Монголын үндэсний уламжлалт баяр хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгний өмнөхөн Монголын үндэсний олон нийтийн телевизээр "Хөх сүлд соёл" сан, "Хөх сүлд" группээс ард түмэндээ хандаж мэндчилгээ дэвшүүлж байсан. Тухайн үедээ cap шинийн баяртаа бэлтгэсэн, тэсэн ядан хүлээсэн хүмүүс төдийлөн ач холбогдол өгөлгүй хараад л өнгөрч байсан гэхэд болно. Тэгвэл "Хөх сүлд соёл" сан, "Хөх сүлд" группээс нэгэн сонирхолтой арга хэмжээг дөрөвдүгээр сард Улаанбаатар хотноо "Аса" циркт зохион байгуулах гэж байна.
Дээрх газруудаас дэлхий даяар тархсан монгол туургатныг нэгтгэх тэдний соёл, ёс заншлыг сэргээх зорилгоор үндэсний бөхийн барилдаан зохион явуулахаар шийдэн, бэлтгэл ажилдаа оржээ. Анх удаа зохион байгуулагдах гэж буй монгол туургатны үндэсний бөхийн барилдаанд ОХУ-ын Тува, Буриад, Халимаг, БНХАУ-ын Өвөрмонголын өөртөө засах орны бөхчүүд оролцох ажээ. "Хөх сүлд соёл" сан, "Хөх сүлд" групп энэ удаагийн барилдааныг Монгол Улсын далай аварга Г.Өсөхбаяр, улсын аварга Д.Сумъяабазар тэргүүтэй энэ цагийн хүчит бөхчүүдийн хамт зохион байгуулах юм. Манай улс 128 хүчтэн оролцсон сонгон шалгаруулах барилдаан явуулж, шөвгийн 32-т шалгарсан улс, аймаг, цэргийн цолтон зодоглоно.
Одоогийн байдлаар ОХУ-ын Тувагаас аймгийн арслан Аяс Мангушаар ахлуулсан 32 бөх оролцохоор болсон тухай мэдээлэл байна. Тувачууд өөрсдийн гэсэн бөхийн барилдаантай. Баруун Монголын бух ноололдооны нэг хэлбэрийн барилдааны онцлогийг агуулсан Тувагийн бөхчүүд монгол туургатны үндэсний бөхийн анхны барилдаанд дээгүүр байрт хүч үзэх бүрэн боломжтой. Мөн Хятадын Өвөрмонголын бөхчүүд ч барилдааны урилгыг хүлээн аваад бэлтгэлдээ гарсан талаар зохион байгуулагчид нь өгүүлж байна. Өвөрмонголын бөхчүүд манай улсын хүчитнүүдтэй хэдийнээс хамтран ажиллаж, туршлага солилцох барилдаан зохион байгуулж ирсэн. Энэ оны нэгдүгээр сарын эхээр далай аварга Г.Өсөхбаяраар ахлуулсан Архангай аймгийн "Бөх Билэгт" дэвжээний хүчитнүүд Өвөрмонголын Шилийн гол аймагт зочилж, барилдаан зохион байгуулсан. Cap шинийн барилдааны дараахан Өвөрмонголын бөхчүүд Дорноговь аймгийн Замын-Үүд сумын бөхийн холбоотой хамтран үндэсний бөхийн барилдаан хийсэн юм. Эндээс харахад Тува, Өвөрмонголын бөхчүүд тэмцээний заллагыг хүлээн аваад бэлтгэлдээ хэдийнэ оржээ.
Монгол туургатны үндэсний бөхийн барилдаан Монгол үндэсний бөхийн дүрмийн дагуу явагдах юм. Барилдааныг зохион байгуулагчид сонирхолтой, үзүүштэй байлгах үүднээс өөр олон ажил явуулахаар төлөвлөжээ. Үндэсний бөхийн барилдааныг зохион байгуулагчид Монголын үндэсний бөхийн холбооны удирдлагатай одоогоор хамтран ажиллах ямар нэгэн санал хүргүүлээгүй байна. Бид энэ талаар Монголын үндэсний бөхийн холбоо (МҮБХ)-ны дэд тэргүүн, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Д.Данзангаас зарим зүйлийг тодрууллаа.
Д.Данзан: МҮБХ ажиглагчийн байрнаас хандана
- "Хөх сүлд соёл" сан, "Хөх сүлд" группээс монгол туургатны үндэсний бөхийн барилдааныг зохион байгуулах гэж байна. Энэ ажилд Монголын үндэсний бөхийн холбоо яагаад оролцоогүй юм бэ?
-Дээрх байгууллагаас монгол туургатны үндэсний бөхийн барилдааныг явуулах гэж байгааг хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээс мэдээд зохион байгуулагчидтай нь уулзсан. Тэгээд энэ удаад Монголын үндэсний бөхийн холбоо ажиглагчаар оролцохоор шийдвэрлээд байна.
-Яагаад ажиглагчаар гэж. Хамтран зохион байгуулбал барилдааны хувьд нэр хүнд нь дээшлэх юм биш үү? -Тийм ээ. Гэхдээ бид ямар ч байсан ийм шийдвэр гаргасан.
-МҮБХ олон улсын чанартай гэж болох энэ ажилд хамтран оролцож болохгүй ямар нэг шалтгаан байна. Нөгөө л холбоог тойрсон хэл ам, хэрүүл тэмцлээс болоод байгаа юмуу?
-"Хөх сүлд соёл" сан, "Хөх сүлд" групп энэ ажлыг санаачлан зохион байгуулж байгаа. Үүнийг нь хүндэтгэx ёстой. Тиймээс манай холбоо ажиглагчийн байрнаас хандахаар шийдвэр гаргасан.
-Барилдаан "АСА" циркт болох нь ээ. Бөхийн өргөөнд явуулбал арай олон үзэгч сонирхоно. Бөхийн өргөөнд барилдааныг явуулах нөхцөл бүрдүүлэх бололцоо бий юу?
-Зохион байгуулагчдаас нь л асуу. "Хүн хэлээрээ, мал хөлөөрөө" гэдэг биз дээ. Бидэнд хандвал"үгүй" гээд буруу хараад суухгүй л болов уу. Гэхдээ энэ чинь зохион байгуулагчдынх нь мэдлийн асуудал.
Н.Мөнхтөр
