"Хүний хорвоод чамгүйгээр би амьд яваад яах ч билээ..." гэж дуугаа бичсээр хорвоог цэл залуугаараа орхисон залуу бол Н.Шонхор. Дууных нь энэ мөрүүд түүнийг хорвоогоос эрт явсны шалтгаан мэт санагдана. Чухам энэ л бодлын үүднээс ээжийг нь хайж уулзсан билээ. 

Н.Шонхорыг бид Мотив хамтлагийн дуулсан “Хайрын гэгээ”, Болдбаатар, Отгонгэрэл нарын дуулсан “Тогоруутай нуур”, Дуучин Бобогийн дуулсан “Чинийхээ араас”, дуучин Бобо, Сэлэнгэ нарын дуулсан "Чинийхээ дэргэдээс" гэх мэт олон сайхан хайрын дууг зохиосноор нь сайн мэднэ.  Мөн Бүжиг, Шинэ жилийн дуу нь ЕБС-ийн 1-3 дугаар ангийн сурах бичгийн номонд байдаг юм.  Түүнийг бид амьд мэнд бидний дунд яваа л гэж боддог. Авьяаслаг залуу маань хэрэв бидний дунд байсан бол 25 настай залуу байх байсан. Тэрээр 2008 оны 5-р сарын 19-нд хүнд өвчний улмаас нас барсан ч уран бүтээлүүд нь ээжийнх нь ачаар ард түмэнд хүрсээр байгаа. Ингээд авьяаслаг хүүгийн ээж Улаантуяагийн яриаг хүргэе! 

- Урилгыг маань хүлээн авсан танд баярлалаа. Та өөрийгөө танилцуулахгүй юу?
- Намайг Улаантуяа гэдэг. Би Уул уурхайн компанид геологич хийдэг. 

- Та хэдэн хүүхэдтэй вэ? Талийгаач таны хэд дэх хүүхэд байв?
- Би хоёр хүү, нэг охинтой. Шонхор маань миний дунд хүү байсан. 

- Хүүгийнхээ бага насны дурсамжаас хуваалцаач?
- Хөөрхөн дуулдаг, цагаахан сахилгагүй, өрөвчхөн, ер нь их үлгэр жишээ хүүхэд л байсан даа. Хүнд их тусархаг, аливаа юмыг зөв талаас нь хардаг, муугаар нь биш үргэлж эерэгээр боддог байсан. Манай ах хөгжимчин. Ахынд очиж дандаа дуулдаг, орцонд гитар тоглодог. 1-р хороололд хүүхдүүд гудамжинд реп бүжиглэдэг, тэр дунд л бүжиглээд явж байдаг хүү байсан.

- Анхны уран бүтээлээ хэзээнээс хийж эхэлсэн бэ?
- 8-р ангид байхдаа “Чамдаа дууль” гэдэг дууг зохиож байсан. Одоо тэр дууг нь Мотив хамтлаг дуулж дүрсжүүлэх гэж байна. Хөгжмийн бүтээл гэвэл “Тогоруутай нуур” дууны ая юм.

- Та хүүхдүүдээ хэрхэн хүмүүжүүлж өсгөсөн бэ?
Манайх жирийн л монгол айл. Хүүхэд хүмүүжүүлэх арга барил гэж байхгүй ээ. Дундаж орлоготой айл ямар байдаг вэ? Бид тийм л амьралтай улс даа. Аав нь сэхээтэн байсан, би өөрөө ч сэхээтэн. Ясли цэцэрлэгээр хүүхдүүд маань хүмүүжсэн. Сурч боловсроход нь учиргүй одооны хүмүүс шиг анхаарал тавьдаггүй байсан. Хүүхдүүд маань гэр сургууль нь ойрхон болохоор зөнгөөрөө л хүн болцгоосон доо. Ээж аавынхаа үгэнд ордог байсан. Миний хүү болохоор ах дүү хоёроо бодвол аав ээжийнхээ сайн сайн бүхнийг дуурайж төрсөн. Манай талд урлагийн авьяастай хүмүүс байсан, аавынх нь талын хүмүүс уйгагүй хөдөлмөрч байсан, нэг анхаарлаа хандуулвал хажууд нь дуугарч байгаа зүйлийг ч анхаарахгүй, дуустал нь суудаг. Миний хүү бас их сонин байсан юм. Бөөрөнхийдүү хэлтэй ш, щ үсгийг хэлж чаддаггүй, сонсгол бага зэрэг муу. Тэгсэн хэрнээ хөгжмийн мэдрэмж сайтай, цаанаасаа л авьяастай хүүхэд байсан гэж бодож явдаг юм даа.

- Урлагийн боловсролыг хэзээнээс эзэмшиж эхэлсэн бэ?
- СУИС-д шалгалт өгөөд тэнцээгүй юм. Дахин шалгалт өгье гээд балетийн багш Алтанцэцэг гэдэг хүн дээр дагуулж очтол “Энэ хүүхэд урлагийн сургуульд тэнцэхгүй” гэсэн. Тэгээд 10-р ангиа төгсөнгүүт нь СУИС-ийн харьяа Дүрслэх Урлагийн Дээд Сургуулийн интерьер дизайны ангид оруулсан. Урлагтай бага ч гэсэн ойр байг гэж бодсон нь тэр. Гэтэл  хүү маань сургуулиа хаяад гэртээ байж байгаад Соёлын Дээд сургуулийн дуу хөгжмийн багшийн ангид орсон. Энэ сургуулийн сургалтыг их сайн гэж боддог. Нот үзээд эхлэнгүүтээ л хөгжим зохиох гэж оролдоод л багш нар нь их тулж ажилладаг байсан. Энд сурч байхдаа богинохон хугацаанд олон бүтээлүүд хийж, үүнийг тэдэн онд, тэнд зохиов гэх мэт цэгцлээд хураагаад тавьсан байдаг.

- Уран бүтээлийн анд нөхөр нь хэн байсан бэ?
- Би байж болох юм, гэхдээ сонсогч талаасаа л зөвлөдөг байсан, хамгийн сайн зөвлөгч нар нь ангийнх нь хүүхдүүд л байсан. Найз Ганзориг нь хамт бүтээлүүд дээр нь ажилладаг, мөн сургуулийнх нь Буяа багш, Аюуш багш, Эрдэнэ багш нар нь их тусалдаг байсан. Оройн цагаар багш нартайгаа их ажилладаг байсан. “Ээж минь монгол аялгуутай”, “Лимбэний эгшиг”, “Чинийхээ дэргэдээс” гээд дуунуудынх нь найруулгыг Буяа багш нь хийсэн. Надаас илүү найз Ганзоригтойгоо ярилцдаг байсан болохоор дууных нь арга барилыг сайн мэддэг байсан. Ганзориг найз нь бурхан болсных нь дараа юмыг нь цэгцлэхэд их тус болсон. 

- Амьдралынх нь хамгийн дотно зөвлөгч, найз нь бас л та байсан байх?
Тийм ээ, ээж нь байсан, ээжтэйгээ л ярьдаг, ээжтэйгээ бас их найзалдаг байсан. Ах, дүү, найз нартайгаа дотно, гэхдээ хамгийн дотно нь ээж нь байсан. 

- "Мотив" хамтлагийн дуулсан “Хайрын Гэгээ” болон “Тогоруутай нуур” дуугаар нь ард түмэн илүү сайн мэддэг. Эдгээр дуунуудыг бүтсэн түүхээс нь ярихгүй юу?
- "Тогоруутай нуур" дуу нь залуу яруу найрагч Оролздод үг захиалж, аяа хийгээд бүтсэн. Лимбэнийх нь багш Болдбаатар, Отгонгэрэл хоёртой уулзуулж өгч, хоёр оюутны бүтээлийг хоёр оюутан дуулсан юм даа. “Тэнгэрлэг заяатай залуусын дурлалын үгсээр уярсан нуур аа” гэсэн үгэнд нь хүү маань их дуртай байсан. “Залуу хүн чинь үнэхээр тэнгэрлэг юм шүү дээ, ээж ээ” гэдэг байсан. “Хайрын гэгээ” дууг бол үнэхээр Мотив хамтлаг хүргэж чадсан. Сүүлийн үед гарч байгаа  бүх бүтээлүүдийг нь олонд хүргэхэд тус болж, дуучдад зуучилж өгсөн хүн бол ТВ8 телевизийн  Баяржаргал. Би тэр хүүхдэд их баярлаж явдаг. 

- "Хайрын гэгээ" дуунд нь “Хүний хорвоод чамгүйгээр амьд яваад ч яах билээ” хэмээн шүлэглэсэн байдаг. Найз бүсгүйтэй байсан уу? Энэ дуугаа хэн нэгэн эмэгтэйд зориулж зохиосон уу?
Хүн л болсон хойно тэр охин хөөрхөн гэж шохоорхож хардаг байсан байх. Гэхдээ яг миний хүүгийн сэтгэлд ургаж байсан үе тэнгийн охин байгаагүй. Олны танил нийтийн дуучин эмэгтэйг их хүндэлж, түүний зурагнуудыг цуглуулдаг байсан. Гэхдээ нэрийг нь хэлмээргүй байна. Хүүгээ бурхан болсных нь дараа хүнээр дамжуулж зурагнуудыг нь явуулсан. Хүүгийн маань зохиосон нэг дууг нь дуулах уу?  гэж санал болгосон. Тэр хүн би нийтийн дуучин учир поп дуу дуулж чадахгүй гээд дуулаагүй.

- Ямар учраас бурхны оронд залрах болов оо? 
- Уушгины өвчнөөр их удаан өвдсөн. 2006 оны хавраас эхэлж өвдсөн. Эмнэлгээр их явсан, тэгээд жилийн чөлөө аваад гэрт нь байлгасан. Хүндэрсээр байгаад л явсан даа, нэлээд удаан өвдсөн. Надад үлдсэн юм нь гэвэл уран бүтээл нь л байна даа. Гэрлээгүй, үр хүүхэдгүй учир уран бүтээл нь л миний хүүг амьд юм шиг бодогдуулж байгаа ганц зүйл нь юм. Үүгээр нь л сэтгэлээ хуурч явах юм даа. /уйлав/ Амьд яваа юм шиг л санагддаг юм. 

- Таны хүүтэйгээ өнгөрүүлсэн хамгийн сайхан мөчүүд?
- Хүүтэйгээ өнгөрүүлсэн бүхий л мөчүүд сайхан байсан. Миний хүү үлгэр жишээ, хэзээ ч буруу үйлдэл хийдэггүй байсан. Архи уухгүй, тамхи татахгүй, Төрсөн өдрөө арван жилийн ангийнхаа хэдэн хүүхдүүдтэй гэртээ тэмдэглэдэг байсан. Загнуулах юм ер хийдэггүй байсан. Ах нь бол өөр ш дээ. Хааяа нэг уугаад ороод ирэхээр нь би загнадаг. Миний хүүд ер тийм юм байгаагүй. Архи уудаг, хэрэг төвөг хамаагүй хийдэг, авьяасгүй ч гэсэн амьд байсан бол сайхан байхгүй юу гэж боддог юм. 

- Одоогоор олны хүртээл болж амжаагүй байгаа уран бүтээл бий юу?
- Мотив хамтлагийн “Чамдаа дуулъя” гээд гоё дуу гарч байгаа, үг нь  “Хайрын гэгээ”-тэй төстэй. Өөрийнх нь үг биш.  Хулан гээд яруу найрагчийн үг байна гэсэн. Мотивийн Жижгээ хайсаар байгаад олсон юм. Банзан гитаран дээр дууны үг байсан түүн дээр нь л ая хийсэн юм билээ. Үгийг нь зохиосон Номин гээд бичсэн байсан юм. Тэгээд Номин гээд яруу найрагчийг хайтал олоогүй, харин Хулан гээд хүн байсан. Одоо Бобогийн дуулсан “Намар оройн бороо” гээд дуу нь ирэх долоо хоногоос шинэчлэгдэж цацагдана. “Дэнсээ юу” гэдэг дууны үгийг зохиосон Баасанжав гуайн “Охидын бүжиг” гээд шүлгэнд нь нэг аяыг нь хийсэн. Тэр дууг Эгшиглэнд өгье гэж бодож байгаа. Эгшиглэн хүлээн авч дуулна байх. Тэгээд дан хөгжмийн бүтээлүүд нь үлдэж байна. Түүгээр нь тусдаа CD гаргана гэсэн бодолтой явна. Залуу яруу найрагч Оролзодын шүлгэнд хийсэн аавын тухай нэг гоё дуу бий. Түүнийг нь гаргана. 

- Хүүгийн тань хамгийн том мөрөөдөл, зорилго нь  юу байсан бэ? 
- "Би сургуулиа төгсөхөөр их гоё симфони бичнэ" гэж ярьдаг байсан. “Миний толгойд байдаг юм, ээж ээ. Жанцанноров гуайн “Мандухай цэцэн хатан” шиг тийм хэмжээний симфони бичнэ” гэж ярьдаг байсан. Ерөөсөө л агуу зохиолч болно гэдэг байсан. Мөн сургуульд сурдаг байхдаа дадлагаар цэцэрлэгт дуу хөгжмийн багш хийдэг, манайд хүүхдийн хөгжмийн боловсрол дээр маш бага анхаардаг юм байна, хүүхдүүдэд зориулсан хөгжмийн сургууль байгуулна гэж ярьдаг байсан. Гэрээрээ хүүхдүүдэд төгөлдөр хуур заадаг. Зүгээр суудаггүй. Надад арай л ахдаж ирсэн үр байсан юм даа. /уйлав/ “Ээж минь Монгол аялгуутай” гээд надад зориулсан аялгуу бий. Одоо МҮОНТВ -ээр явдаг юм. Уржнан жилийн “Алтан намар” наадмын үеэр морин хуурын чуулга тоглосон. 

- Нэг орон зай эзгүйрэхээр хэцүү байдаг байх?
- Маш хэцүү. Хамт олонтойгоо ажлаа хийгээд явж байхад гайгүй байдаг. Царай нь нүдэнд харагдана. Дуу хоолой нь сонсогдоно. Нэг хэсэг би галзуурах шахдаг байсан. Одоо арай л дээрдэж байна.

- Танд хэн нэгэнд хандаж хэлэх үг байна уу?
- Миний хүүгийн уран бүтээлийг олны хүртээл болгоход тусалж байгаа “Мотив” хамтлаг, Бобо, Сэлэнгэ, Буяа багшид, Ганзориг гэх мэт надад тусалж байгаа бүхий л хүмүүст баярлалаа. Олны дэмээр л хүүгийнхээ бүтээлүүдийг олонд хүргэж бурхан болсон ч амьд сэрүүн юм шиг ард түмний дунд мөнхрүүлж өгч байгаа хүүхдүүдэд бүгдэд нь баярлаж явдгаа илэрхийлье.

- Нулимсыг тань урсган барин сэтгэлийг тань уудлан ярилцсанд уучлаарай. Хамгийн гол нь танд эрүүл энх байхыг хүсэн ерөөе!  
- Хүмүүст нулимсаа харуулдаггүй юм. Өдөр болгон ганцаараа л их уйлдаг. / уйлав/ Ноднингоос л арай гайгүй болж байна. Жил бүр бид төрсөн өдрийг нь тэмдэглэж 1-р сарын 14  нд хүүхэд хооллодог, 5-р сарын 19-нд бурхан болсон өдөр нь асрамжийн газар очиж бэлэг өгдөг юм. 

- Хүүгийнхээ олон бүтээлүүдийг ард түмэнд хүргэж, ард түмний хайртай бүтээл болгоорой.
- Баярлалаа. Танай сайтын хамт олонд ажлын амжилт хүсье.

Хайрын гэгээ

Хүний хорвоод чамгүйгээр амьд яваад яах ч билээ
Хүслээ дагаад чамайг би санахгүй бол яах ч билээ
Хамт байсан гэрэлт өдрүүд хаа байсан жилийн тэртээ
Хайртай чи минь эзүйрнээ

    Амьдрал гэдэг нь энэ юмуу
    Хагацал гэдэг нь ч энэ юмуу
    Хайр минь чамайг мөрөөдөж уйлдаг
    Сэтгэл зүрх минь шаналж байна
    Чиний хайраар дутаж байна
    Чамайг хүсэж би уйлнаа
    Сайхан чи минь дэндүү сайхан
    Чамайг чи энд хайрласан
    Чамаасаа хайр хүлээсэн
    Шаналж байна ганцаардаж байна
    Чамайг бодож уйлнаа

Дан ганц би чамгүйгээр амьд яваад яах ч билээ
Дур хүслээ дагаад би бодохгүй бол яах ч билээ
Хамт байсан гэрэлт өдрүүд хаа байсан жилийн тэртээ
Хайртай чи минь эзгүйрнээ

    Амьдрал гэдэг нь энэ юмуу
    Хагацал гэдэг нь ч энэ юмуу
    Хайр минь чамайг мөрөөдөж уйлдаг
    Сэтгэл зүрх минь шаналж байна
    Чиний хайраар дутаж байна
    Чамайг хүсэж би уйлнаа
    Сайхан чи минь дэндүү сайхан
    Чамайг чи энд хайрласан
    Чамаасаа хайр хүлээсэн
    Шаналж байна ганцаардаж байна
    Чамайг бодож уйлнаа

У. Болортуяа