýæ íýðëýí ãàéõàí ñóäàëæ áàéíà.

54 -Õàíäàëòòàé áàéíà

Ýíý ñåíñàöè íàìæèæ àì­æààãvé áàéõàä ìîíãîë ávñãvé­÷vväèéí ãåíèéí ñóäàëãàà äàðààãèéí ávð ÷ èëvv ñåíñà­öè áîëîí òàðæ Åâðîïûã øî­êîíä îðóóëæ ýõýëëýý. Vëãýð äîìãèéí ãàéõàìøèãò Àìàçîí õàòàí õààäûí ãåíèéã Ìîíãîë ávñãvé÷vväýýñ îëëîî.

Vvíèéã òàéëáàðëàõûí òóëä àìàçîíóóäûí òóõàé öóõàñ äóðäàõ õýðýãòýé áîëîâ óó. Ìݪ 5-2 äóãààð çóóíä ýðòíèé Ãðåê, Ðîìûí ãví óõààíòàí, òvvõ÷èä Ãåðåäîò, Ïëàòîí, Àðèñòîòåëü íàðûí áàðèìò òvøèí áè÷ñýíýýð Áàãà Àçèä íýãýí ºâºðìºö óëñ áàéñàí. Äàí ãàíö õvvõívvä àìüäàðäàã Àìàçîí óëñ. Õàòàí õààí, öýðýã àðìè, õví àì íü ávãä õvvõ­ívvä. Çvãýýð ÷ íýã õvvõívvä áèø òvvõýíä õýíä ÷ ÿëàãäàæ vçýýãvé õàòóó äîãøèí äàé÷èí ýðýìãèé ýðõ ÷ºëººò ávñãvé­÷vväèéí äîìîãò óëñ. Æèëä íýã õî¸ð óäàà vðæèæ òºëæèõ õý­ðýã­òýé áîëîõîîðîî õºðø óë­ñóóäûã óóëãàëàí äàéð÷ ýð­÷vväèéã íü îëçîëæ õýðýã­ëý÷èõýýä àëæ îðõèäîã, ýðýã­òýé õvvõýä ãàðâàë áàñ óñòãà­äàã çàíøèëòàé áàéëàà. Àìà­çîíóóä õºðø óëñóóäûí ýð÷vv­äýýñ õóâü èëvv äàé÷èí ýðýì­ãèé, õv÷èðõýã çîðèãòîé áàéñàí òóë çàðèì óëñ îðíû õààä ìàø ºíäºð õºëñ òºëºí õóâèéí áèå õàìãààëàã÷ áîëãîí àìàçîí ávñãvé÷vväèéã àâäàã áàéñàí ãýõ äîìîã ÷ áèé. Áàñ ººð íýã äîìîãò àìàçîíóóä íóì ñóì õàðâàõàä ñààä áîëíî ãýýä áàðóóí õºõºº îãòîëæ àâäàã áàéñàí ãýíý. Àðèñòîòåëèéí øàâü Ìàêåäîíèé àãóó èõ áàéëäàí äàãóóëàã÷ Àëåêñàíäð ávõ Áàëêàí, Ãàçàð Äóíäûí òýíãèñèéí îðíóóä, Ýíýò­õý­ãèéí õîéä õýñýã, Áàãà Àçèéã îãò ÿëàãäàëãvé ýçýëæ ÷àäñàí ÷ ãýñýí Àìàçîí óëñûí õèë äýýðýýñ ãýäðýã áóöàæ áàéñàí ãýäýã.

Ãýòýë ýíý ávõýí äîìîã áèø áºãººä víýõýýð òvvõýí víýí áàéñíûã Åâðîïûí òvvõ­÷èä, àðõåîëîã÷èä òîãòîîæ òýð ÷ áàéòóãàé çàðèì íýã Àìàçîí ávñãvéí, ìàãàäãvé õàòàí õàà­äûíõ íü áóëøèéã îëæ, øà­ðèëààñ íü äýýæ àâ÷ýý. Òýãýýä ºìíºõ ávõ våèéí òvvõ÷èä øèã äîìîãò àìàçîíóóäûí ýðýëä ãàð÷ Åâðîï, Áàëêàíû óëñóó­äûí ávñãvé÷vväèéí ÄÍÊ-òàé õàðüöóóëæ vçñýí áîëîâ÷ òààð÷ òîõèðñîíãvé. Víýõýýð ë òvvõýíä áè÷ñýí øèã àìàçîí ávñãvé÷vvä àëãà áîëæýý. Ãýõ­äýý òvvõýíä òýäíèéã äîðíî çvã Àçèéí ãví ðvv ýðõ ÷ºëºº, àç æàðãàëûã ýðýí îäñîí òóõàé áè÷ñýí áàéäàã àæýý. Òýãýýä Ãåðìàíû ãåíåòèê÷èä òvvõ­÷èä­òýéãýý ñóäðûí øàðëàñàí õóóäñóóäûã äàõèí äàõèí øvv­ñýýð àìàçîíóóä Òºâ Àçèä, òýãýõäýý Ìîíãîëä ívví î÷èæ vëäñýí áàéõ ìàãàäëàëòàéã òîãòîîæýý. Îäîî ýíý òvvõèéã îð÷èí våèéí ãåíåòèêèéí àð­ãààð øàëãàõ ë vëäëýý.

ªíãºðñºí çóí Ãåðìàíû Òºâ òåëåâèç, ãåíåòèê÷èä, òvvõ÷äèéí áàã Ìîíãîëä èðæýý. Òýãýýä àñóóæ ñóðàã­ëàñíû ýöýñò Ìîíãîëûí ãîâüä àìàçîíóóä øèã ãàíö áèåýð àìüäðàëàà àâ÷ ÿâäàã ávñ­ãvé÷vvä èëvv îëîí áàéäãèéã ñîíñîîä ªìíºãîâü àéìàãò î÷èæ. Èëvv öàéâàðäóó öàðàé, øàðãàëäóó vñòýé îõèäòîé àéëóóäûã ñóðàãëàí îëæýý. (ìîíãîë÷óóäûí äóíä áèäíèé øàð ãýæ íýðëýäýã õvìvvñ áèøãvé ë íýã áàéäàã äàà) Òå­ëå­âèçèéí áàãòàé õàìò íºãºº àéëä î÷èæ õîíèíäîî ÿâñàí õîíãîð øàðãàë vñòýé îõèíûã íü èðýõèéã õvëýýæ. Ãýðèéí­õýíä íü õýðýã çîðèãîî õýëýýä îõèíîîñ öóñíû øèíæèëãýýíèé äýýæ ÷ àâ÷ýý.

Õàðèí Ãåðìàíä áóöàæ î÷îîä õîíãîð vñòýé ìîíãîë îõèíû ÄÍÊ-ã àìàçîí õàòàí õààíû ÄÍÊ-òàé õàðüöóóëæ vçýõýä 99,99 õóâèéí ìàãàäëàëòàé òîõèðëîî. Ýðòíèé ñóäàðò ºãvvëñýí òvvõ víýí áîëæ ýð õvíèé ýðõýíä îðæ áàéãààãvé äîìîãò àìàçîíóóäûí vð óä­ìûã Ìîíãîëûí ãîâèîñ îëëîî. Ãåðìàíû ýíý øèíæèëãýýíèé áàã ávõ àÿëàë, ñóäàëãààíû ÿâöàà Ãåðìàíû Òºâ òåëå­âèçòýé õàìò áàðèìòàò êèíî áîëãîí áàðèìòæóóëñíàà Ãåðìàí äàÿàð öàöñàí íü ãåíå­òèêèéí ñóäàëãààíû õàìãèéí ñvvëèéí våèéí äóóëèàí òà­ðüñàí íýýëò áîëîí ávõ Åâðî­ïûã ãàéõøðóóëààä áàéíà.

Vå våèéí òvvõýíäýý ýðõ ÷ºëººòýé, áàðäàì îìãîëîí ÿâñàí ìîíãîë ávñãvé÷vvä òºð áàðüæ áàéñàí íü ÷ öººíãvé. Ñîðõàãòàíè áýõè, Òóðõèíà õàòíààñ àâàõóóëààä äàðàà­ãèéí Õààí õóðèëäàéãààð ñîí­ãîãä­òîë òºð áàðüæ áàéñàí. ̺íõ õààíààñ õîéø Ýñýí òàéøèéã ýñ òîîöâîë àãóó èõ Ìàíäóõàé Ñýöýí Õàòàí ë ávõ Ìîíãîë îðíûã äàõèí íýãòãýæ íýãýí òóãàí äîð õóðààæ äî­òîîäûí äàéí òýìöýëãvé æàð­ãààæ áàéñàí ãýäýã. Ìîíãîë Àëòàí óðãèéí õààä èõ ãîâèéí óðä, õîéä áèåýð íóòàãëàäàã Õîíãèðàä àéìãààñ våèéí våä õàòàí áóóëãàæ ÿâñàí íü ÷ òvvõýí ãví óòãàòàé áàéñàí áèø vv? Õîíãèðàä îëãîíóä îâãèéíõîí îäîî Ìîíãîëûí èõýíõ íóòàã îðîíä òàðõàí àìüäàðäàã áèëýý. Ìîíãîë óãñààòàí våèéí våä òîîãîîð öººí áîëîâ÷ îëíîîñ äóòàõãvé äàé÷èí õv÷èðõýã ÿâñíû íýã íóóö ÷ ýíý áèç. Îäîî ÷ Ìîí­ãîëûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí õvíä à÷ààíû èëvvã íü áèø þì ãýõýä õóâü äóòàõãvéã íü ìîí­ãîë ávñãvé ºðãºæ ÿâíà.

Ýðòíèé òvvõèéí îìîã áàð­äàì, ýðõ ÷ºëººò àìàçîíóóäûí óäàìò ìîíãîë ávñãvé ºíººäºð òvvõ ãåíåòèêèéí òàéëàãäàøãvé íýãýí îíüñîãî, àìüä äîìîã áîëîí çîãñîæ áàéíà. Åðòºí­öèéí õàìãèéí ãîî vçýñãýëýíò, óõààí òºãñ ìîíãîë ávñãvé òàíû ºìíº ãvíýý ìýõèéíýì.
PS: Ãàéõàìøèãò àìàçîíóóäûã ýðõøýýõ çàÿà, ÷àäàë ìîíãîë ýð÷vväýä ë áàéäàã þì áàéíà