Санаа оноо - АНГАСАН ЕРТӨНЦ ҮЛДЭХИЙН ЦАГТ АЛТ,НҮҮРСИЙГ УУЖ БОЛДОГГҮЙГ МЭДЭХ БОЛНО

“...Хамаг бие халуу шатаад, хэл хатаж пампайн хөөгөөд тагнайд наалдан, ам нээж үг хэлэх гээд барсангүй. Энгийн үед огт анзаардаггүй цоргоноос ус дусах чимээ голын цэв хүйтэн, тунгалаг горхи сэрүү татуулан хоржигнож, яг л тархин дундуур урсаад байгаа юм шиг сонсдож, ус хүсэмжлэх нь тэсвэрлэхийн эцэсгүй.
Энэ үед дусал ч атугай ус уухын тулд юу ч хийсэн яахав гэсэн бодол хүнд өөрийн эрхгүй төрдөг юм даа. Өлсөх бол юу ч биш. Хатаж, цангахыг бол яагаад ч тэвчихгүй юм билээ.

Усны үнэ цэнийг тийм үед л хүн жинхэнээсээ мэдэрдэг..” хэмээн дэлхийн аваргын медалийн төлөө барилдах гэж жингээ хасаж, “махаа идэн” уух шингэний “хоригт” орж явсан үеийнхээ талаар ахмад бөх Н.Бүргэдаагийн ярихыг сонсож суусан миний ам цангах шиг болж билээ. Усны үнэ цэнийн талаар тэгэхэд л би хувьдаа анх удаа эрэгцүүлж бодсон.

    Тийм ээ. Бид “Чандмань эрдэнэ” хэмээн хий магтахаас бус энэ амин эрдэнийн үнэ цэнийг үнэхээр мэддэггүй ард түмэн. Хүн амьсгалах агааргүйгээр гурван минут, уух усгүйгээр гурван хоног, идэх хоолгүйгээр бол гурван долоо хоног тэсдэг гэдэг. Байгаль судлаачдын “Гурвын дүрэм” гэж нэрлэсэн энэ аксиомыг хүн төрөлхтөн одооноос л эргэцүүлж байх шиг байна. Яг үнэндээ AIDS, HIV, гахайн ханиад, энтеровирус, эдийн засаг, санхүүгийн хямрал…, энэ тэр бол усны, тэр тусмаа ундны усны хомсдлын дэргэд юусан билээ. Экологийн сүйрлээс бусдыг хүн даваад гарч чадна.

    ЮНЕСКО-ийн дэлхийн усны нөөцийн илтгэлд (2003 оны) 20 жилийн дараа бидний ус уух амны хишиг 30 хувиар багасах тухай түгшүүрлэн бичжээ. Тэгвэл энэ жил усыг дэлхий нийтийн стратегийн хамгийн тулгамдсан бэрхшээл хэмээн зарлалаа. Үйлдвэрийн хаягдал, хүний ялгадас, химийн элдэв бохирдлоос болж уудаг ус маань хор болон хувирч байгааг хэн хүнгүй ярьцгааж байна. Ундны ус бохирдсоноос болж дэлхий дээр 15 секунд тутамд нэг хүүхэд нас бардаг гэдгийг Та дуулсан уу.


Тэгэхлээр хүн төрөлхтөн мөхлөөс өөрсдийгөө аварч үлдэх боломжийн нэг нь уух устайгаа байх явдал. Харамсалтай нь бид усаа хайрлан хамгаалах тухай   ярьж, бичихээс цааш үл хэтэрнэ. Монголын тасарч ширгэсэн, ширгэх шахаж байгаа гол цөөрөм, нуурын тоо, нэрийг дурдахад л бидний бодит байдал дээр юу хийгээд байгаа маань ойлгогдоно. Уг нь Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам усны нөөц, усны стратегийн хөгжлийн менежмент, бодлогыг хариуцдаг. Үе үе сүр бадруулан зарлаж хийгээд байдаг “Туул гол”, “Цэвэр ус” төслүүд яасан бэ хэмээн тэднээс асуумаар байна. Усны судалгаа шинжилгээ, технологийн талаар би л лав мэдээлэл хайгаад (холбогдох байгууллагуудаас) олсонгүй. Угаасаа байхгүй болохоор яаж ч олдох билээ. Монголд усны мониторинг, бодлогын менежмент үнэхээр хангалтгүй, энэ тал дээр “нойл” заасан байдаг болохоор хайрлах, хамгаалах тухай яриа ямагт цуурай болон замхрахаас ч яах билээ. 1995 онд Усны тухай хууль гаргаж, усан хангамжийг сайжруулахын төлөө багагүй хөрөнгө мөнгө зарцуулсан тоо бол цаасан дээр байх юм аа. 1996 онд гэхэд л Дэлхийн банкнаас санхүүжүүлж АНУ-аас 35 сая долларын хөнгөлөлттэй зээлийг манайд олгосон бол 1997 онд мөн л долоон сая “ногоон”-ыг зарцуулсан гэдэг. Тэгээд үр дүн нь хаана байна вэ?

    Монголд давстай, давсгүй 3500 нуур цөөрөм, том жижиг нийлсэн 3811 гол байдгийг бүртгэсэн 1995 оны бүртгэлээс хойш өнөөг хүртэл дахин ийм бүртгэл хийсэнгүй. Өөдрөгөөр бодоход л энэ тоо эдүгээ гучин хувь багассан байгаа гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Уул уурхайн салбар эрчимтэй хөгжиж, цаашдаа бүр ч эрчээ авах төлвийг анзаарвал монголчууд бид 20 жилийн дараа уух усныхаа эрэлд гадагш мордох шаардлагатай тулгарах бий вий. Дэлхийн гадаргуун 71 хувийг эзэлдэг энэ их усны 0.6 хувь нь л ундны зориулалттай цэвэр ус гээд бодоод үзэхэд л дотор зарсхиймээр.

    Бид үнэхээр усны үнэ цэнийг мэдэхгүй юм даа. Заавал усаар дутагдаж гачигдаж, эсвэл дээр өгүүлсэн Бүргэдаа гуай шиг байдалд орж байж ухаарах ёстой юм гэж үү. Энэ дэлхийн цэнгэг усны нөөц барагдаж, дусал дуслаар нь худалдахын үед хүмүүн бид юу хийснээ ухаарах цаг ирэх байх. Харамсалтай нь дэндүү хожимдсон байх болов уу. Ухсан алт, нүүрс, уранаас илүү ус үнэд орох цаг ирнэ. Хүмүүсийн бүхий л хир буртаг, бузар бохирыг ус зайлуулахынхаа хэрээр биднээс холдсоор...
    Ангаж хатсан ертөнц эцэст нь үлдэхэд алт, нүүрс, ураныг ууж болдоггүй гэдгийг бид бас мэдэх болно оо.

МӨС ХЭТЭРХИЙ ХУРДАН ХАЙЛСААР
УУР АМЬСГАЛ ХЭТ ТҮРГЭН ӨӨРЧЛӨГДСӨӨР БАЙНА.
ХОЙД ТУЙЛЫН МӨС НАРНЫ ГЭРЛИЙН 80 ОРЧИМ ХУВИЙГ ОЙЛГОЖ, ДАЛАЙН УСНЫ ХҮЙТЭН ТЕМПЕРАТУРЫГ ТОГТООН БАРЬЖ БАЙДАГ.
SOS
Мацаг хоолтон болцгооё!
Эх ногоон гаригтаа ээлтэй амьдарцгаая!

Хиймэл дагуулын хамгийн сүүлийн үеийн мэдээлэл дээр үндэслэн, АНУ-ын Сансар Судлалын Үндэсний Төв (NASA)-гийн уур амьсгалын мэргэжилтэн Жей Зуалли 2007 оны 12 сард нийтлүүлсэн өгүүлэлдээ 2012 ОНЫ ЗУНЫ СҮҮЛ ГЭХЭД ХОЙД МӨСӨН ДАЛАЙ ЗУНДАА БАРАГ МӨСГҮЙ БОЛОХ МАГАДЛАЛТАЙ гэсэн таамаглал дэвшүүлжээ.

Төгс Гэгээрсэн Их Багш Чин Хай
Дэлхийд нэртэй хүмүүнлэг үзэлтэн, Уран бүтээлч, Оюун Санааны Багш
2007-12-25 Парисын семинар.

"Учир нь мөс хайлсаар, туйл тэр чигтээ мөсгүй болж, далайн ус бүлээсвэл далайн гүнээс хий дэгдэн гарч болзошгүй бөгөөд түүнд бид хордож магадгүй. Та бүхэн миний Сингапурын лекцийг /1995 оны 1-р сарын 10/ олж үзвэл бид амьдралынхаа хэв маягийг эс өөрчлөх аваас хэтэрхий оройтох болно шүү гэдгийг би тэгэхэд хэдийн сануулсан байгаа. 10-15 жилийн өмнө шүү дээ. Мөн түүнээс ч өмнө, бид дэлхийн ойг хэрхэн устгаж, мах үйлдвэрлэх хэрэглэхэд зориулж байгаа зэрэг нь гараг дэлхийд маань асар их хор хөнөөл учруулж байгаа тухай би үргэлж ярьдаг байсан. Эрдэмтэд олон зүйлийг хэлсээр ирсэн. Хүмүүс одоо л сонсдог болж байна. Гагцхүү түргэн арга хэмжээ аваасай л гэж найдъя. Дэлхийн бүх орны засгийн газрууд энэ асуудлыг ноцтой авч үздэг болоод байна. Арга хэмжээ нь харин хэт удаашралтай юм шиг байгаа нь миний санааг зовоож байна.

Туйлын мөс нарны тусгалыг огторгуй руу буцаан ойлгож байдаг учиртай.Гэвч мөс хэт хурдан хайлснаас нарны туяа хангалттай түвшинд буцаж ойхоо больж, далайн ус дулааран мөсийг хайлуулна. Мөс хайлснаас болж далай дулаарна. Энэ харилцан нөлөөллийг ойлгож байна уу?

Хэрвээ юмс энэ хэвээрээ үргэлжилж, хүмүүс үүнийг 4-5 жилийн дотор амжиж цэгцлэхгүй бол дуусах нь тэр. Гүйцээ. Байдал үнэндээ ингэтлээ тулгамдчихаад байна.

НҮБ-ын ТАЙЛАН

МАХНЫ ҮЙЛДВЭРЛЭЛ ДЭЛХИЙН ДУЛААРЛЫН ГОЛ ШАЛТГААН МӨН

ОЙ УСТАЖ БУЙН ГОЛ НӨХЦӨЛ

Амазоны халуун орны ойн модны 70%-ийг малын тэжээл тариалахад зориулж огтолсон байна.

УСНЫ БОХИРДОЛЫН ХАМГИЙН ТОМ ЦОРЫН ГАНЦ ШАЛТГААН

Далайд "амьгүй" бүсүүд үүсэх, химийн бодисоор хордох, шүр үхэж устахад хамгийн ихээр нөлөөлж хүмүүст өвчин үүсгэн, антибиотик үйлчлэхгүй болоход нөлөөлдөг.

ХҮЛЭМЖИЙН ХИЙН АСАР ТОМ ЭХ СУРВАЛЖ

Дэлхий дээрх БҮХ ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЛИЙН УТАА нийлээд ч мал аж ахуйгаас үүсдэг ХҮЛЭМЖИЙН ХИЙН хэмжээнд хүрэхгүй.
Хүмүүсээс болж бий болсон азотын хүчлийн 65% нь мал аж ахуйгаас үүсдэг. /Дулааруулагч нөлөө нь СО2-оос 296 дахин илүү/
Хүмүүсээс болж бий болсон метаны 37% нь мал аж ахуйгаас үүсдэг. /Дулааруулагч нөлөө нь СО2-оос 23 дахин илүү/

"Малыг хэт өсгөх нь өнөөгийн байгаль орчны онц ноцтой хямралд хамгийн их нөлөө үзүүлж байна. Нөхцөл байдлыг засахын тулд ЯАРАЛТАЙ АРГА ХЭМЖЭЭ авах шаардлагатай байна"

Др. Хеннинг Стейнфелд, НҮБ-ын Хүнс ХАА-н Байгууллагын Хүнс Мал Аж ахуйн Бодлого Мэдээллийн Салбарын Эрхлэгч

МАЛ АЖ АХУЙН ИХ СҮҮДЭР: Байгаль орчны асуудлууд ба боломжууд, НҮБ-ын Хүнс ХАА-н Байгууллага, 2006, Ром хот

Эх дэлхийгээ аврахын тулд бид яах ёстой вэ?

1. Цагаан хоолтон болох
2. Био-шатахуун ашиглан /гибрид машин унах/
3. Мод их хэмжээгээр тарих
4. Сэргээгдэх эрчим хүчийг нэвтрүүлэх
5. Залбирах

эдгээр бас өөр бусад.

СЭРЭМЖЛҮҮЛЭХ ДОХИО

НҮБ-ын 2007 оны байгалийн гамшгийн талаархи тайланд хамгийн ноцтой 10 гамшгийн 9 нь уур амьсгалын өөрчлөлтөөс болсон хэмээжээ.
2000 онд Папуа Нью Гвиней улсын Йоркийн Дюк арлын нам дор газраас 20.000 оршин суугчийг албан ёсоор нүүлгэн шилжүүлжээ.
Загас агнахыг хэтрүүлж, далайн амьдралд амин чухал үүрэгтэй мөрөг загасыг үй олноор хөнөөснөөс Африкийн баруун өмнөд эрэг орчмын ус нь далайн ёроолоос оргилох хорт хийнд автаж, АНУ-ын Нью Жерси мужтай тэнцэхүйц хэмжээний нутаг дэвсгэрийн далайн амьтад үхэж, улмаар хүлэмжийн хий бүр гаарч байна.
Австрийн далай судлаач Др.Стив Ринтоулын тооцоолсноор туйлын мөс асар түргэн хайлж буйн улмаас далайн түвшнээс дээш 1 метрт орших 100 сая хүн уснаас зайлж "хаа нэгтээ нүүх хэрэгтэй болно" гэжээ.

Дугаар	Гарчиг	Нэр	Date	Уншсан
Зарлал	ӨМНӨД СОЛОНГОС УЛСАД МОНГОЛ УЛСААС ТӨЛӨӨЛӨН СУУГАА ЭРХЭМ ЭЛЧИН САЙД АА [14]	monh-monk	2013-03-31	24563
Зарлал	богино долгионы радио (FM) нэвтрүүлэг хийнэ [3]	monh-monk	2012-10-23	28077
Зарлал	Бүгдээрээ хэлэлцвэл буруугүй...үнэт саналыг тань хамтдаа сонсъя [46] [17]	admin	2008-06-27	115839
861	yc yc yc .........yc yc yc .....yc yc yc... [1]	Munkh-munkh	2009-05-20	1860
860	ДАВАРСАН ХЯТАДУУДАД ДАРУУЛГА ХЭРЭГТЭЙ [4]	daruuhan01	2009-05-20	1890
859	03-sariin 31 baidlaar Solongosd 31.314 hun bdag sudalgaatai bna. [1]	Levi`s	2009-05-20	1122
858	Asuult [11]	jaalhuu	2009-05-20	2314
857	Сахалин-3, Якунин эзэн, Морозов дарга…	Munkh-munkh	2009-05-19	1851
856	Н.Энхбаярын ээж, аав хоёрын амьдардаг бас нэг авлигын байрны баримт [2]	Munkh-munkh	2009-05-19	2265
855	Оготно үнэд орох цаг [1]	Munkh-munkh	2009-05-18	1756
854	Ерөнхийлөгчийн швейцарь дахь дансанд 1,3 тэрбум доллар байна. [2]	eternaltop	2009-05-18	5974
853	MADE IN MONGOLIA [1]	Munkh-munkh	2009-05-18	2020
852	Солонгосын соёлтой танилцах аялал [2]	BATNEGDEL	2009-05-17	1555
851	Сонголт	Munkh-munkh	2009-05-17	2126
850	МОНГОЛ ДАХЬ ХРИСТИЙН ШАШНЫ ДЭЛГЭРЭЛТИЙН ТҮҮХИЙН АСУУДАЛ [1]	Munkh-munkh	2009-05-17	4228
849	Монгол юм	Munkh-munkh	2009-05-17	2004
848	Цагаач ба аянчин хэмээн үгcийн тухайд	Munkh-munkh	2009-05-17	1578
847	Түүхэн хөшөө босгох уу? [1]	Monh-monh	2009-05-16	2772
846	Төгс аллагын зэвсэг самурай сэлэм татаруудын бүтээл үү? [1]	Munkh-munkh	2009-05-16	2262
845	Аялалд урьж байна [1]	BATNEGDEL	2009-05-16	1530
844	хулс мод [2]	finepix	2009-05-16	1922
843	Тэрээр Ц.Элбэгдоржид зориулан ...	Munkh-munkh	2009-05-16	1892
842	Тийм ээ, өөрчилмөөр байна [1]	Munkh-munkh	2009-05-16	2232
841	Munkhtenger yazguurt CHINGESIIN MONGOLCHUUD-daa [2]	kaatren	2009-05-15	2469
840	ААЛЗНЫ ТОР – 5	Munkh-munkh	2009-05-15	2217
839	Хоёр удаа Ерөнхий сайд байхдаа авлигатай тэмцсэн учраас огцорсон.	Munkh-munkh	2009-05-15	1836
838	В.Путин: Монголын ашигт малтмал бидний сонирхлыг татаж байна. [1]	center	2009-05-14	2628
837	Оросууд Монголд цөмийн байгууламж барина гэв үү? [1]	center	2009-05-14	1783
836	МАХН-ын сонгуулийн штаб Ц.Элбэгдоржид "үхлийн цохилт" өгөхөөр шийдэж	Munkh-munkh	2009-05-14	2229
835	5 сарын 24-нд Н.Энхбаяр ялбал / 5 сарын 24-нд Элбэгээ ялбал [2]	Munkh-munkh	2009-05-13	2011
834	Шагналын сан өндөртэй эссэ бичлэгийн уралдаан гэнээ [2]	finepix	2009-05-13	2645
833	САРХАД САВНААСАА БУСДЫГ [1]	Мичидмаа	2009-05-13	1662
832	hel uguuch [2]	janibek	2009-05-13	1299
831	санаа [2]	sarang	2009-05-13	1369
830	Оюутан та бүхэнд [2]	sarang	2009-05-13	1334
829	40 мянган айл"-ийн орон сууц захиалагчид суулт зарлалаа [2]	boltugai	2009-05-12	1734
828	Мөнгө олох гэж явсан залуус маань Солонгосоос гомо болчихоод буцаж ирдэг боллоо [9]	boltugai	2009-05-12	5255
827	Монгол удмыг солонгос залгах уу? [3]	boltugai	2009-05-12	1662
826	Ц.Элбэгдорж Үндсэн хууль зөрчсөн...2009 оны 3 дугаар сар 15 -нд Өмнөд Солонгос улсад	Munkh-munkh	2009-05-12	1578
825	Ц.Элбэгдорж Үндсэн хууль зөрчсөн...2009 оны 3 дугаар сар 15 -нд Өмнөд Солонгос улсад [2]	Munkh-munkh	2009-05-12	1573
824	Ц.Элбэгдоржийн үг шүүхийнхнийг Н.Энхбаярын дарамтаас салгаж эхэлжээ [1]	Munkh-munkh	2009-05-12	1520
823	ТЭВЧЭЭР БАРАГДЛАА /Монголчууддаа хүргэх ил захидал/ [1]	borgil_sak	2009-05-11	1872
822	МЄНГЄТЭЙ БОЛОХ 7 АРГА [2]	jooyo	2009-05-11	1706
»	АНГАСАН ЕРТӨНЦ ҮЛДЭХИЙН ЦАГТ АЛТ,НҮҮРСИЙГ УУЖ БОЛДОГГҮЙГ МЭДЭХ БОЛНО [3]	Мичидмаа	2009-05-11	2692
820	Бүтээлч шүүмжлэл [2]	finepix	2009-05-10	2130
819	TA BUHNII TUSLAMJ HEREGTEI BNA [2]	sormuusmaa	2009-05-10	920
818	Medej sonsson yum baival helne uu MONGOLCHUUDAA [1]	eternaltop	2009-05-10	1470
817	"Боол" улс [2]	finepix	2009-05-09	1585

Дугаар

Гарчиг

Нэр

Date

Уншсан

Зарлал

ӨМНӨД СОЛОНГОС УЛСАД МОНГОЛ УЛСААС ТӨЛӨӨЛӨН СУУГАА ЭРХЭМ ЭЛЧИН САЙД АА [14]

monh-monk

2013-03-31

24563

Зарлал

богино долгионы радио (FM) нэвтрүүлэг хийнэ [3]