Та анх Солонгост ажлаар явахдаа чухам ямар сэтгэгдэлтэй очиж байв?

-Би анх арван жилээ төгсөөд л Солонгос явж байлаа. Бусдын адил хэдэн төгрөгтэй болж ирээд, дээд боловсрол эзэмшиж, амьдралаа дээшлүүлэх хүсэл тээсээр тус улсыг зорьж очсон.

-Анх ямар компанитай гэрээ хийж байв?  Яагаад компаниасаа гарч “хараар” ажиллах болсон юм бэ?
-Би анх машины дотоод сэлбэг үйлдвэрлэдэг “Коrean air” нэртэй компанитай гэрээ хийгээд хоёр жил ажиллаад байтал санамсаргүй тохиолдлоор өөр нэг машиныг шүргэчихсэн юм. Энэ явдлаас хойш компаниас намайг хэрэгт холбогдсон гэх шалтгаанаар гадуурхах болсон. Цаашлаад ажилчдын харьцаа аажмаар өөрчлөгдөж, дарамт шахалт үзүүлж эхэлсэн. Тэгээд л гарсан даа.

-Яаж дарамталж байв? Солонгосчууд Монгол ажилчдад хэрхэн ханддаг вэ?

-Хүн бүр л их, бага хэмжээний асуудалтай. Тухайлбал эрх мэдэл, байр суурьтай нэг нь доод хүмүүсээ дарамталдаг. Манай монголчуудын хувьд хамгийн бор ажлыг л хийдэг. Тушаал ахих нь ёстой өдрийн од шүү дээ. Компаний зүгээс ар тал нь татлаа түлхээгүй, ямар нэгэн асуудалгүй гадаад хүнийг ажиллуулах сонирхолтой байдаг. Хэрэв ажилтан нь хэрэгт холбогдвол шууд хөөхгүй ч аль болох дарамт шахалт үзүүлж байгаад гаргахыг л оролдоно. Учир нь ажиллах хүн маш олон. Тэгээд ч тэдний хувьд бид чинь гадаад хүн тул хайрлуулж, өрөвдүүлэх гэсэн ойлголт байхгүй шүү дээ.

-Солонгост компаний эзэд нь залуухан монгол охидыг татаж чангаадаг. Хэрэв эсэргүүцэл үзүүлбэл элдвээр доромжилж, шахаж хавчдаг гэж сонссон юм. Тэнд ажиллаж байсан хүний хувьд энэ нь хэр үнэний ортой вэ?

-Үнэн. Компаний эзэд гэлтгүй өөрсдөөс нь илүү албан тушаалтай хэн ч байсан царай зүс, бие хаа сайтай охидыг татаж чангаадаг юм. Монголдоо гэр бүлтэй залуухан бүсгүйчүүдийн хувьд энэ дарамтыг тэсгэлгүй ажлаасаа гарч өөр компанид ажилд орсон нэлээдгүй тохиолдлыг би мэднэ. Харин зарим охид тэдний нууц амраг нь болоод дагаад явчихдаг юм шүү дээ.(инээв)

-Юунаас болоод охид, бүсгүйчүүд маань ийм сонголт хийгээд байна вэ?

-Эмэгтэйчүүд эрчүүдийг бодвол ажлын бүтээмж муутай байдаг учраас цалин нь биднээс хамаагүй бага байдаг. Тийм болохоор мөнгө олох арай амар замыг нь сонгож байгаа юм болов уу гэж ойлгодог. Тэдний нарийн учрыг би сайн хэлж мэдэхгүй байна л даа. Ямартай ч монгол охидууд маань харийн эрчүүдийн өвөрт ороод, цусаа булингартуулаад явахад сэтгэл эмзэглэдэг л юм.

-Танд анхны ажлаасаа гарсан даруйдаа монгол руугаа буцъя гэсэн бодол байгаагүй юу? Хоёр жилийн хугацаанд юу хийж байв аа?

-Тиймээ, бодол байсан. Гэвч тухайн үед бусдын адил хараар ажиллая л гэж бодсон. Ахиухан хэдэн төгрөгтэй харих гэсэн санаа л даа. Арав гаруй компанид янз бүрийн ажил хийж байгаад енгөрөгч оны долдугаар сарын 14-ний 12 цагийн онгоцоор монгол руугаа ирэх ёстой байсан ч нисэх буудал дээр баригдаад түр саатуулахад орсон.

-Хараар ажилладаг гадаадын иргэдийг баригдмагц тэр даруй эх орон руу нь буцаадаг. Гэтэл та дөрвөн сар хоригдоод ирлээ шүү дээ. Энэ нь ямар учиртай юм бэ?

-Тухайн хүний гэрээгээр болоод хараар ажилласнаас үл хамаараад түр саатуулахад байх хугацаанд шалгаж үзээд ямар ч зөрчилгүй нь тоггоогдох аваас эх орон руу нь буцаана гэсэн хуулийн заалттай юм билээ. Миний хувьд машин шүргэсэн гэх зөрчилтэй учраас хоригдсон.

-Та зөрчил гаргасан даруйдаа төлөөсийг нь барагдуулсан гэж байсан. Энэ тохиолдолд шоронд орох үндэслэл байсан юмуу?

-Гэхдээ тэр хэргийн хувьд миний буруу биш байсан. Өөрийнхөө хүний талд хууль нь үйлчилж байгаа юм л даа. Би төлбөрийг нь барагдуулсан. Тэгээд л хэрэгт холбогдож байсан гээд шууд л “доош нь” (шоронд хорих) хийсэн. Хүний хүн хүрэн бөөртэй гэдэг ёстой үнэн үг юм билээ.

Таныг хоригдож байх хугацаанд гадны хүн гэсэн үүднээс дарамталж байв уу?

-Ер нь бол харьцангуй гайгүй байсан шүү. Яагаад гэхээр шоронд орсон даруйдаа хэн нэгнээр дээрэлхүүлэх бус харин өөрөө бусдыг атгандаа оруулж атаман нь болох юм бол ийм асуудалд орохгүй байдаг юм билээ. Миний хувьд нуулгүй хэлэхэд өрөөнийхөө атаман нь байсан. Гэхдээ тэнд Хятад, Солонгос, Вьетнам гэх зэрэг хүмүүс орон орноороо талцаж, хоорондоо яс хаялцан, зодоон цохион үүсгэдэг байсан. Солонгосчуудын хувьд үндэс угсаагаар ялгаварлах үзэгдэл илэрхий харагддаг.

-Манай залуучууд Солонгос руу явж ажиллаад ашиг байна уу?

-Бодит байдал дээр залуу хүмүүс ганцаараа яваад ямар ч ашиггүй юм шиг санагдсан. Хүний газар туршлагагүйтэх, хэтэрхий гэнэн байдлаасаа болоод алдах нь амархан. Харин гэр бүлээрээ очоод ажиллавал амьдрах боломж нь илүү гэдэг нь харагдаж байсан.

-Өнөөдөр та олон бэрхшээлийг даван туулаад эх орныхоо хөрсөн дээр зогсож байна. Цаашид юу хийхээр төлөвлөж байна даа?

-Ямар ч байсан эх орондоо, ээж аавынхаа дэргэд ирчихлээ. Одоо сурна л гэж бодож байгаа. Гэхдээ тулгамдсан асуудал маш их. Цаг хугацаа алдсан байна. Ямартай ч монгол хүний тэсвэр, тэвчээр зааж санаж сэдсэн бүхнээ бий болгохыг зорьж ажиллана даа.