Миний мэдэх бvх л хvн "Гадагшаа л гарч амьдармаар байна" гэсэн чин хvсэлтэй явдаг. Учир нь Монголд монгол хvн ямар ч vнэгvй учраас тэр.Тєрийн болон хувийн зардлаар гадаадад мэргэжил эзэмшээд ирсэн залууст ч олигтой цалинтай ажил олддоггvй. Хэчнээн мэдлэг чадвартай ч монгол ажилчин гадаад мэргэжилтнээс, хятад барилгачнаас хэд дахин багаар vнэлэгддэг жишиг зєвхєн манайд л бий. Гэтэл дэлхийн аль ч улсад Монголчууд мэдлэг чадвараараа гайхагдаж байна. Тиймээс мянга мянган монгол залуус амьдралын эрхээр хилийн дээс алхсаар арваад жилийг vджээ. Vр дvнд нь мєнгєтэй болж амьдрал нь дээшлэх ч тvvнээс амин чухал vнэ цэнэтэй гэр бvлээ алдаж байгаа жишээ дэндvv олон. Интернэтэд тавигдсан зарим захидал, сэтгэгдлийг хvргэе. Хэдхэн халтар тєгрєгний золиосонд сvйрч буй монгол гэр бvлийн vнэ цэнийг хэнээс нэхэх вэ?

ДУРЛАХГVЙГЭЭР VНСЭЛЦЭЖ, ГЭРЛЭХГVЙГЭЭР СЕКСДЭНЭ
Бие хол бол сэтгэл хол гэдэг. Хосоор амьдрах жамтай хорвоогийн хуулийг зєрчиж, гэр бvлдээ vнэнч байх гэж опон жил хvйтэн хєнжилд, хєлєє тэвэрч хэвтэнэ гэдэг амаргvй даваа. Гэхдээ хамтдаа амьдрах, утга учир гэр бvлийн vнэ цэнээ vгvй хийсэн хvмvvс бусдын аз жаргал, амьдрал дундуур ордог юм уу гэж бодогддог. Энэ бол Монголын, бидний эмгэнэл болжээ.

Зочин:
"...Эхнэр, хvvхдийнхээ тєлєє л энд таван жил морь, нохой мэт ажиллалаа. Энэ бvхнийг туулж гараад Монголдоо сайхан амьдарна гэсэн бодол минь тэр мэдээг сонсох єдрийг хvртэл намайг хурцалж байсан юм. Таван жил гэртээ очоогvй, эхнэрийнхээ барааг хараагvй атал бага хvvхэд маань хоёр нас хvрч байгааг сонсоно гэдэг нартай єдєр аянга буух шиг болсон доо..."

Зочин:
"... Манай эхнэр дєрвєн жилийн ємнє англи явсан. Би дєрвєн настай хvvгээ хараад vлдсэн юм. Гэтэл хоёр жил болоод л эхнэр маань утсаа авах нь багасаад, худлаа яриад байгаа нь мэдэгдэж эхэлсэн, Азаар Англи явах ажил гарч эхнэр дээрээ очтол нэг хар залуутай хэвтэж байсан даа. Одоо надад хэн нэгэн бvсгvйтэй дахин амьдралаа холбож, гэр бvлийн жаргап амсах ямар ч итгэл, сонирхол алга. Нэгэнт л амьдрал босгосон бол эхнэр, нєхєр хамт л байх ёстой юм байна гэдгийг яс махандаа шингэтэл ойлгосон ч нэгэнт оройтжээ.

Зочин:
"...Бие биедээ хэчнээн хайртай ч эхнэрээсээ удаан хугацаагаар хол байна гэдэг хэцvv юм билээ. Би эхнэртээ хайртай. Гэхдээ хvнд ажлын стресс, ганцаардсан бие сэтгэлээ сэргээхийн тулд сардаа 1-2 удаа "ягааны гудамж"-д очдог юм даа..."

ОРОН ГЭРТЭЙ БОЛОХ УУ, ГЭР БVЛЭЭ САЛГАХ УУ?
Хадмындаа юм уу, хєлсний байранд амьдрахын зовлонг амсаагvй хvн Монголд байхгvй биз. Єєрийн гэсэн орон гэртэй болох гэж явсан тэд эргэж ирэхдээ амьдрал нь ингэж єєрчлєгдєнє гэж бодоогvй нь мэдээж. Германд аавуудыг гэрт нь илvv олон цагаар байлгахын тулд аж¬лын цагийг нь богиносгох тухай яригдаж байхад манайд харин эсрэгээрээ. Нєхєргvй хvvхнvvд єрх толгойлон амьдарч, аавгvй хvvхдvvд єдрєєс єдєрт олширсоор.

Зочин:
"...Онгоцны буудал дээр байсан бvх хvн намайг єрєвдсєн харцаар харж байсныг би сайн санадаг. Учир нь би таван настай охиноо хєтлєєд, томоо гэдэстэй, нvдэндээ нулимстай нєхрєє Солонгос руу vдсэн. Гэхдээ бид хоёрын аль нь ч ирээдvйгээ баллах, хоёр хvvхдээ єнчрvvлэх алхам хийж байгаагаа мэдээгvй болохоор явах болсонд нь ямар их баярлаж байсан гээч, Нєхрєє явуулаад сарын дараа хvvгээ тєрvvлж, нялх хvvхдээ асрах, охиноо халамжлах гээд єрх толгойлсон эмэгтэйн амьдралаар амьдарч эхэлсэн. Гэрээгээр явсан нєхєр маань vйлдвэрээ сольж, харласнаар олигтой ажил тєрєл олдохгvй, цалин мєнгєє ч явуулах нь цєєрсєєр хvvгээ хоёр нас хvрэхэд архинд орсон, амьдралын ямар ч зорилго, идэвхгvй болсон хvн баригдаж ирсэн дээ. Ирээд ч бид гуравтай амьдраагvй. Би одоо хоёр хvvхдээ аавгvй єсгєж байгаадаа маш их харамсдаг. Хvний амьдралд хамгийн чухал нь элэг бvтэн амьдрал, эв найртай гэр бvл юм шvv..."

Зочин:
"... Манай нєхєр Солонгост гурван жил ажиллаж байна. Тэнд нэг эмэгтэйтэй хамтран амьдрах болсон юм билээ. Эхэндээ нуудаг байсан ч сvvлдээ vнэнээ хэлсэн л дээ. Эмэгтэй хvний халамжгvй бол хvний нутагт ажиллана гэдэг vнэхээр хэцvv, ойлгоорой гэж ярьсан нєхрєє би уучлах ёстой юм уу, эсвэл салах ёстой юм уу, бvv мэд. Єєрийн гэсэн орон гэртэй байсан бол, эндээ ажиллаад авах боломжтойсон бол бид хоёр юу гэж ийм байдалд орох вэ дээ гэж бодохоос энэ тєр засгийг барьж байгаа хvмvvст дургvй хvрэх юм даа..."

ХVVХДЭЭ ХАРААГVЙ ААВУУД, ААВЫГАА МАРТСАН ХVVХДVVД
Хvvхдийнхээ хvvхэд насыг мэдэхгvй, хєєрхєн vеийг нь харахгvй єнгєрvvлнэ гэдэг харамсалтай. Охин хvvхэд ааваараа хєвгvvд ээжийгээ харан эсрэг хvйстэндээ хандах хандлага нь тєлєвшдєг гэдэг. Гэтэл энэ олон мянган аав, ээжгvй єсч буй хvvхдvvд хэнийг харж хvмvvжиж байгаа бол. Нийгмийн эмзэг давхаргад шилжин, хагас єнчин болгон байж мєнгє олохоор явсан аав, ээжийнхээ тухай тэд юу боддог бол. "Ээж аав нь амьд буй хvн бvтэн аз жаргалтай, нэг нь vгvй бол тал аз жаргал vгvй болно, хоёулаа vгvй бол аз жаргал vvрд одмуй" гэж О.Дашбалбар агсан бичсэн байдаг. Гэтэл бид мєнх бусын хорвоогийн жамаар бус мєнгє тєгрєгийн тєлєє vр хvvх¬дийнхээ аз жаргалыг хагасалж сууна.

Зочин:
".,.Би хvvгээ зургаан настай байхад Солонгост ирсэн. Одоо том эр болсоон, дараа жил иргэний vнэмлэх гардах болчихож. Сvvлийн vед шєнє оройтож ирдэг, хатуухан vг хэлэхээр уурладаг болсон гэж ээж нь ярьж байна. Эндээс мєнгє явуулж, эхнэр маань хvvдээ аль єнгєтэй єєдтэйг ємсvvлж, амттай сайхныг єгч байгаа ч чангахан гараар барих эцгийн ухаан дутаж байх шиг, Тиймээс би ирэх жилээс харина, Тэр vед хvvдээ vг хэлэхэд "Та ямар надад хэрэгтэй vед хажууд байсан биш" гэвэл яана даа гэж бодож сууна даа..."

Зочин:
"... Би найзынхаа амьдралд тохиолдсон зvйлийг бичье. Найзын маань аав архичин болохоор ээж нь аргагvйн эрхэнд салж, байраа зараад Солонгос явсан, Найз маань хоёр эрэгтэйдvvтэйгээ эмээ, євєєгийндєє vлдсэн. Тэр их сургуульд орж янз бvрийн хvvхдvvдтэй нийлж эхэлсэн, Юм бvхнийг сонирхож байдаг єсвєр насанд нь хэлж зєвлєх, харж хандах эцэг эх нь байхгvй болохоор буруу замаар явах болсонд би найзын хувьд харамсдаг. Гэр бvл салалт, эцэг эх нь vр хvvхдээсээ хол амьдарна гэдэг хамгийн буруу юм шигээ..."

АЛХААД ГАРСАН ХИЛЭЭРЭЭ ЄРГVVЛЭЭД ИРЭХ НЬ ЦЄЄНГVЙ
Хэл соёл, ёс заншил, цаг агаар, хоол унд гээд бvх зvйлээрээ тэс ондоо Солонгост ажиллаж байгаа хvмvvсийн эрvvл мэнд, амь насанд санаа зовдог тєрийн тvшээ байдаг болов уу. Харин ч сайхан амьдрах хvслийг нь ашиглаж хэдэн мянгаар нь гадагшаа гаргана гэсэн амлалтаар гишvvн болдог гашуун vнэнийг сvvлийн гурван ч сонгуулиас харж болно. Харин эрvvл саруул, ид хийж бvтээх насандаа яваа залуус нь эргэж ирэхдээ євчний vvр, хvний сэг, архичин болоод ирдэг нь тэдэнд бас хамаагvй.

Зочин:
".. .Би энд тємрийн vйлдвэрт ажилладаг. Маш хvнд нєхцєлтэй л дєє. Тиймээс есєн сарын ємнєєс нvvрээр дvvрэн улаан гvвдрvv туурч, тємрийн хордлоготой болсон. Цалин нь арай ахуй болохоор ойрын хоёр жилдээ ажлаа сольж чадахгvй байхаа. Учир нь би Улаанбаатарт X хороололд хоёр єрєє орон сууц захиалчихсан. Зээлээ тєлж дуусахаараа л єєр гайгvй ажил хайна даа. Тэр болтол энэ яр шарх минь гайгvй байгаасай л гэж бодож байна..."

Зочин:
"...Би Сєvлд барилга дээр ажилладаг. Жилийн ємнє найз маань барилга дээрээс унаж нас барсан. Уг нь найз маань таван жил болсон, удахгvй харих гэж байсан юм. Гэрийнхэн нь ирж цогцсыг нь авч явахыг харахад сэтгэл ємрєх шиг болсон. Эхнэр, хvvхдээ орхиод хvний нутагт цаг наргvй ажиллаж байгаад эцэст нь амиа алдсан монголчууд цєєнгvй бай¬даг. Мєн vйлдвэрийн хvнд нєхцєлєєс болоод гэмтэж бэртэх нь маш их Ямарч євчингvй, эрvvл саруул ирсэн залуус нутагтаа очоод ямар ч ажил хийх чадваргvй болоод буцаж байна даа..."

ЗАЛУУ НАС, ЭРVVЛ МЭНД, АЗ ЖАРГАЛ АА ЮУНД ЗОРИУЛААД БАЙНА ВЭ?
Vнэндээ бидэнд хэдэн ногоон цаас ийм их vнээр олдож байна. Харийн мєнгєн тэмдэгт монгол гэр бvлийн vнэ цэнийг vгvй хийсний жишээ vvгээр дуусахгvй. Биеэ засаад гэрээ зас, гэрээ засаад тєрєє зас гэдэг дээ. Харин улс орон оршин тогтнох гол нуруу болсон гэр бvлийн байдал монголд хэдийнэ ганхаж эхэлжээ. Гэр бvл гэдэг нь аав ээж, vр хvvхэд гэсэн бvтэцтэй байдаг бол одоогийн монголын гэр бvл аавтайгаа юм уу, ээжтэйгээ амьдардаг хvvхдvvдээс бvрдэх болсон.

Зочин:
"... Би долоон жил тємрийн хогон дунд уушгаа цоортол хор амьсгалж, биегvй болтлоо ажиллан олсон хэдэн тєгрєгєє эхнэртээ явуулдаг байлаа. Нутаг буцах гээд хоног тоолж байтал миний хуруу хумсаа хуйхалж хураасан мєнгийг эхнэр маань аваад АНУ руу нэг залуу дагаад явсан байсан. Одоо надад нас, эрvvл бие, гэр бvл, мєнгє гээд юу ч vлдсэнгvй. Хэний тєлєє, юуны тулд амьдарч байгаагаа ч ойлгохгvй байна.

Зочин:
"...Би арваад жилийн ємнє нєхєртэйгєє хамт Солонгос руу ажиллахаар явсан. Тэнд хєєрхєн охинтой болсон. Харин жил гаруйн ємнє нєхрийн маань бие муудаж хоёулаа Монголд ирсэн. Харамсалтай нь нєхєр маань хориодхон хоноод єєд болсон доо. Бид хоёр солонгост байхдаа нєхрийнхєє тєрсєн дvvд мєнгє явуулж хоёр єрєє байр авахуулсан юм. Гэтэл нєхрийн дvv нар ахынхаа авгай, тєрсєн ганц охиноос нь байрыг нь авахаар улайран шvvхдэлцэж байна. Мєнгє олох гэж яваад ханиа алдчихаад ирсэн надад одоо нєхрийн минь амь насаар олдсон байр нь ч олдохгvй болж мэдэхээр байна. Амьдрал vнэхээр гашуун байх юм аа..."

Тєгсгєл vг:
Оюутолгойн гэрээнд гарын vсэг зурж, 250 сая доллар євєртлєхєєр болсон монголчууд бид цаашид баян амьдрах боломжтой тухай тєр, засгийн тэргvvнvvд мэдэгдсэн, Тэгвэл сvvлийн 15 жилийн турш бие хаа, эрvvл мэнд, нас хvйсээрээ сонгогдон яваад, хvний нутгийн хамгийн хэцvv, хvнд, бохир ажлыг хийж, гэр бvлээ тэжээж буй залуусаа эх оронд нь авчрахсан. Хvн бvрт "Эх орны хишиг" тараана гэж тоо бодож суухаар vр хvvхэд, хань ижлээсээ хол аз жаргал, эрvvл мэндээрээ дэнчин тавьж Хангуг vндэстний дунд ажиллаж, амьдарч буй 30 гаруй мянган Монголчуудаа эх орондоо ажиллаж, амьдрах боломжийг бий болгох юмсан. Харийг зорьж буй залуусын цувааг зогсоож, тэднийг эх нутагтаа харьж ирэх бодлогыг тєр, эасгаас дорвитойхон авахгvй бол монгол хvний vнэ цэнэ, монгол гэр бvлийн vнэ цэнэ, Монгол Улсын тусгаар тогтнолч vнэгvйдэж мэдэхээр байна.

Х.Монголхатан