Шударга байцгаахын тулд...

Өнгөрсөн арван жилд улсаас нийтдээ 3 тэрбум доллар буюу 3 000 000 000 000 төгрөг үүнийг (монголоор гурван их наяд гэж уншинa) зувчуулсан гэсэн тооцоо гарчээ. Улс жилдээ одоогийн байдлаар 2 их наяд төгрөг зарцуулдаг. 10 жилийн өмнө нэг их наяд төгрөг зарцуулдаг байж. Дундажлаад аваад үзэх аваас өнгөрсөн 10 жилд нийтдээ 15 их наяд төгрөг улсаас ард түмэнд зориулж гаргажээ. Үнэндээ бол бүх иргэдээс татварын байдлаар хурааж аваад эргүүлээд зарцуулсан гэсэн үг. Ингэхээр энэ мөнгөний 20 хувь нь хулгайн замаар орсон болж таарлаа.

Аль зэрэг их мөнгө вэ? Дэлхийн хэмжээгээр үзвэл нэг их биш л байх. Манай дэлхийд жилд эргэлддэг мөнгөний тоо 30 их наяд доллар аж. Ингэхээр дэлхийн бүх мөнгөний арван мянга хуваасны нэгийг манай сайн гарууд арван жилийн дотор тууж орхижээ. Монголын утгаар бол энэ нь сансрын тоо. Үүгээр шуугиан болоод байгаа Таван толгойн ордыг ашиглаж болно. Эсвэл энэ мөнгөөр Баян-Өлгийгөөс Дорнод хүртэл төмөр зам тавьж болно. Монголын18-аас доош насны хүүхдүүдэд 30 жил тэтгэмж олгож болно. Барууны орны дээд зэргийн сургуулиудад 100 мянган залуусыг сургаж болно.

Хэн ингэж хулгай хийгээд байгаа хэрэг вэ?? Нэг их олон хүн биш. Монголд улсын хөрөнгийг захиран зарцуулах эрхтэй 40 мянга орчим хүн байгаа байх. Цэцэрлэгийн эрхлэгч, багийн даргыг оруулаад. Арай 40 мянгуулаа хулгай хийдэггүй биз. За яахав өндөр тоогоор бодоход дөрөвний нэг нь хулууж амьдардаг гэж бодъё. Ингэхээр 10 мянган хулгайч гарч ирж байна. Үүний 90 хувь нь жижиг гарын шамшигдуулагчид. Яагаад гэвэл тэдний захиран зарцуулж байгаа мөнгөний хэмжээ бага. Сургуулийн засвараас жилдээ ганц сая төгрөг илүүчилдэг захирал, хүүхдийн хоолны мөнгөнөөс мөн хэмжээнийхийг далд хийдэг байцаагч, татвар дундаас зувчуулдаг гаалийн шалгагч гээд явъя л даа. Эд бүгдээрээ нийлээд алга болсон мөнгөний лавтай 30 хувийг туугаа биз. Ингэхээр цаана нь үлдэх нэг мянга орчим сайн гарууд өнгөрсөн 10 жилд хоёр ихнаяд төгрөг хусжээ.

Яаж хулгайлдаг вэ? Бидний уламжлалт ойлголтоор харуй бүрийгээр сейфэнд нь түлхүүр тааруулаад уутанд мөнгийг нь хийгээд сэм гарч одох асуудлыг энд яриагүй байна. Ингэж хулгайлсан хүмүүс ихэнх тохиолдол баригддаг, тэгээд шийтгэгддэг. Дээрх 3 их наяд төгрөг ийм замаар алга болоогүй. Төрийн нэрээр төрийн шугамаар, төрийн албан хаагч болон төрийн эрх мэдэлтнээр дамжин гаднаас нь харахад өөлөх аргагүй цэвэр аргаар алга болсон юм. Дансны аргаар алга болсон бол түүнийг шамшигдуулал гэдэг. Энэ нь бас л цэвэр шамшигдуулал арай биш. Үүнийг Авилга гэж нэрлэдэг. Нэг талаас харахад авилга нь хэн нэг нь нөгөөгөө хэдэн цаасаар гар цайруулж байгаа юм шиг харагдавч үүний цаана маш ноцтой гэмт хэрэг бий. Төрийн нэрээр ард түмний баялгийг хэдүүлээ эрх мэдлээ ашиглан хулуух бүхэл бүтэн том процесс. Энэ нь явсаар байгаад бүхэл бүтэн тогтолцоо, сүлжээ болжээ. Авилгачид өлсөж байгаа хүүхдийн сүүлчийн зүсэм талхыг, өвдөж байгаа настны эцсийн эм тариаг шүүрэн авч зувчуулдаг учраас хамгийн аюултай үзэгдэл. Авилгад идэгдсэн ямар ч нийгэм хэзээ ч өөдөлдөггүй. Авилга гэдэг нь эрх мэдэлтэй нь бусдыгаа тонож амьдардаг тогтолцоо. Ийм нийгэмд шудрага хөдөлмөрөөр хэн ч олигтой амжилтад хүрдэггүй, төрийн нэрээр л хэдэн тэрбумтан буй болдог. Тэд улс оронд эргэлдэж байгаа мөнгөний урсгалыг хянаж, нөгөө талаас төрийн эрх мэдлийг хамтран хэдүүлхнээ эзэмшдэг. Үүнийг олигарх гээд байгаа юм. Бид олигархдаа идүүлж, дарлуулж, эзлүүлж, боомилогджээ.

Нийгэм маань тэр аяараа илжирч новш болоогүй. Үүнийг эсэргүүцдэг, урдаас нь зориг гарган тэмцдэг үй олон хүн бий. Тэмцэгчийг ард түмэн дэмжиж байж бид үр дүнд хүрнэ. Элбэгдорж хоёр удаа Ерөнхий сайд болсон, авилга, хулгай шамшигдуулал, олигархтай хоёр удаа тэмцэж, хоёр удаа огцорсон. Ерөнхий сайдыг УИХ томилдог. Томилдог болохоороо огцруулах эрхтэй байдаг. Хууль тогтоох байгууллагад олигархууд дүүрчхээд байна. Ерөнхийлөгчийг ард түмэн сонгодог. Иймээс олигархууд огцруулж чадахгүй. Энэ муу муухайтай тэмцэх гэж байгаа түүнд ард түмэн туслах хэрэгтэй санагдана. Бурхан гурав гэсэн тоонд дуртай. Гурав дахь удаагаа оролдвол тэр биднийг энэхүү хулгайч нарын дарангуйллаас салгаж өгөх байх. Шударга байцгаая гэж хүн болгон хэлдэг. Тэр шударгыг чинь оройлж тогтоох хэн нэг хүн хэрэгтэй байна шүү дээ!