Moderator: mgl_300
Цагаан будааны зутан
орц* цагаан будаа хоолны халбагаар 2
цөцийн тос эсвэл ургамалын тос цайны халбагаар 1
гурил цайны 1 халбага
сүү шаазан аягаар 1
ус шаазан аяганы 1/2
элсэн чихэр бага зэрэг
цэвэрлэсэн цагаан будааагаа сайтар угааж болтол нь чанана, дараа нь жигдэртэл нь нухаж давс элсэн чихэр цөцгйин тосоор амтлан сүүгээр шингэлж буцалгана, буцалгах явцдаа гурилаа цацаж хийж дахин буцалгаж болгоно, 6 сартайгаас нь эхлэн өгнө
Махны шөлөнд хийсэн төмсний зутан
орц * төмс 1бүтэн 1/2
цөцгйин тос амны хоолны халбагаар 1/2
гурил цайны халбагаар 1
өндөгний шар 1/4ш
сүү амны хоолны халбагаар 2
махны шөл шаазан аягаар 1
төмсөө хүйтэн усаар шороог нь угаагаад хальсыг арилгаж дахин угаагаад шөлөнд чанана, чанасан төмсөө халуунаар нь сайтар нухаж шөлөндөө бага багаар хийж хутгана, дээрээс нь халуун сүүнд найруулсан өндөгний шарыг нэмж бэлэн болгоно, өгөхдөө цөцгйин тос хийнэ, 6-7 сартайгаас эхлэнэ
эхлээд уншихад сонин л санагдаад байсан, яг хийхээр гоё амттай хүүхдэд яг таарсан хоол байна лээ, хийгээд үзээрэй,
Эхийн сүүгээр үргэлжүүлэн хоолло.
2. 6 сартайгаас нь нэмэгдэл хоол өгч эхэлнэ
3. Хүүхдэд нэмэгдэл хоолыг тогтмол, өдөрт 3-5 удаа өг.
4. Хүүхдийн өсөлт, хөгжилтийг хяна.
1. .Хүүхдийг хүссэн үед нь хөхүүл
- 6-12 сартай хүүхдэд эхийн сүү нь нэмэгдэл хоолны нэг адил хүүхдийн хэвийн өсөлт, хөгжилтөд маш чухал хэрэгцээтэй байдаг.
2. Нэмэгдэл хоолыг 6 сартайгаас нь эхэлж өгнө.
Хүүхдийг 6 сартайгаас нь эхлэн нэмэгдэл хоолонд аажим, аажмаар дасгах байдлаар оруулна. Хөхүүлсний дараа нэмэгдэл хоолыг өгнө. Нэмэгдэл хоолыг нэг буюу хоёр халбага цайны халбагаар өгч эхэлнэ. Анхны нэмэгдэл хоол нь шингэн байх ба аажим бага багаар өтгөрүүлнэ.
Нэмэгдэл хоолыг угж, шил, хөхөлт хэрэглэхгүй зөвхөн аяга халбагаар өг.
Нэмэгдэл хоолыг хугацаанаас өмнө эрт өгөх нь хөхний сүүг багасгах ба мөн хүүхдийг хөхөнд дургүй болгодог. Ингэснээр хүүхэд хоол тэжээлийн дуталд орох ба суулгалт болон хоол боловсруулах замын өвчинд өртөмтгий болно.
3. Хүүхдэд өдөрт 3-5 удаа тогтмол нэмэлт хоол өг
- Хүүхдийг нэг төрлийн хоолонд дасгаж бүрэн оруулсны дараа дахин өөр хоолонд дасгах замаар нэмэгдэл хоолны нэр төрлийг олшруул.
- Хүүхэд эхийн сүүгээр хооллодог бол өдөрт 3 удаа, хэрэв хөхөө хөхдөггүй бол өдөрт 5 удаа хоолло.
- 6-12 сартай хүүхдийн шүдний хөгжил гүйцэд биш учраас хоолыг сайтар нухаж жижиглэсэн шингэн, хагас шингэн байдлаар өгвөл тохиромжтой.
- Хүүхдэд нэмэгдэл хоолыг нухаш байдлаар бэлтгэж, ургамлын тос, цөцгий, маргарин, сүү, газрын самар нэмэлтээр хийж, баяжуулж өг.
- Хэрэв хүүхдийн шүд ургаж эхэлсэн бол шүдийг бэхжүүлэх, зажлах булчинг хөгжүүлэхийн тулд бага, багаар хатуу хоол өг.
- 10 сартайгаас өрхийн хоолноос өдөрт нэг удаа жижиглэж, нухаж өгч болно. Гэхдээ өөрт нь зориулан тусгайлан бэлтгэсэн хоолыг өдөрт 3-4 удаа өг.
Нэмэгдэл болон холимог хоолны загвар
НЭМЭГДЭЛ ХООЛЫГ ХЭРХЭН ӨГӨХ ВЭ?
1. Хүүхдэд 6 сартайгаас эхлэн нэмэгдэл хоолыг аажмаар дасган өг
- Хүүхэд 6 сар хүрэхэд эхийн хөхний сүү зайлшгүй шаардлагатай тэжээлийн бодисуудаар бүрэн хангаж чадахгүй болох тул 6 сар хүрмэгц нь нэмэгдэл хоол өгч эхэлнэ.
- Эхний удаад нэг төрлийн нэмэгдэл хоолыг бага хэмжээтэй /цайны халбагаар 2 удаа/ өдөрт 1-2 удаа өгч дасгасны дараа аажмаар хоолны нэр төрлийг нэмэгдүүлнэ. Нэмэгдэл хоол нь бантан, хүүхдийн будаа, жимсний зутангаар эхэлж болно.
- Хүүхдэд хөхөө хөхөхийн өмнө нэмэгдэл хоолыг өгвөл ходоод дүүрэн байх учраас муу хөхөх болно. Иймд нэмэгдэл хоолыг хүүхэд хөхөө хөхсөний дараа өгөх нь зүйтэй.
- Нэмэгдэл хоол нь эхний удаад шингэн, хагас шингэн байх нь тохиромжтой. Учир нь хоол боловсруулах эрхтэний хямрал /бөөлжих, суулгах, цанхайх/-аас урьдчилан сэргийлж байгаа юм. 6 сартай хүүхдийн шүд гүйцэд хөгжөөгүй учраас хахахаас сэргийлэн хоолыг нухсан, шингэн, хагас шингэн байдлаар өгөх хэрэгтэй.
2. Хүүхдийг хоолоо идэх үед нь аяга, халбагыг аль болох өөрөөр нь бариулж сурга
- Аяга, халбагаар идүүлж сургах нь хүүхэд биеэ даан хооллож сурахад хялбар бөгөөд цэвэрхэн байх болно.
- Хүүхдийг хооллохдоо аль болох угж, хөхөлтөөр өгөхөөс зайлсхий. Жимсний шүүс, сүү бусад шингэн зүйлсийг угжаар өгөх нь хүүхдийн эхийн сүүгээр хооллох сонирхлыг бууруулна. Ингэснээр эхийн сүү багасаж, хүүхэд өсөлт, хөгжилтөндөө шаардлагатай тэжээлийн бодисуудын дуталд өртөнө.
- Хүүхэд хоол идэх үед хамт сууж (эх буюу том хүн) хоолоо гүйцэд идэхэд нь дэмжиж тусал.
3. Хүүхдэд чихэрлэг, амтлагчтай хоол ундаанаас гадна халуун ногоогоор амталсан хоол өгөхөөс зайлсхий
- Чихэр, амтат хоол ундаа нь зөвхөн сахар их хэмжээгээр агуулахаас бус хүүхдэд хэрэгтэй ямар нэг шимт бодис агуулдаггүй. Харин тэдгээр ундаа нь шүд хорхойтуулахаас гадна хүүхдийн хоол идэх дуршлыг багасгадаг.
- Халуун ногоогоор амталсан хоол нь хүүхдэд бусад хоолыг идүүлж сургахад бэрхшээлтэй болно.
4. Хүүхдийн хоолыг цэвэрхэн, аюулгүй орчинд бэлтгэ
- Хүүхдийн хоолыг ямагт ууранд жигнэж, ус, сүүнд чанаж бэлтгэ.
- Хоол хийхийн өмнө гараа сайтар угаа.
- Жимс, хүнсний ногоог сайтар угааж хэрэглэ.
- Хүүхдийн хоолны бүх л хэрэгслэл /аяга, халбага, сэрээ/-ийг цэвэр орчинд хадгал.
- Xоол, хүнсийг элдэв хортон шавьж, бусад амьтан бохирдуулахаас сэргийлж зөв хадгал.
Нэмэгдэл хоолны нэр төрлийг олшруул.
- (1 удаа ойролцоогоор 1 аяга – 200 мл)
o Хүүхдийн будааны агшаамал ба зутанг сүүнд бэлтгэж цөцгий тос, ургамлын тосны аль нэг, элсэн чихэр нэм.
o Сайтар хярж жижиглэсэн (машиндсан бол сайн) махтай бантан дээр аарц, ээдэм, бяслаг, ногоо, өндөгний шарын аль нэг, цөцгий буюу ургамлын тос нэм.
o Тарганд элсэн чихэр буюу зөгийн бал, ургамлын тос буюу цөцгий, ээдэм нэм
- Гэрийн хоолны өтгөн хэсгийг жижиглэн нухаж өг.
- Цайны оронд хярам, буцалсан ус өг.
.22. Алимны шүүс
Орц: шинэ алим - томхон 2 алим
Гарц: 200 мл
Тэжээллэг чанар:
Уураг 1.0 гр
Тослог 0 гр
Нүүрс ус 23.4 гр
Илчлэг 114.0 ккал
Бэлтгэх арга: Сайн чанарын алимыг ялган авч буцалсан усаар угаагаад хальсалж ариутгасан үрүүрээр үрж шүүсийг 2 давхар марлиар шүүж шахаж авна. Шахаж авсан шүүсийг тагтай шилэн саванд хийж, шилэн савтай нь халуун устай саванд тавьж 5-10 минут буцалгаж ариутгана. Шүүсийг 6 сартайгаас эхлэн ½-2 цайны халбагаар өдөрт 2-3 удаа өгч болно.
23. Луувангийн шүүс
Орц: шар лууван - дунд зэргийн 3 ширхэг
Гарц: 100 гр
Тэжээллэг чанар:
Уураг 2.4 гр
Тослог 0.8 гр
Нүүрс ус 22.8 гр
Илчлэг 110.0 ккал
Бэлтгэх арга: Лууванг ширүүн үстэй сойзоор үрж угаасны дараа хальсыг цэвэрлэж дахин буцалгасан усаар угаагаад үрэгчээр үрж, шүүсийг нь 2 давхар самбайгаар шүүж шахаж авна. Шүүсийг тагтай шилэн саванд хийж таглаад шилтэй нь халуун устай саванд хийж 5-10 минут буцалгаж ариутгана.
Хүүхдэд 6 сартайгаас эхлэн 1:1 харьцаатайгаар шингэлж дасгах журмаар өгнө. Мөн сургалтын үед эмчилгээний зорилгоор өгнө.
24. Алимны нухаш
Орц: шинэ алим - дунд зэргийн 2 ширхэг
Элсэн чихэр - цайны халбагаар 1
Гарц: 250 мл
Тэжээллэг чанар:
Уураг 1.2 гр
Тослог 0 гр
Нүүрс ус 43.9 гр
Илчлэг 180.3 ккал
Бэлтгэх арга: Алимаа сайтар угааж үрийг аваад 10-15 минут жигнэнэ. Жигнэсэн алимаа тагтай нь хөргөж, хальсыг цэвэрлээд сайтар нухаж, элсэн чихрээр амталж бэлэн болгоно. 6 сартайгаас нэмэгдэл хоолны дараа 20-30 граммар өгнө.
Жимсний зутан
Жимсний зутанг шинэ буюу хатаасан жимс, жимсгэнэ, жимсний өөрийн шүүс, жимсний нухаш, сүү, чихрийн ханд болон бусад хүнсний бүтээгдэхүүнээр бэлтгэнэ. Жимс, жимсгэний зутанд төмсний гурил хэрэглэнэ. Жимсний зутанд орох төмсний гурилын их багаас хамаарч өтгөн, өтгөвтөр, шингэн гэж ангилна. Жимсний шингэн зутанг сүү, ээдэм, будаа, гурилаар бэлтгэсэн хоолонд сүмс маягаар хэрэглэнэ. Өтгөн ба өтгөвтөр зутанг биеэ даасан хоол болгож өгнө. Жимсний өтгөн зутанг бэлтгэсний дараа элсэн чихэр цацсан буюу норгосон тусгай хэвэнд хийж хөргөнө. Жимсний өтгөн зутанг олгохдоо хэвээс нь гаргаж таваглаад жимсний чихэртэй ханд буюу жимсний чанамлаар чимэглэж өгнө.
25. Шинэ жимс, жимсгэний зутан
Орц: үхрийн нүд /аньс, нэрс г.м/ - хоолны халбагаар 1 бүтэн, ½
Элсэн чихэр - цайны халбагаар ½
Ус - шаазан аягаар 1
Төмсний гурил - цайны халбагаар 1
Гарц: 200 гр
Тэжээллэг чанар:
Уураг 0.2 гр
Тослог 0 гр
Нүүрс ус 34.3 гр
Илчлэг 140.9 ккал
Бэлтгэх арга: Жимсээ цэвэрлэж явгаад угаана. Дараа нь жимсийг няцалж шүүсийг ялган авна. Няцлаад гарсан жимсний шаарыг саванд хийж дээрээс нь халуун ус /20 гр шааранд 100-150 мл усаар бодож/ хийж зөөлөн галаар 10-15 минут буцалгаад шүүсийг нь шүүж тунгаана. Гарсан шүүсийг 2 хувааж нэг хэсгийг хөргөж төмсний гурилаа зуурна. Нөгөө хэсэгт элсэн чихэр нэмж дахин буцлах хүртэл угааж халаана. Халаах явцад зуурсан төмсний гурилыг хийж дахин хутгаж халаан дээр нь анхны шүүж авсан жимсний шүүсээ нэмнэ. Дараа нь элсэн чихэр цацсан буюу норгосон хэвэнд зутангаа хийж хөргөнө. Хөрсний дараа хэвнээс салгаж таваглаад жимсний чанамал буюу жимсний шүүс дээр нь хийж өгнө. Хүүхдэд 6-7 сартайгаас нэмэгдэл хоолны дараа 30-50 граммаар өгнө.
26. Хатаасан алимны зутан
Орц: хатаасан алим - хоолны халбагаар 2
Элсэн чихэр - хоолны халбагаар 1, Цайны халбагаар ½
Төмсний гурил - цайны халбагаар 2/3
Ус - хоолны халбагаар 2, Цайны халбагаар 2
Нимбэгний хүчил - чимх
Гарц: 200 гр
Тэжээллэг чанар:
Уураг 0.4 гр
Тослог 0 гр
Нүүрс ус 38.8 гр
Илчлэг 160.4 ккал
Бэлтгэх арга: Угааж цэвэрлэсэн хатаасан алимыг тагтай саванд хийж дээр нь халуун ус нэмж 2 цаг орчим таглаатай нь байлгаж хөөлгөнө. Дараа нь 20-30 минут зөөлөн галаар буцалгаж, үрж няцална. Бусад арга ажиллагаа нь жимсний зутан хийхтэй адил. Хүүхдэд 7-8 сартайгаас эхлэн хоолны дараа 30-50 граммаар өгнө